Almanpınarı (Osmaniye) Killerinin Yapı Malzemesi Olarak Kullanımına Bir Yaklaşım

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 72 - 79, 29.04.2022

Pınar Koçhan , Cihan Yalçın , Yusuf Uras

https://doi.org/10.46387/bjesr.1087023

Öz

Bu çalışmada Osmaniye doğusunda yer alan Almanpınarı killerinin mineralojisi ve bu killerden oluşturulan agregaların yapı malzemesine uygunluğu ortaya konulmuştur. Tektonik konum olarak Güneydoğu Anadolu Otoktonu üzerinde yer alan Almanpınarı bölgesinde temelde Paleozoyik yaşlı kayaçlar bulunmaktadır. Bu kayaç gruplarından Üst Devoniyen yaşlı killi kireçtaşları üzerinde kırmızı renkli killer bulunmaktadır. Daha çok eğimli bölgelerde örtü şeklinde duran killerin FTIR (Fourier Transform Infrared) analizinde kaolen, illit ve smektit grubu minerallerin olduğu belirlenmiştir. Mineralojisi belirlenen killerden farklı boyutlarda agrega üretilmiş ve bu agregaların fiziksel özellikleri ortaya konulmuştur. Orta ve yüksek plasitisite karakterinde olan killerin rötre değerleri %9-19 arasındadır. Almanpınarı killerinde genleşmenin 1050 °C’den itibaren başladığı, organik katkı ile yoğunluğunun düştüğü ve su emme miktarının da %21,8 civarında olduğu belirlenmiştir. İlk kez agrega olarak kullanılabilirliği ortaya koyulan Almanpınarı killerinin yapı malzemesi olarak ısı ve ses yalıtımı konularında kullanılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üst Devoniyen, Kil, FTIR, Agrega, Almanpınarı (Osmaniye).

