Gestasyonel Diyabetli Gebeler için ‘‘Diyabette Niyet, Tutum ve Davranış Ölçeği’’nin Türkçeye Uyarlama Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 30 - 41, 22.04.2022

Sinem Güven Dinmez , Kafiye Eroğlu

https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1058760

Öz

Amaç: Bu araştırmada ‘‘Diyabette Niyet, Tutum ve Davranış Ölçeği’nin’’ Türkçeye uyarlanması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Metodolojik tipte yapılmış olan araştırmaya, Şubat- Nisan 2020 tarihleri arasında bir Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin gebe polikliniklerindeki 133 gestasyonel diyabetli gebe dahil edilmiştir. Ölçekte önce psikolinguistik sonra psikometrik analizler yapılmıştır.
Bulgular: Madde toplam puan korelasyon katsayıları analiz edildikten sonra madde sayısı 14’e inen ölçek maddelerinin, kapsam geçerlik oranlarının 0’ın üstünde olduğu, cronbach alpha (α) güvenirlik kat sayısının .88, madde toplam puan korelasyon değerlerinin .354 ve .713 arasında olduğu; test-tekrar test korelasyon kat sayısı değerlerinin (r) madde bazında yüksek olduğu ve kısa zamana göre tutarlılık gösterdiği saptanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizinde beş alt boyutlu yapı olarak doğrulanmıştır.
Sonuç: Ölçeğin Türk toplumunda gestasyonel diyabetli gebeler için yeterli düzeyde geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu belirlenmiş olup, gestasyonel diyabetli gebelerin niyet, tutum ve davranışlarını değerlendirmeyi amaçlayan araştırmalarda kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gestasyonel Diyabet, Niyet, Tutum, Davranış, Geçerlilik ve Güvenirlik

Teşekkür

Çalışmamıza katılan tüm gebelere teşekkür ederiz.

Study of Adaptation of “The Diabetes Intention, Attitude And Behavior Questionnaire” to Turkish for Gestational Diabetes Pregnancy

Öz

Aim: In this study, it was aimed to adapt the "Intention, Attitude and Behavior Questionnaire in Diabetes" into Turkish.
Material and Method: 133 pregnant women with gestational diabetes in the pregnant outpatient clinics of a Training and Research Hospital between February and April 2020 were included in the methodological study. In the questionnaire, first psycholinguistic and then psychometric analyzes were performed.
Results: After the item total score correlation coefficients were analyzed, the content validity ratios of the questionnaire items, which decreased to 14, were above 0, the cronbach alpha (α) reliability coefficient was 88, and the item total score correlation values were between 354 and 713; It was determined that the test-retest correlation coefficient values (r) were high on item basis and showed consistency over a short period of time. In confirmatory factor analysis, the questionnaire consists of five subdimensions.
Conclusion: It has been determined that the questionnaire is a valid and reliable measurement tool for pregnant women with gestational diabetes in Turkish society, and it is recommended to be used in studies aiming to evaluate the intentions, attitudes and behaviors of pregnant women with gestational diabetes.

