Yerel Kamusal Hizmetlerin Sunumunda Yeniden Belediyeleştirme: Öze Dönüş Mü, Yeniden Tasarım Mı?

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 100 - 123, 30.06.2023

Sultan Kavili Arap

https://doi.org/10.47130/bitlissos.1298634

Öz

Ulusal düzeyde neoliberal politikaların benimsendiği, özelleştirmelerin yaygınlaştığı 1980’li yıllarla birlikte yerel yönetimlerde yapısal ve işleyişsel olarak bu politikalardan etkilenmiş, yerel kamu hizmetlerinin piyasa merkezli sunumu yaygın olarak uygulanmaya başlanmıştır. Ancak çok geçmeden özelleştirme kararlarının ve uygulamalarının öngörülen etkiyi yaratmadığı görülmüştür. Yirmibirinci yüzyılın ilk yıllarına gelindiğinde özelleştirme kaynaklı sorunlarla mücadelede yeniden belediyeleştirme gündeme gelmiştir. Bu araştırmada dünyada her geçen gün uygulamaları artarak devam eden yeniden belediyeleştirmenin hangi nedenlerle yapıldığı, yöntemleri, etkileri, sonrasında oluşan mülkiyet yapıları dikkate alınarak kavramın içeriği ve aldığı farklı formlar incelenmiştir. Konuya ilişkin araştırmalar ağırlıklı olarak yerel yönetim deneyimlerinin değerlendirildiği örnek uygulamalar biçimdedir. Araştırmada ilgili literatür, dünyadan ve Türkiye’den uygulama örnekleri ve istatistikler analiz edilmiştir. Türkiye’de az sayıda uygulama bulunmaktadır ve yeniden belediyeleştirme deneyimini inceleyen bir araştırma henüz yoktur. Uygulama örnekleri dikkate alındığında terimsel bir netliğin olmadığı, kavramın bütünüyle klasik anlamda kamu mülkiyetine geçiş olarak tanımlanamayacağı, neoliberal sistem ile uyumlu yeni bir form olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yeniden belediyeleştirme, belediye, özelleştirme

