Üniversite Personelinin Genel Beslenme Bilgisi ve Beslenmeye Ayırdığı Bütçenin Değerlendirilmesi: Sağlıklı Beslenme ve Yaşam Doyumu Analizi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 74 - 85, 25.04.2024

Mustafa Özgür , Hacı Ömer Yılmaz , Çağdaş Salih Meriç

https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1397911

Öz

Amaç: Bu çalışmada üniversite personelinin beslenme bilgi düzeyi ve gıdalara harcadığı bütçenin yaşam doyumu üzerine etkisi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma Türkiye’de bir devlet üniversitesinde akademik, idari ve yardımcı hizmetler sınıfında istihdam edilen 282 gönüllü personel üzerinde yürütülmüştür. Ankette sosyo-demografik özellikler, yetişkinler için beslenme bilgi düzeyi ölçeği, yeme farkındalığı ölçeği ve yaşam doyumu ölçeğine ilişkin sorular bulunmaktadır. Gelir düzeyi üçte birlik kesimler olarak düşük, orta, yüksek olarak belirlenmiştir.
Bulgular: Çalışmaya 174 erkek (%61.7) ve 108 kadın (%38.3) toplam 282 personel katılmıştır. Düşük gelir düzeyine sahip olan personelin gıdaları satın alırken en çok markasına (%30.3), orta gelir düzeyine sahip olanların en çok besleyicilik özelliği (%25.9) ve yüksek gelir düzeyine sahip personelin ise en çok fiyatına (%27.0) dikkat ettiği saptanmıştır. Düşük gelir düzeyine sahip bireylerin günlük hayatlarında besin tercihlerine verdiği skor (33.2 ± 0.4), orta (35.4 ± 0.5) ve yüksek (34.4 ± 0.6) gelir düzeyine sahip personele kıyasla düşüktür (p<0.05). Yüksek gelir düzeyine sahip personelin yeme farkındalığı toplam skorları (85.6 ± 1.3) düşük (80.3 ± 1.4) ve orta (83.4 ± 1.1) gelir düzeyine sahip personele kıyasla daha yüksektir (p<0.05).

Anahtar Kelimeler

Üniversite personeli, Beslenme bilgi düzeyi, Yeme farkındalığı, Yaşam doyumu

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul onayı Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Girişimsel Olmayan Etik Kurulu'ndan 02.08.2023 tarihinde GO 2023/421 karar no ile alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yoktur

Evaluation of University Staff's Nutrition Knowledge Level and the Budget Allocated to Nutrition: Healthy Nutrition and Life Satisfaction Analysis

Öz

Aim: The aim of this study is to evaluation level of nutritional knowledge among university employees and the impact of food budget on overall life satisfaction.
Material and Method: The study was conducted on 282 volunteer personnel employed in academic, administrative and auxiliary services of a state university in Türkiye. Questions on sociodemographic traits, an adults nutrition knowledge level scale, an eating awareness scale, and a life satisfaction scale were included. In the classification of income level, tertilles were created and income levels were determined as low, medium and high.
Results: A total of 282 personnel, 174 men (61.7%) and 108 women (38.3%), participated in the study. When purchasing food, low-income personnel mostly buy from brand (30.3%), middle-income personnel mostly buy from nutritional features (25.9%), and high-income personnel mostly buy from price (27.0%). The score (33.2 ± 0.4) that low-income individuals give to their food preferences in their daily lives is lower compared to personnel with medium (35.4 ± 0.5), and high (34.4 ± 0.6) income levels (p<0.05). Eating awareness total scores (85.6 ± 1.3) of staff with high income levels are higher compared to staff with low (80.3 ± 1.4) and medium (83.4 ± 1.1) income levels (p<0.05).
Conclusion: Research indicates that university staff members have a medium degree of nutrition knowledge, and that those who earn more are happier with their lives.