Anahtar Kelimeler

Diabetes, Gestational, Intention, Attitude, Behaviour, Reliability and Validity

Kaynakça

• ACOG. (2018). The American College of Obstetricians and Gynecologists Practice Bulletin No. 190: Gestational Diabetes Mellitus. Obstetrics and Gynecology. 131(2), 49-64. doi:10.1097/aog.0000000000002501
• ADA. (2018). American Diabetes Association: 13. Management of Diabetes in Pregnancy: Standards of Medical Care in Diabetes—2018. Diabetes Care, 41(Supplement 1), 137-143. doi:10.2337/dc18-S013
• Ajzen, I., Driver, B. (1992). Application of the Theory of Planned Behavior to Leisure Choice. Journal of Leisure Research, 24, 207-224. doi:10.1080/00222216.1992.11969889
• Akbar, H., Anderson, D., Gallegos, D. (2015). Predicting intentions and behaviours in populations with or at-risk of diabetes: A systematic review. Preventive Medicine Reports, 2, 270-282. doi:10.1016/j.pmedr.2015.04.006
• Akgöl, E., Abuşoğlu, S., Gün, F. D., Ünlü, A. (2017). Prevalence of gestational diabetes mellitus according to the different criterias. Turkish Journal of Obstetrics and Gynecology, 14(1), 18.
• Aksayan, S., Gözüm, S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: Ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 4(1), 9-14.
• Aktun, H. L., Uyan, D., Yorgunlar, B., Acet, M. (2015). Gestational diabetes mellitus screening and outcomes. Journal of the Turkish German Gynecological Association., 16(1), 25-29. doi:10.5152/jtgga.2015.15081
• Al-Hashmi, I., Hodge, F., Nandy, K., Thomas, E., Brecht, M. L. (2018). The Effect of a Self-Efficacy-Enhancing Intervention on Perceived Self-Efficacy and Actual Adherence to Healthy Behaviours Among Women with Gestational Diabetes Mellitus. Sultan Qaboos University Medical Journal, 18(4), 513-519. doi:10.18295/squmj.2018.18.04.014
• Ali, S., Dornhorst, A. (2011). Diabetes in pregnancy: health risks and management. Postgraduate Medical Journal, 87(1028), 417-427. doi:10.1136/pgmj.2010.109157
• Alpar, R. (2020). Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik - Güvenirlik (Vol. 6). Ankara: Detay Yayıncılık; 527-549.
• Arafat, S. M. (2016). Cross Cultural Adaptation and Psychometric Validation of Instruments: Step-wise Description. International Journal of Psychiatry, 1, 4. doi:10.33140/IJP/01/01/00001
• Baştürk, S., Dönmez, G., Dicle, A. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Geçerlik ve Güvenirlik Ankara: Vize Yayıncılık; 161-196.
• Blue, C. L., Marrero, D. G. (2006). Psychometric properties of the healthful eating belief questionnaires for persons at risk of diabetes. Journal of Nutrition Education and Behavior, 38(3), 134-142. doi:10.1016/j.jneb.2006.01.010
• Blue, C. L., Marrero, D. G., Black, D. R. (2008). Physical activity belief questionnaires for diabetes risk: development and psychometric testing. Health Education and Behavior, 35(3), 316-331. doi:10.1177/1090198106297060
• Brown, T. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. (Vol. 2): Guilford Publications. Catalano, P. M. (2007). Management of obesity in pregnancy. Obstetrics and Gynecology, 109(2 Pt 1), 419-433. doi:10.1097/01.Aog.0000253311.44696.85
• Claesson, R., Åberg, A., Maršál, K. (2007). Abnormal fetal growth is associated with gestational diabetes mellitus later in life: population‐based register study. Scandinavian Association of Obstetricians and Gynecologists, 86(6), 652-656.
• Coelho, M., Almeida, C., Silva, A., Moura, L. K. B., Feitosa, L., Nunes, L. B. (2018). Training in diabetes education: meanings attributed by primary care nurses. Revista Brasileira de Enfermagem, 71(suppl 4), 1611-1618. doi:10.1590/0034-7167-2017-0792
• Çalık, A., Kapucu, S. (2017). Diyabetli Hastalarda Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarını Geliştirme: Pender’in Sağlığı Geliştirme Modeli. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 62-75.
• Çapık, C. (2015). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17, 196-205.
• Çapık, C., Gözüm, S., Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası Ölçek Uyarlama Aşamaları, Dil ve Kültür Uyarlaması: Güncellenmiş Rehber. Florence Nightingale Journal of Nursing, 26, 199-210.
• Çetin, F. C., Demirci, N., Çalık, K. Y., Akıncı, A. Ç. (2017). Gebelikte Olağan Fiziksel Yakınmalar. Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 48(4), 135-141.
