Mevsimlik Tarımda Çocuk İşçiliğini Azaltmak İçin Bir Model Önermesi: ‘Eğitime Erişim ve İletişim Birimi’nin Kurulması

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 45 - 57, 30.12.2021

Sedat Benek , Recep Baydemir

https://doi.org/10.47130/bitlissos.1032485

Öz

Çocuk işçi sorunu, geçmişten günümüze süre gelen dünyanın ve Türkiye’nin temel sorunlarından birisi olmayı sürdürmektedir. İLO’nun 2020 tahmin raporuna göre, tüm dünyada %70’i tarım işlerinde çalışmak üzere toplam 160 milyon çocuk işçi bulunmaktadır. TUİK’in 2019 yılı verilerine göre ise, Türkiye’de 720 bin çocuk işçi bulunmakta ve bunların da %30.8’i de tarım işlerinde çalışmaktadır. Bugüne kadar çocuk işçiliği ile ilgili yapılan araştırmalar ve kurumlarca derlenen veriler, çocuk işçiliği konusunun Türkiye’nin ve özellikle GAP Bölgesi’nin “kangreni” haline geldiğini göstermektedir. Buradan hareketle, bu çalışmanın temel amacı; ‘Mevsimlik Tarımda Çocuk İşçiliğini Azaltmak İçin Eğitime Erişim ve İletişim Birimi’nin kurulması gerektiği konusunda bir model önerinin ortaya konulmasıdır. Önerilen bu model, sadece eğitime erişim sorunu yaşayan öğrencilere ve ailelerine yönelik sistemli ve kayıtlı bir çalışma modelidir. Böylelikle bu çalışmada, söz konusu sistemde her uzmanın belli sayıda bakabilecek öğrenci sayısıyla ilgilenmesi, çocukların ailelerine gerekli bilgilendirmeler yapılarak bir farkındalığın oluşturulması gerekliliği vurgulanmaktadır. Netice itibariye, söz konusu modelin hayata geçmesi durumunda hem çocuk işçiliğinin azaltılabileceği hem de çocukların daha kolay eğitime katılmalarının mümkün olabileceği tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mevsimlik Tarım İşçiliği, Çocuk İşçiliği, Çocukların Eğitim Hakkı, GAP Bölgesi, Şanlıurfa.

