Türk Romanında Görücü Usulü Evlilikler (1971-1980)

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 67 - 86, 30.06.2019

Adem Gürbüz

Öz

Aile
kurumu, farklı cinslerin evlenmesi yoluyla oluşur ve toplumun temel yapı
taşlarından birini teşkil eder. Görücü usulü evlilikler de toplumda sık
rastlanan evlenme şekillerindedir ve yapılan araştırmalara göre ülkemizdeki en
yaygın evlenme şeklidir. Aşkın ötelendiği (en az bir taraf için) ve mantığın
öne çıkarıldığı bu tür evliliklerde, aile büyüklerinin veya aracıların rolü
oldukça büyüktür. Çünkü aracılar (elçiler), evlenecek çiftler adına sorumluluk
almakta ve iki tarafı bir araya getirmektedir. Görücü usulü evliliklerin
gelenek boyutu da ihmal edilmemelidir. Özellikle kapalı toplumlarda en geçerli
evlilik şekli, görücü usulü evliliklerdir. Çünkü kadın ve erkeğin birbirini
tanıma imkânının olmadığı yerlerde doğal olarak görücülük uygulaması gelişir.

Romanlar,
bünyesinde yaşanılan toplumdan izler taşır. Her ne kadar kurgu da olsa,
romanlardan hareketle toplumların kültürleri, gelenekleri, yaşantıları vb.
hakkında bilgiler elde etmek mümkündür. Bu çalışmada 1971-1980 dönemi
romanlarındaki görücü usulü evlilikler ortaya çıkarılacaktır. Bu tür
evliliklerin nasıl ortaya çıktığı, tarafların rızasının olup olmadığı, hangi
tür romanlarda sıkça karşılaşıldığı, aracıların üstlendikleri fonksiyonlar vb.
irdelenecektir. Ayrıca ilgili dönemdeki istatistiksel çalışmalardan da
yararlanılacak, karşılaştırmalar yapılacak ve bunun neticesinde bazı
değerlendirmelerde bulunulacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Görücü usulü evlilik, roman, gelenek, tema

Kaynakça

• Acar, İ. (2005). İslam Hukuku Açısından Nişanlanma. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (23), 71-94.
• ASPB. (2006). Türkiye Aile Yapısı Araştırması. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• ASPB. (2011). Türkiye Aile Yapısı Araştırması. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• Atılgan, Y. (2014). Anayurt Oteli. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bağlı, M. & Sever, A. (2005). Tabulaştırılan/Tabulaşan Kurumun (Ailenin) Kurbanlıklar Edinme Pratiği: Levirat ve Sororat. Aile ve Toplum (8), 9-22.
• Bal, H. (2014). Siyaset Teorisinde ‘Otorite’ Kavramı. Turkish Studies (2), 247-255.
• Canan, İ. (1988). Hadis Ansiklopedisi Kütüb-i Sitte (Cilt 17). İstanbul: Akçağ Yayınevi.
• Cilasun, R. (2010). Bir Annenin Feryadı. İstanbul: Ebru Yayınları.
• Cilasun, R. (2014). Beklenen Sabah. İstanbul: Ebru Yayınları.
• Cilasun, R. (2015). Haram Lokma. İstanbul: Ebru Yayınları.
• Coşkun, B. (2011). Halide Nusret Zorlutuna’nın Romanlarını Kronotopik Okuma. Turkish Studies (6/1), 860-877.
• Cumalı, N. (1990). Aşk da Gezer. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Çimen, L. K. (2008). Türk Töresinde Kadın ve Aile. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Çokum, S. (1978). Zor. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• DİB. (2008). İlmihal II. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• DİB. (2011). Kur’an-ı Kerim ve Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Doğan, H. Z. (1991). Aile Yapısının Durumsal Çözümlemesi. Aile ve Toplum (1), 23-34.
• Duben, A. & Behar, C. (2014). İstanbul Haneleri: Evlilik, Aile ve Doğurganlık 1880-1940 (Çeviren: N. Mert). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Eren, A. (2013). İslam’da Evlilik ve Aile Eğitimi 1. İstanbul: Sağlam Yayınevi.
• Erkal, M. E. (1993). Türk Aile Yapısı ve Bazı Meseleler. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları Dergisi (1), 15-21.
• Fındıkoğlu, Z. (1991). Türklerde Aile İçtimaiyatı. içinde Aile Yazıları 1- Temel Kavramlar, Yapı Tarihî Süreç (s. 13-36, Derleyen: B. Dikeçligil & A. Çiğdem). Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• İleri, S. (2010). Bir Akşam Alacası. İstanbul: Everest Yayınları.
• Kaplan, M. (1997). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kazancı, A. L. (2005). Son Fırtına. İstanbul: İpek Yayıncılık.
• Kazancı, A. L. (2011a). Bir Vicdan Uyanıyor. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Kazancı, A. L. (2011b). Üvey Anne. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Kemal, Y. (2009). Demirciler Çarşısı Cinayeti. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kudret, C. (1976). Karıncayı Tanırsınız. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
• Miyasoğlu, M. (1997). Dönemeç. İstanbul: Konak Yayınları.
• Okçu, E. I. (2015). Sancı. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Polat, Ö. (2011a). Dilan. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Polat, Ö. (2011b). Saragöl. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Polat, Ö. (2013). Mahmudo İle Hazel. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Sayar, A. (2002). Dik Bayır. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Sayar, A. (2011). Can Şenliği. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Tahir, K. (2004). Bir Mülkiyet Kalesi. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Tahir, K. (2013). Damağası. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Topçu, M. (2015). Yaşar Kemal’in Romanlarında Halk Kültürü Etkisi. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Türkdoğan, O. (1992). Türk Ailesinin Genel Yapısı. içinde Sosyo-Kültürel Değişim Sürecinde Türk Ailesi 1 (s. 22-59). Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• Yavuz, İ. U. (2005). Dikenli Yollar. İstanbul: Elips Kitap.
• Yılmazçoban, A. M. (2008). Flört ve Görücü Usulü Evliliklerde Psiko-Sosyal Özelliklerin Etkisi -Demirci Örneği- (Doktora Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zorlutuna, H. N. (2014). Aydınlık Kapı. İstanbul: Timaş Yayınları.