Bitlis İlinin Balık Yetiştiriciliğindeki Mevcut Durumu ve Yetiştiricilik Potansiyelinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 91 - 109, 13.03.2020

Kenan Köprücü , İlbey Doğan

https://doi.org/10.17798/bitlisfen.584152

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, Bitlis ilinin balık
yetiştiriciliğindeki mevcut durumu ve yetiştiricilik potansiyelinin
belirlenmesi amaçlanmıştır. Mevcut işletmelerin ve su kaynaklarının tamamına 1
yıl boyunca 3 aylık periyotlar halinde gidilmiştir. Gerçek zamanlı olarak
işletmelerdeki yetkili kişi ve çalışanlarla yüz yüze yapılan anket çalışmasıyla
ham veriler elde edilmiştir. Ayrıca, su kaynaklarının bazı fiziksel (sıcaklık,
debi, bulanıklık) ve kimyasal (oksijen, pH, nitrat) özellikleri tespit
edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; işletmelerin %20’si vadi arasında,
%40’ı dağ eteğindeki yamaçlarda ve %40’ı ise açık arazide kurulmuştur. İşletmelerin
%80’inin üretimde kaynak suyunu kullandığı, %20’sinin ise göl üzerinde üretim
yaptığı belirlenmiştir. Bitlis İlindeki işletmelerin yıllık üretim kapasiteleri
25-100 ton arasında değişmektedir. İşletmelerin il genelindeki toplam proje
kapasitesi 211 ton/yıl, fiili kapasitesi 176 ton/yıl ve ortalama kapasite
kullanım oranı ise %74,21±35,46’dır. Bu işletmelerin %60’ı ihtiyaç duydukları
yıllık 6 250 000 adet yavru balığı kendi kuluçkahanelerinde üretirken, %40’ı
ise ihtiyaç duyduğu yıllık 130 000 adet yavru balığı dışarıdan satın
almaktadır. Mevcut işletmelerin %80’inin beton ve toprak havuzlarda, %20’sinin
ise ağ kafeslerde balık üretimini yaptığı tespit edilmiştir. Bitlis ilindeki
işletmelere ait toplam fiili üretim; %94,3 oranında beton ve toprak havuzlarda,
%5,7 oranında ise ağ kafeslerde gerçekleşmektedir. Bitlis İlindeki balık üretim
tesisleri %100 şahıs işletmesi olarak faaliyet göstermektedir. İşletmelerin
%20’sinin öz sermaye kullandıkları, %80’inin de öz sermaye haricinde
teşviklerden faydalanarak faaliyet gösterdiği tespit edilmiştir. Bu ildeki
mevcut işletme sahiplerinin %60’ı 44-52, %40’ı ise 53-63 yaş aralığındadır.
Bunların %40’ı ilkokul, %20’si ortaokul ve %40’ı ise lise mezunudur. Mevcut
işletmelerde toplam 20 kişi çalışmakta olup, bunların %70’i ilköğretim, %25’i
lise ve %5’i ise lisans mezunudur. Toplam personelin %95’i erkek, %5’i ise
bayandır. İldeki su kaynaklarının ortalama sıcaklık değerleri 9,51-14,42 ºC
arasında olup, debisi 6,75-426,3 L/sn, bulanıklığı 0,55-12,95 JTU, çözünmüş
oksijeni 4,86-9,25 mg/L, pH’sı 6,27-9,76 ppm ve nitrat düzeyi 0,00-14,70 mg/L
aralığında değişmektedir. Sonuç olarak, Bitlis ilindeki kültür balığı
üretiminin nitelik ve nicelik olarak verimliliğin arttırılabilmesi, üretimin
optimize edilebilmesi, geleceğe yönelik projeksiyonların yapılabilmesi, su
ürünleri üretiminin il, bölge ve ülke ekonomisine olan katkılarının
arttırılabilmesi için; mevcut işletmeler yapısal, teknik ve ekonomik yönlerden
geliştirilmelidir. Bölgede kültür balıkçılığı verileri istenen düzeyde olmasa
da, devlet desteğinin her geçen yıl artması ve çeşitlilik kazanması, teknolojik
gelişmeler ve potansiyel su kaynaklarının balık üretiminde kullanılmasıyla
birlikte kültür balıkçılığına olan ilgi de her geçen gün artacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Balık Yetiştiriciliği, Mevcut Durum, Su Ürünleri Potansiyeli

Destekleyen Kurum

Fırat Üniversitesi

Proje Numarası

SÜF.18.08

Teşekkür

Bu çalışmayı maddi olarak destekleyen Fırat Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (FÜBAP) Koordinasyon Birimi'ne teşekkür ederiz.

