Nidâî'nin Tenbîhnâme Adlı Eserinde İsim ve Fiil Çekimi

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 293 - 314, 20.12.2017

Murat Parlakpınar

Öz

Bu
çalışmada 16. yüzyılda yaşamış olan ve daha çok hekim kimliğiyle tanınan
Nidâî’nin Tenbîhnâme adlı eseri isim ve fiil çekimi yönünden
incelenmiştir. Mensur-manzum karışık tarzda yazılmış, dini tasavvufi bir
nasihatnâme olan Tenbîhnâme, H. 952 (M. 1545) yılında kaleme alınmıştır.
Bu yönüyle Tenbîhnâme Eski Anadolu Türkçesinden Osmanlı Türkçesine geçiş
dönemi eseri olarak nitelendirilebilinir. Dolayısıyla Tenbîhnâme Eski
Anadolu Türkçesinden Klasik Osmanlıcaya geçişin ne şekilde gerçekleştiği
hususunda bilgi edinebilecek bir eserdir. Çalışmada isim ve fiil çekiminde Eski
Anadolu Türkçesinden Osmanlı Türkçesine geçişte ne gibi değişme ve
farklılaşmaların olduğunu ortaya koyabilmek için konu art zamanlı bir bakış
açısıyla Eski Türkçe ve Eski Anadolu Türkçesi dönemleriyle karşılaştırmalı
olarak ele alınmıştır. Eserin isim ve fiil çekimi yönünden özelliklerinin
belirlenmesi tarihsel Türk dili alanındaki çalışmalara katkı sağlayacaktır.

Tenbîhnâme’nin tespit edilen 6 yazma
nüshası olmakla birlikte çalışmada Almanya nüshası kullanılmıştır. Bu nüsha
Almanya Berlin Devlet Kütüphanesi Türkçe Yazmaları Koleksiyonu Ms.or.oct.3006 arşiv
numarasıyla kayıtlıdır. 96 varaklık bu nüsha şimdilik ulaşılabilen en hacimli
nüshalardan biri olmakla birlikte istinsah tarihi en eski olan nüsha olduğu
için tercih edilmiştir.

Anahtar
Kelimeler: Nidâî,
Tenbîhnâme,  İsim ve fiil çekimi.

Anahtar Kelimeler

Nidâî, Tenbîhnâme, İsim ve Fiil Çekimi

Kaynakça

• Akkuş, M. (1995). Kitab-ı Gunya. Ankara: Atatürk, Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Boz, E. (2013). Türkiye Türkçesi biçimsel ve anlamsal işlevli biçimbilgisi. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Çatıkkaş, A. (2001). Örnekli ve uygulamalı Türk dili kılavuzu. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Çatıkkaş, M. A. (2015). Firdevsî-i Rûmî, şantranç-nâme-i kebir. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergin, M. ( 2000). Türk dilbilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Gencan, T. N. (2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Gülsevin, G., & Boz E. (2013). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2007). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2010). Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek kalıplaşması Olayları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Mansuroğlu M. (1988). Eski Osmanlıca. Tarihî Türk Şiveleri, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, S. A. 21, ss. 247-276.
• Şahin, H. (2003). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Timutaş, K. (2012). Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Yelten, M. (1999). Eski Anadolu Türkçesi ve Örnek Metinler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.