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Akifer su hizmetleri ‘Thames Water Türkiye’yi satın aldı’ (2009, Eylül 16). Su ve Çevre Teknolojileri. https://www.suvecevre.com/yayin/546/akifer-su-hizmetleri-thames-water-turkiye-yi-satin-aldi_16125.html
• Akıllı, H. (2012). Su hizmetlerinde dejavu: Osmanlı su şirketlerinden Antsu’ya. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 21(4), 15-26.
• Albalate, D. & Bel G. (2021). Politicians, bureaucrats and the public-private choice in public service delivery: Anybody there pushing for remunicipalization? Journal of Economic Policy Reform, 24(3), 361-379.
• Ataay, F. (2003). Enerji sektöründe özelleştirme: Rekabetçi bir piyasada yönetişim mi? Praksis, 9, 221-246.
• Atias, I. & Oder, B. (2008). Türkiye’de Özelleştirmenin Hukuk ve Ekonomisi. TEPAV Yayınları.
• Banazılı, A. M. (2018). Yerel kamu hizmeti sunumunda “yeniden belediyeleştirme” (remunicipalisation): OECD ülkeleri ve Türkiye’den uygulama örnekleri. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 3(6),111-132.
• Bayramoğlu, S. (2015). Toplumcu Belediye Nam-ı Diğer Belediye Sosyalizmi. Notabene Yayınları.
• Becker, S., Beveridge, R. & Naumann, M. (2015). Remunicipalization in German cities: Contesting neoliberalizm and reimagining urban governance? Space and Polity, 19(1), 76–90.
• Bel, G & Fageda, X. (2007). Why do local governments privatise public service? a survey of emprical studies. Local Government Studies, 33(4), 517-534.
• Bel, G & Fageda, X. (2009). Factors explaining local privatization: a meta-regression analysis. Public Choice, 139, 105-119.
• Bel, G., Fageda, X., & Warner, M.E. (2010). Is private production of public services cheaper than public production? A meta-regression analysis of solid waste and water services. Journal of Policy Analysis and Management, 29(3), 553-577.
• Boratav, K. (2016, Haziran 3). Bir neoliberalizm eleştirisi. https://ilerihaber.org/yazar/bir-neoliberalizm-elestirisi-55239.html.
• Bozkurt, Ö., Ergun ,T., & Sezen, S. (2008). Kamu Yönetimi Sözlüğü. TODAİE Yayınları.
• Buchanan, J.M. (1979). Pozitif kamu tercihi teorisi ve normatif temeller. Aktan, C.C. (Ed.), Kamu Tercihi İktisadı Muhtelif Tercümeler. (ss. 5-22). Sosyal Bilimler Araştırma Derneği.
• Carroza C. & Fantini, E. (2016). The Italian water movement and the politics of the commons. Water Alternatives, 9(1), 99-119.
• Cibrario, D. (2020). The labour dimension of remunicipalisation: Public service workers and trade unions in transition. Kishimoto, S., Steinfort, L. & Petitjean, O. (Ed.), The Future is Public: Towards Democratic Ownership of Public Services. (ss. 177-190) tni.org/futureispublic.
• Clifton, J., Warner, M.E., Gradus, R. & Bel, G. (2019). Re-munipalization of public services: Trend or Hype?. Journal of Economic Policy Reform, 24(3), 293-304.
• Cumbers, A. & Becker, S. (2018). Making sense of remunicipalisation: theoretical reflections on and political possibilities from germany’s rekommumalisierung process. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 11, 503-517.
• Cumbers, A. & Paul, F. (2021). Remunicipalisation, mutating neoliberalizm and the conjuncture, conceptual, working paper. Global Remunicipalisation Project, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/anti.12761
• Cumbers, A., Pearson, B,. Stegemann L. & Paul, F. (2022). Mapping remunicipalisation: Emergent trends in the global de-privatisation process. https://eprints.gla.ac.uk/272257/1/272257.pdf
• Çalcalı, Ö. (2014). Su sektörünün kamusallık niteliğinin dönüşümü: Türkiye’deki şebeke suyu endüstrisi için bir değerlendirme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 6(10), 111-129.
• Çelikbilek, A. (2018, 22-24 Mart). Su hizmetlerinde yeniden belediyeleştirmenin katılımcılığa etkisi. [Konferans sunumu tam metin]. Uluslararası Su ve Çevre Konferansı (SUÇEV), Bursa, Türkiye. https://www.researchgate.net/publication/326649237_SU_ HIZMET LERINDE_YENIDEN_BELEDIYELESTIRMENIN_KATILIMCILIGA_ ETKISI
• Denizli BŞB. (2007, 11 Şubat). Özelleştirmeler. https://www.denizli.bel.tr/ Default.aspx?k=haber-detay &id=10852
• Denizli’de toplu taşıma tartışması (2013, 15 Kasım). https:// www.sondakika.com/haber/haber-denizli-de-toplu-tasima-tartismasi-5349523/
• EMO (Elektrik Mühendisleri Odası). (2009). Dünya su forumları ve suyun özelleştirilmesi. https://www.emo.org.tr/ekler/a51645e378e1c0e_ek.pdf
• Ersoy, M. & Şengül, T. (1998). Küreselleşme ve yarışan yerellik. 1997 Sanayi Kongresi, Bildiriler Kitabı. TMMOB Makine Mühendisleri Odası Yayın No: 209, 135-139.
• Gökdemir, B. (2007). Küresel su krizine çözüm arayışları: şebeke suyu hizmetlerine özel sektör katılımı. https://www.rekabet.gov.tr/Dosya/persembe-konferanslari-yayinlari /perskonfyyn93 .pdf
• Gradus, R. & Budding, T. (2020). Political and institutional explanations for increasing re-municipalization. Urban Affairs Review, 56(2), 538-564.
• Gündem Çeşme (2018, 15 Mart). İZSU, ‘Çeşme'nin altyapısının değiştirilmesi zorunluluktu’. http://www.gundemcesme.com/haber/IZSU-Cesme-nin-altyapisinin-degistirilmesi-zorunluluktu-/108978
• Hall, D., Lobina, E. & Corral, V. (2010). Replacing failed private water contracts. Public Services International Research Unit (PSIRU). https://gala.gre.ac.uk/id/eprint/2761/1/ PSIRU_ Report_ 9823_-_2010-01-W-Jakarta.pdf
