Covid-19 Acil Servisine Başvuran Hastaların Koronavirüs Hastalığı ile Mücadelede Uyguladıkları Alternatif ve Geleneksel Uygulamaları: Balıkesir İli Örneği

Yıl 2024, , 82 - 93, 31.08.2024

Sibel Karaca Sivrikaya , Burcu Donat

https://doi.org/10.33716/bmedj.1437972

Öz

Amaç: Covid-19 acil servisine başvuran hastaların koronavirüs hastalığı ile mücadelede uyguladıkları alternatif ve geleneksel uygulamalarının incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı tipte kesitsel olarak tasarlanan bu çalışmanın evrenini son bir yılda PCR testi yaptırmak için başvuran 16.575 kişi oluşturmuştur. Örneklem seçiminde Openepi programının kullanıldığı çalışma, 376 kişi ile 16 Mart-15 Aralık 2022 tarihleri arasında bir ilçe devlet hastanesi Covid-19 acil servisinde yüz yüze anket uygulanarak yürütülmüştür. Ayrıca verilerin toplanmasında araştırmacılar tarafından literatür taranarak oluşturulan sosyodemografik bilgilerle bireylerin koronavirüs ile mücadelede kullandıkları alternatif ve geleneksel uygulamaların sorgulandığı anket formu kullanılmıştır. Veriler frekans, yüzde, ortalama ve standart sapma ile analiz edilmiştir.
Bulgular: Covid-19 pandemisi sürecinde hastalığa yakalanan bireyler ile yakalanmayanların kullandıkları alternatif ve geleneksel uygulamalar incelendiğinde her iki grupta da en az bir yöntemin tercih edildiği görülmüştür. Bu yöntemler arasında hastalıkla mücadele etmek için ıhlamur, kekik, adaçayı (hastalığa yakalanan: %77,1; hastalığa yakalanmayanlar: %77,7) vb. bitkisel ürünlerin daha çok çay olarak tercih edildiği; hijyen uygulamalarından ise özellikle el/vücut hijyenine (hastalığa yakalanan: %40,1; hastalığa yakalanmayanlar: %43,6) dikkat edildiği; dini uygulamalar içerisindense en çok dua edildiği (hastalığa yakalanan: %54,7; hastalığa yakalanmayanlar: %50) ayrıca her iki grupta da rahatlatıcı uygulamalardan zihin-beden tekniklerinin (hastalığa yakalanan: %53,3; hastalığa yakalanmayanlar: %45,4) kullanıldığı görülmüştür. Koronavirüs hakkında bilgi edinmek amacıyla katılımcıların en çok kullandığı bilgi kaynakları sosyal medya ve internet (%32) olurken en çok danıştıkları sağlık personelleri hemşireler ve ebeler (%59,7) olduğu bulunmuştur.
Sonuç: Bireylerin koronavirüs hastalığı ile mücadele etmek için alternatif ve geleneksel uygulamalardan en az bir yöntemi tercih ettiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

COVİD-19, alternatif ve geleneksel uygulama, koruyucu önlemler, yetişkinler

ALTERNATIVE AND TRADITIONAL PRACTICES IMPLEMENTED BY PATIENTS APPLIED TO THE COVID-19 EMERGENCY DEPARTMENT IN FIGHTING THE CORONAVIRUS DISEASE: THE EXAMPLE OF BALIKESIR PROVINCE

Öz

Objective: This study aimed to examine the alternative and traditional practices applied by patients presenting to the Covid-19 emergency department in the fight against the Covid-19 disease.
Method: This descriptive cross-sectional study was designed, and the population of the study consisted of 16,575 individuals who applied for PCR testing in the last year. The study, which used the OpenEpi program for sample selection, was conducted through face-to-face surveys with 376 individuals in a district state hospital’s Covid-19 emergency department between March 16 and December 15, 2022. Additionally, a questionnaire form was used to collect data by querying individuals about their sociodemographic information and the alternative and traditional practices they used in the fight against Covid-19, which was created by the researchers after reviewing the literature. The data were analyzed using frequency, percentage, mean and standard deviation.
Results: When the alternative and traditional practices used by individuals who contracted Covid-19 and those who did not during the Covid-19 pandemic were examined, it was observed that at least one method was preferred in both groups. Among these methods, herbal products such as chamomile, thyme, sage (infected: 77.1%; non-infected: 77.7%) were preferred more as teas to fight the disease. Among hygiene practices, particular attention was paid to hand/body hygiene (infected: 40.1%; non-infected: 43.6%). In terms of religious practices, prayer was the most common (infected: 54.7%; non-infected: 50%). Additionally, in both groups, mind-body techniques (infected: 53.3%; non-infected: 45.4%) were used as relaxing practices. The most common sources of information for participants to learn about Covid-19 were social media and the internet (32%), and the healthcare professionals they consulted most frequently were nurses and midwives (59.7%).
Conclusion: It was observed that individuals preferred at least one method of alternative and traditional practices in the fight againts Covid-19 disease.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, alternative and traditional practice, protective measures, adults