Destekleyen Kurum

Mersin Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

2017-2-TP2-2619

Teşekkür

Çalışma rahmetli Prof. Dr. Fevzi ÖNER’in anısına hazırlanmıştır

Kaynakça

• [1] R.E. Grim “Applied Clay Mineralogy”, İnternational series in the earth and planetary sciences, U.S.A., pp.422, 1962.
• [2] W.D. Kingery, H.K. Bowen, D.R. Uhlmann, “Introduction to ceramics”, Second Edition, John Wiley and Sons, New York, pp.1032, 1976.
• [3] Y. Sarıkaya, “Killerin önemi ve özellikleri”, III. Ulusal Kil Sempozyumu, Bildiriler, ss.13-32, 1987.
• [4] Z. Mete, ve G. Özçalık, “Seramikte kullanılan doğal demir renklendiriciler” Seramik Sırları Semineri, Bildiriler Kitapçığı, Türk Seramik Derneği Yayınları No:18, 26-27 Mart, 1998.
• [5] M. Üzer, ve Ç.Tola, “Kiremit, tuğla topraklarında kuruma problemleri ve elektrolit ilavesinin kurumaya etkisi”, Seramik Teknik Kongresi ve Sergisi Bildiriler Kitabı, İstanbul, ss. 84-214, 1987.
• [6] Z. Çobanlı, “Seramik astarları”, Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 919, G.S.F. Yayınları No:15, Eskişehir, 1996.
• [7] S. Öngen, and N. Aysal, “Use of rhyolitic rocks as a raw material in ceramics”, Int Symp Earth Syst Sci, pp.265, 2004.
• [8] A. Sayın, “Origin of kaolin deposits: evidence from the Hisarcık (Emet-Kütahya) deposits, Western Turkey”, Turk J Earth Sci, vol. 16, pp. 77–96. 2007.
• [9] H. Çelik, “Technological characterization and industrial application of two Turkish clays for the ceramic industry”, Appl Clay Sci, vol. 50, pp.245–254. 2010.
• [10] G. Yanık, F. Esenli, V. Uz, V. Esenli, B. Uz, and T. Külah, “Ceramic properties of kaolinized tuffaceous rocks in Kesan region, Thrace, NW Turkey”, Appl Clay Sci, vol. 48, pp.499–505, 2010.
• [11] H. Erkoyun, and S. Kadir, “Mineralogy, micromorphology, geochemistry and genesis of a hydrothermal kaolinite deposit and altered Miocene host volcanites in the Hallaçlar area, Uşak, western Turkey”, Clay Miner, vol. 46, pp. 421–448, 2011.
• [12] G. Yanık, “Mineralogical, crystallographic and technological characteristics of Yaylayolu kaolin (Kütahya, Turkey)”, Clay Miner, vol. 46, pp.397–410, 2011.
• [13] Ö.I. Ece, B. Ekinci, P.A. Schroeder, D. Crowe, and F. Esenli, “Origin of the Düvertepe kaolin–alunite deposits in Simav Graben, Turkey: timing and styles of hydrothermal mineralization”, Journal of Volcanol Geotherm Res, vol. 255, pp.57–78, 2013.
• [14] D. Laçin, N. Aysal, and S. Öngen, “Geological mineralogical and technological properties of Oligocene–Miocene clay deposits in altered volcanic rocks for the ceramic industry (Western Anatolia, Turkey)”. Arab Journal Geosci, vol. 14, pp. 1904. 2021, https://doi.org/10.1007/s12517-021-08244-3.
• [15] “Osmaniye İl Çevre Durum Raporu”, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, , sf.34, Osmaniye, Türkiye, 2004.
• [16] H. Güneyli, “Farklı kökenlere sahip killerin kompaksiyon özelliklerinin karşılastırması”, Ç.Ü. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, sayı 2, ss. 199-206, 1998.
• [17] T. Taskıran, “Diyarabakır ili, kayapınar-yeniköy-bağcılar yöresi kilinin şişme potansiyelinin irdelenmesi”, Yüksek Lisans tezi, G. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, 2000.
• [18] N. Mirdallı, Y.Z. Halefoğlu, ve N. Sakarya, “Almanpınarı kırmızı kilinin seramikte boya olarak kullanılabilirliğinin araştırılması”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (1), ss.229-234, 2006.
• [19] S. Aytekin, “Uçucu küllerin killi zeminlerin ıslahında kullanımı”, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 82 s, 2009.
• [20] T. Rusen, “Killi zeminlerin tek eksenli dayanımı üzerinde örnek boyutu etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 274s. 2011.
• [21] M.C. Göncüoğlu, K. Dirik, and H. Kozlu, “General characteristics of pre-Alpine and Alpine terranes in Turkey: Explanatory notes to the terrane map of Turkey”, Annales Géologique Pays Hellénique, vol. 37, pp. 515-536, 1997.
• [22] D.P. McKenzie, “The East Anatolian Fault: A majör structure in Eastern Turkey”, Earth and Planetary Science Letters, vol. 29, pp. 189–193, 1976.
• [23] L. Gülen, A.A. Barka, and M.N. Toksöz, “Continental collision and related complex deformation, Maras triple junction and surrounding structures in SE Turkey”, Ankara: Hacettepe University, Special Publication, 1987.
• [24] D.E. Karig, and H. Kozlu, “Late Paleogene–Neogene evolution of the triple junction near K. Maraş, South-Central Turkey”, Journal of the Geological Society (London), vol. 147, pp. 1023–1034, 1990.
• [25] D. Perinçek, and İ. Çemen, “The structural relationship between the East Anatolian and Dead Sea Fault Zones in southeastern Turkey”, Tectonophysics, vol. 172, pp. 331–340, 1990.
• [26] R. Westaway, “Kinematic consistency between the Dead Sea Fault Zone and the Neogene and Quaternary left-lateral faulting in SE Turkey”, Tectonophysics, vol. 391, pp. 203–237, 2004.
• [27] M. Blumenthal, “Geologie der Taurusketten in Hinterland von Seydişehir und Beyşehir”, MTA Yayınları Seri D 5, pp. 134, 1947.
• [28] W.T. Dean, and O. Monod, “The Lower Paleozoic stratigraphy and faunas of the Taurus mountains near Beyşehir, Turkey”, I. Stratigraphy (London), 1970.
• [29] U. Doğan, “Orta ve Kuzey Amanos Dağları’nın (Osmaniye-Gaziantep-K.maraş) stratigrafisine ilişkin yeni bulgular”, TPJD Bülteni, 1, ss. 57-98, 2015.
• [30] N. Yalcın, “Orta Amanosların jeolojisi ve petrol olanakları”, TPAO Arama Grubu, Rapor No. 1393, 1979.
• [31] W.T. Dean, and O. Monod, “A new Ordovician stratigraphy in the Bahce area, Northern Amanos Mountains, South Central Turkey”, Geological Magazine, vol. 122, pp. 15-25, 1985.
• [32] A. Aksay, O. Tekeli, B.M. Ürgün, ve A. Işık, “Amanoslar'ın Paleozoyik birimleri ve Mesozoyik platform karbonat istifleri”, MTA Rap., 8312 (yayımlanmamış). Ankara, 1988.
• [33] H. Selçuk, “Kızıldağ–Keldağ–Hatay dolayının jeolojisi ve jeodinamik evrimi”, M.T.A Rapor, No 7787, Ankara, 1985.
• [34] M. Şenel, “Eğridir-Yenişarbademli-Gebiz ve Geriş-Köprülü (Isparta-Antalya) arasında kalan alanın jeolojisi”, MTA Rapor No: 9390, 559 s., (Yayımlanmamış), 1992.
• [35] M. Şenel, (Ed.) “1:1,000,000 scale geological map of Turkey”. General Directorate of Mineral and Research and Exploration, 18 sheets. Ankara-Turkey, 2002.
• [36] İ. Özkan, and E. Dokumaci, “Recycling waste clay and rice husk ash in the production of low-density ceramics”, El-Cezerî Journal of Science and Engineering, vol. 8(1), pp. 309-314, 2021.
• [37] E.T. Tunc, K.E. Alyamac, and Z.C. Ulucan, “A numerical approach to estimate the tensile strength of structural lightweight concrete”, El-Cezerî Journal of Science and Engineering, vol. 7(2), pp. 690-699, 2020.
• [38] G. Gürbüz, ve F. Aydın, “Agrega kil oranının betonun mekanik özelliklerine etkilerinin araştırılması”, Türk Doğa ve Fen Dergisi, vol.10(1), pp.144-149, 2021, DOI: 10.46810/tdfd.840213.
• [39] A.H. Sevinc, “Farklı tane boyutuna sahip afşin-elbistan uçucu külünün geopolimer hammaddesi olarak kullanımı” El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi, vol.8(2), pp. 751-765, 2021.