Anahtar Kelimeler

University staff, Nutritional knowledge level, Mindful eating, Life satisfaction

Kaynakça

• Alkhulaifi, F., Darkoh, C. (2022). Meal timing, meal frequency and metabolic syndrome. Nutrients, 14(9), 1719. doi: 10.3390/nu14091719
• Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM). (2022). Türkiye, Yunanistan, İtalya ve İspanya’da tüketim harcamaları. Araştırma notu: 22/262 Erişim Tarihi: 20.08.2023 Erişim adresi: https://betam.bahcesehir.edu.tr/2022/10/turkiye-yunanistan-italya-ve-ispanyada-tuketim-harcamalari/
• Batmaz, H. (2018). Yetişkinler için beslenme bilgi düzeyi ölçeği geliştirilmesi ve geçerlilik güvenirlilik çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Baysal, A. (2014). Beslenme. 10th ed. Ankara: Ofset Matbaacılık Ltd. Şti
• Berthoud, H-R. (2011). Metabolic and hedonic drives in the neural control of appetite: who is the boss? Current Opinion in Neurobiology, 21(6):888-896.
• Besler, H. T., Rakıcıoğlu, N., Ayaz, A., Büyüktuncer Demirel, Z., Gökmen Özel, H., Samur, F. G., ... Yıldız, E. (2015). Türkiye’ye Özgü Besin ve Beslenme Rehberi. Ankara: Merdiven Reklam Tanıtım.
• Beyaz Sipahi, B. (2023). Obezite ve yoksulluk: Türkiye örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 64:73-79.
• Buluter, Ö. F., Özkan, A. (2023). Yozgat Bozok Üniversitesi’nde yer alan akademik ve idari personelin VKİ, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 101–115.
• Dağlı, A., Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçü’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59). doi: 10.17755/esosder.263229
• Darmon, N. Drewnowski, A. (2015). Contribution of food prices and diet cost to socioeconomic disparities in diet quality and health: a systematic review and analysis. Nutrition Reviews, 73(10):643-660.
• Egemen, İ. (2019). Türkiye’de obezitenin sosyoekonomik belirleyicileri. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 25:57-70.
• Erdoğan, B., Bauer, T. N., Truxillo, D. M., Mansfield, L. R. (2012). Whistle while you work. Journal of Management, 38(4), 1038–1083. doi: 10.1177/0149206311429379.
• Framson, C., Kristal, A.R., Schenk, J.M., Littman, A.J., Zeliadt, S., Benitez, D. (2009). Development and validation of the mindfuleatingquestionnaire. Journal of the American Dietetic Association, 109(8):1439-1444
• Frank J. Elgar, William, P., Timo-Kolja, P., Geneviève, G., David, G., Kathy, G., Colleen, D., ... Melgar-Quiñonez. (2021). Relative food insecurity, mental health and wellbeing in 160 countries. Social Science & Medicine, 268:113556.
• French, S. A., Tangney, C. C., Crane, M. M., Wang, Y., Appelhans, B. M. (2019). Nutrition quality of food purchases varies by household income: the SHoPPER study. BMC Public Health, 19(1), 231. doi: 10.1186/s12889-019-6546-2
• García-Álvarez, A., Serra-Majem, L., Ribas-Barba, L., Castell, C., Foz, M., Uauy, R., … Salleras, L. (2007). Obesity and overweight trends in Catalonia, Spain (1992–2003): Gender and socio-economic determinants. Public Health Nutrition, 10(11A), 1368–1378. doi: 10.1017/S1368980007000973
• İnbaşı, E. G., Yıldız, N. N., Çelik, A. (2023). determination of nutrition knowledge level and exercise beliefs in academicians. Gevher Nesibe Journal of Medical & Health Sciences, 8(1), 43–50.
• İskender, H., Yıldız, N., Dağdelen, A., Alkan, A., Yılmaz, A., Tonbuloğlu, İ., … Aksakal, S. (2023). Üniversite personelinin görsel ve sosyal medya kullanımı ile beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 13(1), 126–136. doi: 10.55024/buyasambid.1283445
• Kaya, K, Ercan, M. (2023). Enerji arz ve güvenliği: enerji krizinin Batı’ya ve Türkiye’ye etkileri. Uluslararası Küresel Güvenlik Sorunları, 65.
• Keser, A. (2005). İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi: Otomotiv sektöründe bir uygulama. Çalışma ve Toplum, 4(7), 7–77.
• Köse, G., Tayfur, M., Birincioğlu, I., Dönmez, A. (2017). Adaptation study of the mindful eating questiionnare (MEQ) into Turkish. Journal of Cognitive-Behavioral Psychotherapy and Research, 1. doi: 10.5455/JCBPR.250644.