Kaynakça

• Akbaş, S., & Bozlar, M. A. (2022). İstanbul'daki Aktarlarda Çok Satilan Bitki Ve Bitkisel Ürünlerin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 10(2), 603-615.
• Aktaş, B. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin bütüncül tamamlayıcı ve alternatif tıbba karşı tutumları.
• Alasırt, F. Y., & Balçık, P. Y. (2021). Geleneksel Ve Tamamlayici Tibba Yönelik Görüşlerin Değerlendirilmesi: Aile Sağliği Merkezi Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 25(2), 409-428.
• Arýkan, D., Sívríkaya, S. K., & Olgun, N. (2009). Complementary alternative medicine use in children with type 1 diabetes mellitus in Erzurum, Turkey. Journal of clinical nursing, 18(15), 2136-2144.
• Ata, M. M. (2013). Zemzem suyu ve özellikleri. Ekev Akademi Dergisi(56), 375-398.
• Baghdadi, H., Abdel-Aziz, N., Ahmed, N. S., Mahmoud, H. S., Barghash, A., Nasrat, A., Nabo, M. M. H., & El Sayed, S. M. (2015). Ameliorating role exerted by Al-Hijamah in autoimmune diseases: effect on serum autoantibodies and inflammatory mediators. International journal of health sciences, 9(2), 207.
• Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. The Lancet, 395(10227), 912-920.
• Büyük, E. T., Uzşen, H., Koyun, M., Lezgioğlu, H., Sarı, T., & Çakır, Z. Ailelerin Covid-19 Pandemisi Sürecinde Çocuklarinin Sağliğini Korumak Ve Geliştirmek İçin Başvurduklari Geleneksel Tamamlayici Alternatif Tedavi Yöntemleri (GETAT). Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 99-112.
• Çelik, M. Y., Sungur, M., & Karasu, F. (2021). Çocuklarda uygulanan tamamlayıcı tedavi yöntemleri ve COVID-19. YBH dergisi, 2(1), 85-105.
• Çevik, K., Bolsoy, N., & Beler, M. (2016). Hemşirelerin tamamlayıcı ve alternatif tedaviye ilişkin bilgi ve görüşleri. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-15.
• Dehghan, M., Ghanbari, A., Heidari, F. G., Shahrbabaki, P. M., & Zakeri, M. A. (2022). Use of complementary and alternative medicine in general population during COVID-19 outbreak: A survey in Iran. Journal of integrative medicine, 20(1), 45-51.
• Doğan, B., Karabudak Abuaf, Ö., & Karabacak, E. (2012). Tamamlayıcı/Alternatif Tıp ve Dermatoloji. Archives of the Turkish Dermatology & Venerology/Turkderm, 46(2).
• Falci, L., Shi, Z., & Greenlee, H. (2016). Peer reviewed: multiple chronic conditions and use of complementary and alternative medicine among US adults: results from the 2012 National Health Interview Survey. Preventing chronic disease, 13.
• Gökirmakli, Ç., Guzel-Seydim, Z. B., & Budak, H. N. (2019). Sirkenin sağlik üzerine etkileri. Gıda, 44(6), 1042-1058. Güçlü, İ., & Yüksel, V. (2017). Fitoterapide antiviral bitkiler. Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü Dergisi, 7(13), 25-34.
• Işık, M. T., & Can, R. (2021). Bir grup hemşirelik öğrencisinin COVID-19 riskine yönelik koruyucu, geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11(1), 94-103.
• Kaplan, H., Sevinç, K., & İşbilen, N. (2020). Doğal afetleri anlamlandırma ve başa çıkma: Covid-19 salgını üzerine bir araştırma. Turkish Studies, 15(4), 579-598.
• Kaplan, M. (2020). Covı̇d-19: Küresel salgın sürecı̇nde geleneksel ve tamamlayıcı tedavı̇ uygulamaları. Milli Folklor, 16(127), 35-45.