• de Lima Barroso, B. I., Galvão, C. R. C., da Silva, L. B., Lancman, S. (2018). A Systematic Review of Translation and Cross-Cultural Adaptation of Instruments for the Selection of Assistive Technologies. Occupational Therapy International, 2018, 4984170. doi:10.1155/2018/4984170
• Deputy, N. P., Sharma, A. J., Kim, S. Y. (2015). Gestational Weight Gain - United States, 2012 and 2013. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report, 64(43), 1215-1220. doi:10.15585/mmwr.mm6443a3
• Erdoğan, G., Erem, C., Ersoy, C., Ersöz, H. Ö., Ertek, S., Ertörer, M. E., . . . Güllü, S. (2019). TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu- 2019 [12.Baskı](pp. 29-31).
• Erdoğan, S., Nahçivan, N., Esin, M. N. (2014). Hemşirelikte Araştırma: Süreç, Uygulama ve Kritik İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi; 217-230.
• Erem, C., Kuzu, U. B., Değer, O., Can, G. (2015). Prevalence of gestational diabetes mellitus and associated risk factors in Turkish women: the Trabzon GDM Study. Archives of Medical Science: AMS, 11(4), 724.
• Erkuş, A., Sünbül, Ö., Sünbül, S. Ö., Yormaz, S., Aşiret, S. (2017). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-II ölçme araçlarının psikometrik nitelikleri ve ölçme kuramları. Ankara: Pegem Akademi.
• Erol, S., Erdoğan, S. (2007). Sağlık davranışlarını geliştirmek ve değiştirmek için transteoratik modelin kullanılması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(2), 86-94.
• Farmer, A., Kinmonth, A. L., Sutton, S. (2006). Measuring beliefs about taking hypoglycaemic medication among people with Type 2 diabetes. Diabetic Medicine, 23(3), 265-270. doi:10.1111/j.1464-5491.2005.01778.x
• Griffith, R. J., Alsweiler, J., Moore, A. E., Brown, S., Middleton, P., Shepherd, E., … Crowther, C. A. (2019). Interventions to prevent women developing gestational diabetes mellitus: an overview of Cochrane Reviews. Cochrane Database of Systematic Reviews(5). doi:10.1002/14651858.CD012394.pub2
• Haggerty, T., Xiang, J., King, D. (2019). Patient Body Mass Index (BMI) Knowledge in a Rural Primary Care Population. The Journal of the American Board of Family Medicine, 32(3), 413-417. doi:10.3122/jabfm.2019.03.180211
• Hooper, D., Coughlan, J., Mullen, MR. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6, 53-60.
• ITC. (2017). International Test Commission: Translating and Adapting Tests (Final Version). Erişim tarihi: 11.12.2021 https://www.intestcom.org/page/14
• Karaçam, Z. (2019). Ölçme Araçlarının Türkçeye Uyarlanması. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 28-37.
• Karçaaltıncaba, D., Kandemir, O., Yalvaç, S., Güvendağ-Güven, S., Haberal, A. (2009). Prevalence of gestational diabetes mellitus and gestational impaired glucose tolerance in pregnant women evaluated by National Diabetes Data Group and Carpenter and Coustan criteria. International Journal of Gynecology and Obstetrics, 106(3), 246-249. doi:10.1016/j.ijgo.2009.04.004
• Kayal, A., Mohan, V., Malanda, B., Anjana, R. M., Bhavadharini, B., Mahalakshmi, M. M., . . . Belton, A. (2016). Women in India with Gestational Diabetes Mellitus Strategy (WINGS): Methodology and development of model of care for gestational diabetes mellitus (WINGS 4). Indian Journal of Endocrinology and Metabolism, 20(5), 707-715. doi:10.4103/2230-8210.189230
• Khadivzadeh, T., Hoseinzadeh, M., Azhari, S., Esmaily, H., Akhlaghi, F., Sardar, M. A. (2016). Self-Care Behaviors of Mothers with Gestational Diabetes Treated with Insulin Based on the Theory of Planned Behavior. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 4(3), 654-672. doi:10.22038/jmrh.2016.7093
• Krall, J. S., Donihi, A. C., Hatam, M., Koshinsky, J., Siminerio, L. (2016). The Nurse Education and Transition (NEAT) model: educating the hospitalized patient with diabetes. Clinical Diabetes and Endocrinology, 2, 2-6. doi:10.1186/s40842-016-0020-1
• Landim, C. A., Milomens, K. M., Diógenes, M. A. (2008). Self-care deficiencies in patients with gestational diabetes mellitus: a contribution to nursing. Revista Gaúcha de Enfermagem, 29(3), 374-381.
• Langer, O. (2015). The Diabetes in Pregnancy Dilemma : Leading Change with Proven Solutions (Vol. Second edition). Shelton, Connecticut: PMPH USA, Ltd; 233-308.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575.