• Maslow, A. H. (1943). Maslow’s hierarchy of needs. Originally Published in Psychological Review, 50: 370–396.
• Monk, C. Georgieff, M. K., Osterholm, E. A. (2013). Research review: Maternal prenatal distress and poor nutrition–mutually influencing risk factors affecting infant neurocognitive development. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 54(2):115-130.
• Nestle, M. (2019). Food politics: How the food industry influences nutrition and health. California: University of California Press. doi: 10.1525/9780520955066.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2022). Gelir Dağılımı İstatistikleri. Erişim Tarihi: 17.08.2023 Erişim adresi: https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=IDD
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2023). Worries about affording essentials in a high-inflation environment. Erişim Tarihi: 18.08.2023 Erişim adresi http://oe.cd/RTM
• Özmumcu, S.B. (2019). Isparta ili bir üniversite hastanesi idari personeli yeme farkındalığı ve fiziksel aktivitelerinin yaşam kalitesine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Savi Çakar, F. (2012). The relationship between the self-efficacy and life satisfaction of young adults. International Education Studies, 5(6). doi: 10.5539/ies.v5n6p123
• Schäfer, A. A., Grande, A. J., Quadra, M. R., Meller, F. O. (2019). Consumo e comportamento alimentar de trabalhadores de uma universidade: Um estudo transversal. demetra: Alimentação. Nutrição & Saúde, 14: e38102. doi: 10.12957/demetra.2019.38102.
• Selvi, M. S., Cavlak, N. (2021). Gıda fiyatlarındaki aşırı artışların olası nedenleri ve Covid-19’un etkisi. Gıda, 47(1), 42–54. doi: 10.15237/gida.GD21135.
• Shim, H., Lee, W. S., Moon, J. (2023). The Relationships between food, recreation expense, subjective health, and life satisfaction: Case of Korean people with disability. Sustainability, 15(11): 9099.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2022). Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER) 2022. Erişim Tarihi: 01.09.2023 Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Rehberler/T%C3%BCrkiye%20Beslenme%20Rehber%20(T%C3%9CBER)%202022.pdf
• Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TURK-İŞ). (2023a). TÜRK-İŞ Haziran 2023 açlık ve yoksulluk sınırı. Erişim Tarihi: 15.07.2023 Erişim adresi: https://www.turkis.org.tr/turk-is-haziran-2023-aclik-ve-yoksulluk-siniri/
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023). Hanehalkı tüketim harcaması, 2022. 49690. Erişim Tarihi: 15.07.2023 Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Tuketim-Harcamasi-2022-49690
• Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ). (2023b). TÜRK-İŞ Ekim 2023 açlık ve yoksulluk sınırı. Erişim Tarihi: 15.11.2023 Erişim adresi: https://turkis.org.tr/turk-is-ekim-2023-aclik-ve-yoksulluk- siniri/#:~:text=D%C3%96RT%20K%C4%B0%C5%9E%C4%B0L%C4%B0K%20A%C4%B0LEN%C4%B0N%20AYLIK%20GI DA,MAL%C4%B0YET%C4%B0%2017.803%20TL'YE%20ULA%C5%9ETI.
• Wang, L., Du, M., Wang, K., Khandpur, N., Rossato, S. L., Drouin-Chartier, J. (2022). Association of ultra-processed food consumption with colorectal cancer risk among men and women: Results from three prospective US cohort studies. British Medical Journal, 378: e068921 doi:10.1136/bmj-2021-068921.
• World Health Organization (WHO). (2023). WHOQOL: Measuring quality of life. Erişim Tarihi: 18.07.2023 Erişim adresi: https://www.who.int/tools/whoqol/whoqol-bref
• Yasan, N., Aksoy Kendilci, E., Kendilci, K., Altay, S. (2023). Bitlis Eren Üniversitesi personelinin beslenme alışkanlıkları ve beslenme bilgi düzeyleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 1288–1300. doi: 10.37989/gumussagbil.1183014.
• Yurdakul, F. (2010). Amartya Sen’in yoksulluk üzerine düşünceleri ve sen yoksulluk indeksi: Türkiye uygulaması. Social Sciences, 5(3), 276–286.