• Kaplan, Ö., Kaplan, A., Çağlı, F., & Cetin, S. (2022). Gebelerin Covid-19 Korku Düzeyleri İle Kullandiklari Koruyucu, Geleneksel Ve Tamamlayici Tip Uygulamalari Arasindaki İlişki. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 10(2), 590-602.
• Karataş, Y., Khan, Z., Bilen, Ç., Boz, A., Özagil, E. S. G., Abussuutoğlu, A. B., & Rahman, H. (2021). Traditional and complementary medicine use and beliefs during COVID-19 outbreak: a cross-sectional survey among the general population in Turkey. Advances in Integrative Medicine, 8(4), 261-266.
• Li, G., Fan, Y., Lai, Y., Han, T., Li, Z., Zhou, P., Pan, P., Wang, W., Hu, D., & Liu, X. (2020). Coronavirus infections and immune responses. Journal of medical virology, 92(4), 424-432.
• Mansur, F., & Ertaş, Ş. (2022). Covid-19 sürecinde bireylerin sağlıklı yaşam farkındalıklarının incelenmesi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 43-64.
• Mollahaliloğlu, S., Uğurlu, F. G., Kalaycı, M. Z., & Öztaş, D. (2015). The new period in traditional and complementary medicine. Ankara Medical Journal; Vol 15, No 2 (2015).
• Nikhat, S., & Fazil, M. (2020). Overview of Covid-19; its prevention and management in the light of Unani medicine. Science of the total Environment, 728, 138859.
• Nuralıyeva, Z., Solmaz, E., & Hacı, E. K. (2022). Covid-19 Bulaşına Maruz Kalan Kadınların Başvurdukları Tamamlayıcı ve Alternatif Yöntemlerin Belirlenmesi. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi, 4(1), 3-14.
• Organization, W. H. (2000). General guidelines for methodologies on research and evaluation of traditional medicine.
• Özer, Z., & Ateş, S. (2021). Geleneksel Ve Tamamlayici Tip Uygulamalarinin Gülen Yüzü: Kahkaha Yogasi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(1), 108-116.
• Pae, M., & Wu, D. (2013). Immunomodulating effects of epigallocatechin-3-gallate from green tea: mechanisms and applications. Food & function, 4(9), 1287-1303.
• Parvizi, M. M., Forouhari, S., Shahriarirad, R., Shahriarirad, S., Bradley, R. D., & Roosta, L. (2022). Prevalence and associated factors of complementary and integrative medicine use in patients afflicted with COVID-19. BMC Complementary Medicine and Therapies, 22(1), 251.
• Sarman, A., Tuncay, S., & Sarman, E. (2020). Review of Early Stage Effects of Coronavirus Disease 2019 (Covid-19) In Pediatric Patients. Hastane Öncesi Dergisi, 5(2), 79-98.
• Solmaz, T., & Altay, B. (2019). Üniversite öğrencilerinin tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini kullanma durumları. Pamukkale Medical Journal, 12(3), 387-393.
• Şekeroğlu, N., & Gezici, S. (2020). Koronavirüs pandemisi ve Türkiye’nin bazı şifalı bitkileri. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 25(Special Issue on COVID 19), 163-182.
• Toprak, F., Uysal, N., Şentürk Erenel, A., & Kutluturkan, S. (2019). Determination of practices and attitudes of oncology nurses, cancer patients and patient relatives about complementary-alternative medicine applications. Gazi Medical Journal, 30(3).
• Uçar, D., Tayfun, K., Müslümanoğlu, A. Y., & Kalaycı, M. Z. (2020). Coronavirus ve fitoterapi. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi, 1(2), 49-57.
• Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., Ho, C. S., & Ho, R. C. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International journal of environmental research and public health, 17(5), 1729.