Kaynakça

• Avşar, Z. ve Öğütoğulları, E. (2012). “Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği ile Mücadele Stratejileri”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(1), ss.9-40.
• Benek, S., Ökten, Ş., (2011). “Mevsimlik Tarım İşçilerinin Yaşam Koşullarına İlişkin Bir Araştırma: Hilvan İlçesi (Şanlıurfa) Örneği”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 10(2). ss.653-676.
• Benek, S., Uluç, M., (2017), “Şakha” Belgeseli (Kısa belgesel film, Yönetmen: Sedat Benek-Mustafa Uluç), Yapım: Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Radyo ve TV Programcılığı, Şanlıurfa.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSB), (2017), “Çocuk İşçiliği İle Mücadele Ulusal Programı”, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı - Çalışma Genel Müdürlüğü, (2017). https://www.csgb.gov.tr/medias/11752/cocuk_isciligi_rev_23032017.pdfErişim Tarihi: 22.08.2018.
• Çöpoğlu, M. (2018a). “Bir Kısır Döngü: Dünyada ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve İşsizlik”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6(5) 671–685.
• Çöpoğlu, M. (2018b). “Türkiye’de Çocuk İşçiliği”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı 14, ss. 357-398.
• Efe, H., Uluoğlu, S. A. (2015). “Dünyada Çocuk İşçiliğiyle Mücadelede Gelinen Nokta ve Geleceğe Dair Bazı Öngörüler”. Eğitim Bilim Toplum Dergisi. 13(51), 46-72.
• Erbay, E. (2013). “Türkiye’de Çocuk İşçiliğinin Büyük Resmi”. Toplum ve Sosyal Hizmet. 24(1), 157-167.
• Güçlü, S. (2016). “Çocukluk ve Çocukluğun Sosyolojisi Bağlamında Çocuk Hakları” Sosyoloji Dergisi Armağan Sayısı. ss.1-22.
• Gülçubuk, B. (2012). “Tarımda Çocuk Emeği Sömürüsü ve Toplumsal Duyarlılık”. Çalışma ve Toplum, sayı: 2, ss. 75-94.
• Gümrükçüoğlu, Y. B. (2014). “Mevzuatımızda Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma Yaşamında Korunmasına İlişkin Düzenlemelere Genel Bir Bakış”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt: 15, Özel S., 2013, s.481-545.
• Günöz, M. (2007). “Türkiye’de Çocuk İşçiliği Sorunu ve Çözüm Önerileri” Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü. (Uzmanlık Tezi). Ankara.
• Güzel, B. (2016). “21. Yüzyılda Çocuk İşçiliği ile Mücadele İlerleme Raporu”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(42), 1993-1998.
• http://t24.com.tr/haber/isig-raporundan-cocuk-isci-olumleri-6-yasina-kadar-geriledi,344909; Erişim tarihi: 15.04.2018.
• ILO (1999a). Recommendation No. 190 on the Prohibition and Immediate Action for the Elimination of the Worst Forms of Child Labour. 87th International Labour Conference (ILC) Session, 17 June 1999 (Geneva).
• ILO (1999b). Convention No. 182 on the Elimination of the Worst Forms of Child Labour. 87th International Labour Conference (ILC) Session, 17 June 1999 (Geneva).
• ILO (2008). Resolution concerning statistics of child labour. 18th International Conference of Labour Statisticians (ICLS), 24 November-5 December 2008 (Geneva).
• ILO (2011). Convention No. 189 Concerning Decent Work for Domestic Workers. 100th International Labour Conference session, 16 June 2011 (Geneva).
• ILO (2012). ILO Global Estimate of Forced Labour - Results and Methodology. ILO Special Action Programme to Combat Forced Labour (SAP-FL). (Geneva).
• ILO (2013). Global Estimates of Child Labour. Results and Trends, 2000-2012. International Labour Office (ILO), Geneva.
• ILO (2017). Global Estimates of Child Labour. Results and Trends, 2012-2016. International Labour Office (ILO), Geneva.
• ILO-IPEC (2002). Every Child Counts – New Global Estimates on Child Labour. ILOInternational Programme on the Elimination of Child Labour (IPEC). (Geneva, ILO).
• ILO (2021). ChildLabour: Global Estimates 2020,Trends and the Road Forward, ILO and UNICEF, New York, 2021. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---ipec/documents/publication/wcms_797515.pdf Erişim Tarihi: 1 Aralık 2021.
• Kalkınma Atölyesi (2016). Bereketli Topraklar Zehir Gibi Yaşamlar: Suriyeli Göçmen Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri Adana Ovası Mevcut Durum Araştırma Raporu.
• Karaman, B. ve Özçalık, M. (2007). “Türkiye’de Gelir Dağılımı Eşitsizliğinin Bir Sonucu: Çocuk İşgücü”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, C.14, S.1, s.25-41.
• Karataş, K.; Attepe Özden, S. vd. (2016). “Ankara Sokaklarında Çalıştırılan Çocuklar: Sorunlar ve İhtiyaçlar Raporu”, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, Anıl Grup Matbaacılık Yayıncılık.
• Küçükkalay, A.M., Dulupçu, M.A., Turunç, Ö. (2000). “Dünyada ve Türkiye’de Çocuk İşgücü İstihdamının Sorunları ve Önlenmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İdari ve İktisadi Bilimler Fakültesi Dergisi. 5(1), 103-118.
• Mevsimlik Tarım İşçileri Yuvarlak Masa Toplantısı, (2016). 7. Mevsimlik Tarım İşçileri Yuvarlak Masa Toplantısı Sonuç Raporu, İstanbul.
• Şahankaya, A. (2018). “Türkiye’de Yeni Prekarya Suriyeli İşgücü mü?”. Çalışma ve Toplum. Sayı: 1. Ss. 13-36.
• Şanlıurfa İl Milli Eğitim Müdürlüğü, (2019). “Mevsimlik Gezici Tarım İşçisi Öğrencileri Takip Ekibi Haziran Raporu”
• Şanlıurfa Mevsimlik Tarım İşçileri İzleme Kurulu (ŞAMTİ), (2018), Şanlıurfa Mevsimlik Tarım İşçileri Raporu, Şanlıurfa.
• TUİK. (2020). “Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları, 2019” https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Child-Labour-Force-Survey-2019-33807Erişim Tarihi: 1 Aralık 2021.
• Tunçcan, N. (2000). “Çocuk İşçiliği: Nedenleri, Boyutları ve Küreselleşen Dünyadaki Konumu”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. Sayı: 43-44, ss. 243-259.
• Yandık, F. M. (2017). “Türkiye’de Kayıt Dışı İstihdamın Gelir Vergisi Hasılatı Üzerindeki Etkisi”. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın.
• Yıldız, Ö. (2007). “Çalışan Çocuklar: ‘Sorun’ mu? ‘Çözüm’ mü?”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6(2):57-66.