Ecofeminist Thought in “Gülizarlan Ninesi” by Yaşar Kemal

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 15 - 32, 30.06.2022

Şener Şükrü Yiğitler

https://doi.org/10.47130/bitlissos.1080614

Öz

Yaşar Kemal, one of the most important names of Turkish literature, is an author who left his mark on the art of novel. The author, who writes especially novels, essays, compilations, interviews, poems and makes a translation, publishes his works in the genre of short stories, in which he took his first step into the art of literature, in his book Yellow Heat (1952). After gathering his works together, which he continues to give in this genre, under the name of Bütün Hikâyeler (Complete Stories, 1967), the author concentrates on the art of novel and does not include new stories in his books after that date. The short story “Gülizarlan Ninesi”, (“Gülizar and her Grandma”) which is included in the first issue of the children’s magazine Kumbara, dated 1978, is a competent story, which the author did not include in his books, has not been published elsewhere today, and attracts attention especially because it was written for children. Gülizar’s story attracts the attention of the reader with its original approach to environmental awareness, nature consciousness and woman independence. In this research, Yaşar Kemal’s work, “Gülizarlan Ninesi”, which gives the aesthetics of ecofeminist thought, is discussed from the framework of ecofeminism.

Anahtar Kelimeler

Yaşar Kemal, Gülizarlan Ninesi, Ecofeminism, Environment, Woman.

Yaşar Kemal’in “Gülizarlan Ninesi” Öyküsünde Ekofeminist Düşünce

Öz

Türk edebiyatının en önemli isimlerinden Yaşar Kemal roman sanatına damgasını vurmuş bir yazardır. Başta roman olmak üzere, deneme, derleme, röportaj, şiir ve çevirinin yanı sıra öyküler de kaleme alan yazar, edebiyat sanatına ilk adımını attığı öykü türündeki eserlerini Sarı Sıcak (1952) adlı kitapta yayımlar. Bu türde vermeye devam ettiği eserlerini Bütün Hikâyeler (1967) adıyla tekrar bir araya toplayan yazar o tarihten sonra roman sanatına ağırlık verir ve yeni öykülerini kitaplarına almaz. Kumbara adlı çocuk dergisinin 1978 tarihli birinci sayısında yer alan “Gülizarlan Ninesi” adlı öyküsü, yazarın kitaplarına almadığı, bugün de başka bir yerde yayımlanmamış ve özellikle çocuklar için kaleme alınmasıyla ilgi çeken, yetkin bir öyküdür. Anne ve babasından uzakta, ninesiyle beraber yaşayan Gülizar adlı küçük bir kızın hayatının ve geçimlerini sağlamak üzere ormana çiçek toplamak için gittiği bir günün hikâyesinin anlatıldığı bu öyküde çevre duyarlığı, doğa bilinci ve kadının bağımsızlığına dair bir hikâye ve bütün bunları iç içe geçiren özgün bir yaklaşım okurun dikkatini çeker. Bu incelemede, o yıllarda henüz Avrupa’da ilk kez duyulmaya başlayan ekofeminist düşüncenin estetiğini veren Yaşar Kemal’in hiçbir kitabında yayımlanmamış “Gülizarlan Ninesi” adlı öyküsü ekofeminist düşünce çerçevesinden ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşar Kemal, Gülizarlan Ninesi, Ekofeminizm, Çevre, Kadın.

Kaynakça

• Andaç, F. (1989). Gerçekçilik yolunda. Cem Yayınevi.
• Andaç, F. (2015). Yaşar Kemal-sözün büyücüsü. İnkılâp Kitabevi.
• Arslan Öçal, K. (2011). Dişil dil ve ekofeminist bağlamda Latife Tekin ve Muinar [Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Banford, A. & Froude, C. K. (2015). Ecofeminism and natural disasters: Sri Lankan women post-tsunami. Journal of International Women's Studies, 16(2), 170-187.
• Çiftlikçi, R. (1997). Yaşar Kemal-yazar-eser-üslup. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Davion, V. (1994). Is ecofeminism feminist?. K. Warren, (Editör), Ecological Feminism (ss. 8-25). Routledge. Donovan, J. (2014). Feminist teori. İletişim Yayınları.
• Eliade, M. (2020). Demirciler ve simyacılar (M. E. Özcan, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Estés, C. P. (2021). Kurtlarla koşan kadınlar (H. Atalay, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Garrard, G. (2016). Ekoeeleştiri-ekoloji ve çevre üzerine kültürel tartışmalar (E. Genç, Çev.). Kolektif Kitap.
• Gürsel, N. (2008). Yaşar Kemal-bir geçiş dönemi romancısı. Doğan Kitap.
• Kabacalı, A. (1997). Sarı defterler arasından çıkan “Zeytinlik” öyküsü. Adam Öykü, (11), 13.
• Korkmaz, E. (2010). Simgeler sözlüğü. Anahtar Kitaplar.
• Kumbara Dergisi (1978). Size bir mektup var-başlarken. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Moran, B. (2003). Türk romanına eleştirel bir bakış 2. İletişim Yayınları.
• Özdemir, H. & Aydemir, D. (2019a). Dördüncü dalga feminizm üzerine. International Social Sciences Studies Journal, 5(32), 1706-1711.
• Özdemir, H. & Aydemir, D. (2019b). Ekolojik yaklaşımlı feminizm/ekofeminizm üzerine genel bir değerlendirme: kavramsal analizi, tarihi süreci ve türleri. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 2(2), 261-278.
• Palabıyık, B. (2019). 1980 sonrası kadın yazarların romanlarında çevreci feminizm [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Porritt, J. (1988). Yeşil politika (A. Türker, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Şengül, M. B. (2019). Türk romanında feminizm (1960-80). Gece Akademi Yayınları.
• Tharaud, B. C. (2017). Çukurova-Yaşar Kemal edebiyatının temelleri (T. Çulhaoğlu, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Tong, P. R. (2006). Feminist düşünce (Z. Cirhinoğlu, Çev.). Gündoğan Yayınları.
• Üste, R. B. (2020). Kadınların sosyal alana çıkmalarının önemi: Yönetimin siyasetin ve tarihin değişimi . Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 31-36.
• Warren, K. J. (1997). Ecofeminism. Women, culture, nature. Indiana University Press.
• Yaşar Kemal. (1952). Sarı sıcak. Varlık Yayınları.
• Yaşar Kemal. (1975). Bütün hikâyeler. Cem Yayınevi.
• Yaşar Kemal. (1978). Gülizarlan ninesi. Kumbara, 1, 2-3.
• Yaşar Kemal. (1982). Yaşar Kemal’le röportaj. Çağdaş Eleştiri, 1, 9-11.
• Yaşar Kemal. (1993). Yaşar Kemal Nabi Nayır’ı anlatıyor. Varlık, 1026, 13-14.
• Yaşar Kemal. (2003). Yaşar Kemal kendini anlatıyor-Alain Bosquet ile görüşmeler. Adam Yayınları.
• Yaşar Kemal (2018). Baldaki tuz. Yapı Kredi Yayınları.
• Yılmaz Arslantürk, A. (2018). Çevrenin siyasallaşmasında kadın ve doğanın dönüşümü: ekofeminizm. Social Science Development Journal, 11(3), 312-324.
• Yılmaz, Z. G. (2012). Yaşar Kemal ve orman yangınları. S. Opperman (Editör), Ekoeleştiri-Çevre ve Edebiyat (ss. 129-169). Phoneix Kitap.