• Ley, S. H., Hanley, A. J., Retnakaran, R., Sermer, M., Zinman, B., O’Connor, D. L. (2011). Effect of macronutrient intake during the second trimester on glucose metabolism later in pregnancy. The American Journal of Clinical Nutrition, 94(5), 1232-1240. doi:10.3945/ajcn.111.018861
• Martis, R., Brown, J., McAra-Couper, J., Crowther, C. A. (2018). Enablers and barriers for women with gestational diabetes mellitus to achieve optimal glycaemic control – a qualitative study using the theoretical domains framework. BioMed Central Pregnancy and Childbirth, 18(1), 91. doi:10.1186/s12884-018-1710-8
• Mihmanlı, V., Mihmanlı, M. (2015). Diabetes Mellitus ve Gebelik. Okmeydanı Tıp Dergisi 31(Ek sayı), 17-22. doi:10.5222/otd.2015.017
• Rogozinska, E., Chamillard, M., Hitman, G. A., Khan, K. S., Thangaratinam, S. (2015). Nutritional manipulation for the primary prevention of gestational diabetes mellitus: a meta-analysis of randomised studies. PLoS One, 10(2), e0115526. doi:10.1371/journal.pone.0115526
• Schifter, D. E., Ajzen, I. (1985). Intention, perceived control, and weight loss: An application of the theory of planned behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 49, 843-851. doi:https://doi.org/10.1037/0022-3514.49.3.843
• Schumacker, R. E., Lomax, R. G. (2010). A Beginner’s Guide to Structural (Vol. 3): New York: Taylor and Francis Group; 164-180.
• Shabibi, P., Zavareh, M. S. A., Sayehmiri, K., Qorbani, M., Safari, O., Rastegarimehr, B., … Mansourian, M. (2017). Effect of educational intervention based on the Health Belief Model on promoting self-care behaviors of type-2 diabetes patients. Electronic Physician, 9(12), 5960-5968. doi:10.19082/5960
• Shinitzky, H. E., Kub, J. (2001). The art of motivating behavior change: the use of motivational interviewing to promote health. Public Health Nursing, 18(3), 178-185.
• Sousa, V., Rojjanasrirat, W. (2011). Translation, adaptation and validation of instruments or questionnaires for use in cross-cultural health care research: A clear and user-friendly guideline. Journal of Evaluation in Clinical Practice, 17, 268-274. doi:10.1111/j.1365-2753.2010.01434.x
• Symons Downs, D., Ulbrecht, J. S. (2006). Understanding Exercise Beliefs and Behaviors in Women With Gestational Diabetes Mellitus. Diabetes Care, 29(2), 236-240. doi:10.2337/diacare.29.02.06.dc05-1262
• Şencan, H. (2005). Güvenilirlik ve Geçerlilik: Güvenirlik Analizi Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık; 105-160. Şimşek, Ö. F. (2020). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları: Ömer Faruk Şimşek; 46-54.
• Tavşancıl, E. (2019). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS İle Veri Analizi (Vol. 6). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık; 16-27.
• Traina, S. B., Mathias, S. D., Colwell, H. H., Crosby, R. D., Abraham, C. (2016). The Diabetes Intention, Attitude, and Behavior Questionnaire: evaluation of a brief questionnaire to measure physical activity, dietary control, maintenance of a healthy weight, and psychological antecedents. Patient Prefer Adherence, 10, 213-222. doi:10.2147/ppa.S94878
• Ulus, Y., Durmuş, D., Akyol, Y., Terzi, Y., Bilgici, A., Kuru, O. (2012). Reliability and validity of the Turkish version of the Falls Efficacy Questionnaire International (FES-I) in community-dwelling older persons. Archives of Gerontology and Geriatrics, 54(3), 429-433. doi:https://doi.org/10.1016/j.archger.2011.06.010
• Ural, A. (2016). Gestasyonel diabetes mellitus ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 120-127.
• Wang, J., Wang, X. (2019). Structural equation modeling: Applications Using Mplus (Vol. 2): John Wiley and Sons; 33-45.
• WHO. (1999). Definition, diagnosis and classification of diabetes mellitus and its complications: report of a World Health Organization consultation. Part 1, Diagnosis and classification of diabetes mellitus.
• Wild, D., Grove, A., Martin, M., Eremenco, S., McElroy, S., Verjee-Lorenz, A., … Erikson, P. (2005). Principles of Good Practice for the Translation and Cultural Adaptation Process for Patient-Reported Outcomes (PRO) Measures: report of the ISPOR Task Force for Translation and Cultural Adaptation. Value Health, 8(2), 94-104. doi:10.1111/j.1524-4733.2005.04054.x
• Yurdugül, H., Aşkar, P. (2008). An investigation of the factorial structures of pupils’ attitude towards technology (PATT): A Turkish sample. Elementary Education Online, 7(2), 288-309.