Kaynakça

• [1] Seyis T. 2003. Türkiye’de Su Ürünleri Pazarlama Sistemi ve Balık Hallerinin Fonksiyonel Durumu. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 55 s., İzmir.
• [2] Köprücü, K., 2007. Türkiye Su Ürünleri Üretiminin Durumu ve Değerlendirilmesi. Türk Tarım Dergisi, 178: 22-28.
• [3] FAO (Food and Agriculture Organization), 2016. World Review of Fisheries and Aquaculture, T.C. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Ankara (19 Nisan 2019).
• [4] Aydın O., Sayılı M. 2009. Samsun İlinde Alabalık İşletmelerinin Yapısal ve Ekonomik Analizi. GOÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (2): 97-107.
• [5] TEPGE (Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü), 2019. Tarım Ürünleri Piyasaları, Su Ürünleri.
• [6] Yıldız M., Şener E. 2003. Karadeniz Bölgesi’ndeki Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) ve Deniz Levreği (Dicentrarchus labrax) Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Yapısal Analizi ve Biyo-Teknolojik Özellikleri. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 29 (2): 241-252.
• [7] Akbulut B., Kurtoğlu İ.Z., Üstündağ E., Aksungur M. 2009. Karadeniz Bölgesinde Balık Yetiştiriciliğinin Tarihsel Gelişimi ve Gelecek Projeksiyonu. Journal of Fisheriessciences.com, 3 (2): 76-85.
• [8] URL-1, 2019. https://bitlis.tarimorman.gov.tr/Menu/17/Ilimiz-Hakkinda-Genel-Bilgiler (Erişim Tarihi: 19.04.2019).
• [9] Anonim, 2017. Bitlis Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Kayıtları.
• [10] Emre Y., Diler İ., Sevgili H., Oskay D.A., Sayı C. 2007. Akdeniz Bölgesi’ndeki Alabalık İşletmelerinin Yapısal Özelliklerinin İncelenmesi (2000-2003). Türk Sucul Yaşam Dergisi, 3-5 (5-8): 476-489.
• [11] Karataş M., Sayılı M., Koç B. 2008. Sivas İli Gökkuşağı Alabalığı İşletmelerinin Yapısal ve Ekonomik Analizi. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi (BİBAD), 1 (2): 55-61.
• [12] Yıldız M., Doğan K., Şener E. 2008. Marmara Bölgesi Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhyncus mykiss) İşletmelerin Yapısal, Teknolojik ve Verimlilik Analizleri. İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23: 1-16.
• [13] Yüksel O. 2010. Burdur İli Gökkuşağı Alabalığı İşletmelerinin Yetiştiricilik ve Yapısal Durumlarının Survey Çalışması ile Araştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, Isparta.
• [14] Emre Y., Sayın C., Kiştin F., Emre N., Karaman S. 2011. Alabalık (Oncorhynchus mykiss) Kafes Yetiştiriciliğinin Mevcut Durumuna Yönelik Bazı Değerlendirmeler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi (BİBAD), 4 (1): 119-127.
• [15] Gümüş E., Şahin N.M., İkiz R., Yılmaz S. 2013. Antalya İlindeki Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) İşletmelerinde Çalışanların Sosyo-Ekonomik Yapılarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 30 (4): 161-166.
• [16] Yeşilayer, N., Gören, H.M., 2013. Tokat’ta Alabalık Yetiştiriciliği Yapan Karasal İşletmelerin Yapısal ve Biyo-Teknik Analizi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 30 (1): 41-51.
• [17] Kocaman, E., Sayılı, M., 2014. Gümüşhane ilinde gökkuşağı alabalık işletmelerinin ekonomik analizi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 29 (1): 36-45.
• [18] Preisendorfer R.W. 1986. Secchi Disc Science: Visual Optics of Natural Waters. Limnology and Oceonography, 31 (5): 909-926.
• [19] Yücesoy C., Onur F., Özkan S. 1989. Sularda Nitrat Tayininde Kullanılan Spektrofotometrik Yöntemlerin Karşılaştırılması. FABAD Farmasötik Bilimler Dergisi, 14: 216-223.
• [20] Yılmaz C., 2011. Alabalık Yetiştiriciliği, Elazığ İl Tarım Müdürlüğü, 2. Baskı, Elazığ.
• [21] Rad F., Köksal G. 2001. Türkiye’deki Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) İşletmelerinin Yapısal ve Biyo-Teknik Analizi. Turkish Journal of Veterinary and Animal, 25: 567-575.
• [22] Doğan K., Yıldız M. 2008. Marmara Bölgesi Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) İşletmelerinde Çalışanların Sosyo-Ekonomik Analizi. İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23: 17-27.
• [23] Kocaman E.M., Aydın A., Ayık Ö. 2002. Erzurum’da Faaliyet Gösteren Alabalık İşletmelerinin Yapısal ve Ekonomik Analizi. E.U. Journal of Fisheries & AquaticSciences, 19 (3-4): 319-327.
• [24] Adıgüzel F., Akay M. 2005. Tokat İlinde Gökkuşağı Alabalık İşletmelerinin Ekonomik Analizi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 31-40.
• [25] Güneş E., Köprücü K. 2019. Kahramanmaraş’taki Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) Kuluçkahanelerinin Yapısal, Biyolojik ve Teknik Yönlerden Araştırılması. Acta Aquatica Turcica, 15 (1): 68-79.
• [26] Karabulut M., Köprücü K. 2019. Malatya’daki Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) Kuluçkahanelerinin Yapısal ve Biyolojik Yönden İncelenmesi. BEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 8 (1): 1-10.
• [27] Gümüş E., Şahin N.M. 2015. Antalya İlindeki Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) İşletmelerinin Kuluçka Faaliyetlerinin Analizi. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi (BİBAD), 8 (2): 44-50.
• [28] Üstündağ E., Aksungur M., Dal A., Yılmaz C. 2000. Karadeniz Bölgesi’nde Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Yapısal Analizi ve Verimliliğinin Belirlenmesi, Proje Sonuç Raporu, Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Trabzon.