• Hall, D., Lobina, E. & Terhorst, P. (2013). Re-municipalisation in the early twenty-first century: water in France and energy in Germany. International Review of Applied Economics, 27( 2), 193-214.
• Harvey, D. (2012). Sermayenin Mekanları Eleştirel Bir Coğrafyaya Doğru (Kıcır, B., Koç, D., Tanrıyar, K. & Yüksel, S. Çev.). Sel Yayıncılık.
• Hecht, C. (2015). German municipalities take back control of water. Kishimoto, S., Lobina E. & Petitjean, O. (Ed.), Our Public Water Future The Global Experience With Remunicipalisation. (ss. 50-57). https://www.tni.org/en/publication/our-public-water-future.
• İSAŞ (İzmit Su A.Ş.). (2022). İzmit Su Temin Projesi, https://www.izmitsu.com.tr/sayfa.asp?ID =13&PID=2.
• Jacob, C. & Sanchez, P. (2015). Remunicipalisation and workers: Building new alliances. Kishimoto, S., Lobina, E. & Petitjean, O. (Ed.), Our Public Water Future. (ss. 76-85). https://www.tni.org/en/publication/our-public-water-future
• Kaymaz, C. (2021). Yeniden Belediyeleştirme. Işıkçı, Y. Alacadağlı, M. & Akçagündüz, E. (Ed.), Kamu Yönetimi Ansiklopedisi. Genişletilmiş 2. Cilt. 2. Baskı. Astana Yayınları. ss.1094-1105.
• Kendir, H. (2009). Antalya’nın sırlı suları, Express, Özel Sayı (3), 28-30. https://birartibir.org/dergi/express-ozel-sayi-5-su-hakki-yasam-hakki-2009-03/
• Kishimoto, S. (2019, 16 Mayıs). Why the remunicipalisation movement is growing?. IPPR Progressive Review, 26(1), 51-59.
• Kishimoto, S., Steinfort, L. & Petitjean, O. (Ed.). (2020). Introduction, The Future is Public: Towards Democratic Ownership of Public Services. tni.org/futureispublic.
• Leblebicier, O. (2005). Kamu Hizmetlerinin Sunulmasında Alternatif Arayışlar: Yap-İşlet-Devret Modeli Ve İzmit Yuvacık Barajı Örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Lobina, E. Kishimoto S. & Petitjean, O. (2015). Geri dönüş yok: Küresel bir eğilim olarak suyun yeniden belediyelerin yönetimine geçmesi. PSIRU. (A. Köse, Çev.), https://www.suhakki.org/wp-content/uploads/2015/02/GeriDonusYok-Suyun YenidenBelediyelestirilmesi.pdf
• Martin, B. (1995). Özelleştirme: Kimin Çıkarına?. Düşün Cep Kitapları.
• McDonald, D. A. (2012). Remunicipalisation works. Pigeon, M.,McDonald, D. A., Hoedeman, O. & Kishimoto, S. (Ed.), Remunicipalisation: Putting water back into public hands. (ss. 8-22). Transnational Institute.
• McDonald, D. A. (2018). Remunicipalisation: The future of water services?. Geoforum, 91, 47-56.
• Mcdonald D. & Swyngedouw, E. (2019). The new water wars: Struggles for remunicipalisation. Water Alternatives, 12(2), 322-333.
• Ofreneo, R. E. (2018, 7 Şubat). Remunicipalization, deprivatization. https:// businessmirror.com.ph /2018/02/07/remunicipalization-deprivatization/
• Ostry, J. D. Loungani, P. & Furceri, D. (2016). Neoliberalism: Oversold? Finance and Development, 53(2). https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2016/06/ ostry.htm
• Petitjean, O. & Kishimoto S. (2017). Cities and citizens are writing the future of public services. Petitjean, O. & Kishimoto, S. (Ed.), Reclaiming Public Services. (ss. 157-177). https://www.tni.org/en/publication/reclaiming-public-services
• Public Futures (2023). De- privatisation of public services. https://publicfutures.org/
• Remunicipalisation of water utilities, a desk review of selected case studies. (2019). https://www.water.org.uk/wp-content/uploads/2019/10/Re-municipalisation-case-study-review -25.07.19_FINAL.pdf
• Steinfort, L. (2017). The 835 reasons not to sign trade and investment agreements. Petitjean, O. & Kishimoto, S. (Ed.), Reclaiming Public Services. (pp. 49-67). https://www.tni.org/en/publication/reclaiming-public-services.
• Suez (Suez Lyonnaise Des Eaux). (2000). https://www.encyclopedia.com/books/politics-and-business-magazines/suez-lyonnaise-des-eaux
• Şengül, T. (2003). Yerel devlet sorunu ve yerel devletin dönüşümünde yeni eğilimler. Praksis, 9, 183-220. The Italian Forum of Water Movements. (2014). https://www.acquabenecomune.org/
• TNI (Transnational Institute). (2020). The future is public towards democratic ownership of public services, executive summary, https://www.tni.org/files/publication-downloads/ executive_summary_the_future_is_ public_def_online_14july.pdf
• TODAİE. (1999). Su Hizmetleri Yönetimi Genel Yapı. Güler, B.A. (Ed.), TODAİE.
• Toplu Taşıma Denizli Belediyesi’nde. (2013, 20 Kasım). Denizli Haber. https:// www.denizlihaber.com/denizli/kent-genel/toplu-tasima-denizli-belediyesinde/ TMMOB. (2009). TMMOB Su Raporu, 1. Baskı, https://www.tmmob.org.tr/ sites/default/files/da80a3d5b344bc4_ek.pdf
• Tullock, G. (1987). Kamu Tercihi. Aktan, C. C. (Ed.), Kamu tercihi iktisadı muhtelif tercümeler. (ss. 23-35). Sosyal Bilimler Araştırma Derneği.
• Warner, M. E. (2022). Pragmatic municipalism: Privatization and remunicipalization in the US. Local Government Studies. https://doi.org/10.1080/03003930.2022.2162884
• Warner, M. E. & Hebdon, R. (2001). Local government restructuring: Privatization and its alternatives. Journal of Policy Analysis and Management, 20(2), 315-336.
• Warner, M. E. & Aldag, A. M. (2019). Re-municipalization in the US: A pragmatic response to contracting. Journal of Economic Policy Reform, 24(3), 319-332.
• Worldbank. (2023). Private participation in infrastructure 2022 annual report, https:// ppi.worldbank.org/content/dam/PPI/documents/PPI-2022-AnnualReport.pdf