Hz. Peygamber’in Resmi İle İlgili Rivâyetlerin Tahlili

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 17, 189 - 220, 30.06.2020

Halil Kaya

Öz

Bu makalede, Hz. Peygamberin resmi/tasvîri ile ilgili rivâyetler sened ve metin yönüyle incelenmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda Hz.
Peygamber’in resmi ile ilgili ‘Ubâde b. Şâmit, Dıhye b. Halîfe, Cübeyr b. Mut‘ım ve Hişâm b. ‘Âs olmak üzere dört farklı sahabeden asli kaynaklarda on beşten fazla rivayet tespit edilmiştir. ‘Ubâde
b. Şâmit ve Hişâm b. ‘Âs tarikıyle nakledilen haberlerin içerikleri uzun olup birbirine çok yakındırlar. Dıhye b. Halîfe ve Cübeyr b. Mut‘ım vasıtasıyla
gelen rivâyetler ise kısa olup hem birbirinden hem de diğer iki sahabenin
naklettikleri haberlerden farklı içeriklere sahiptir. Rivâyetlerin ortak yönü, çalışmanın isminden de anlaşıldığı üzere rivâyetlerde Hz. Peygamber’in tasviri ile ilgili
bilgilerin yer almasıdır. Ancak bu haberlerden
hiçbiri “sahîh” veya “hasen” derecesinde değildir ve 'Ubâde b. Şâmit ve Dıhye b. Halîfe’den nakledilen
rivâyetlerin, kaynaklarda verilen bilgilere göre i'tibar dahi edilemeyecek
derecede çok zayıf oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Hz. Peygamber, Peygamberler, Tasvîr/Resim, Rivâyetler

Analysis of Narratives Concerning Images of the Prophet

Öz

In this article, narrations about images of the prophet regarding sanad and text has been analyzed. Following the research it concluded that narratives about the images of the Prophet have been identified by four narrator sahabes; Ubâde b. Ṣâmıt, Dıḥye b. Khalîfe, Cübeyr b. Mut'ım and Hishām b ‘Ās as more than fifteen different narratives in major sources. The content of the texts narrated by ‘Ubâde b. Ṣâmıt and Hishām b ‘Ās are long and very similar to each other. The narrations that come through Dıḥye b. Khalîfe and Cübeyr b. Mut'ım are short and have different contents from each other and from the passages that conveyed by the other two Sahabes. As it is understood from the name of the study, the common aspects of these narrations is that they are all about the information about the description of the Prophet. As a result of the investigation of the isnad, it was concluded that none of the isnad of these passages had a degree of "sahîh" or "hasen". In addition to that, according to the information given in the sources the narrations conveyed from ‘Ubâde b. Ṣâmıt and Dıḥye b. Khalîfe found to be too weak even doesn't worth to be taken into account.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Prophet, Prophets, Description/Painting, Narratives

Kaynakça

• Âcurrî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Ḥuseyn el-Âcurrî. Kitâbu’ş-şerîa‘. Thk. ‘Abdullah b. Ömer b. Süleymân ed-Dümeycî. 6 Cilt. Riyâd: Dâru’l-vatan, 1418/1997.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Silsiletü’l-eḥâdîsü’d-da‘îfe ve’l-mevzû‘a ve eseruhü’s-seyyie fi’l-ümmeti. 14 Cilt. Riyad: y.y., 1425/2004.
• Ali el-Muttaḳî, ‘Alâuddîn Ali b. Ḥisâmi’d-Dîn el-Hindî. Kenzu’l-‘ummâl fî süneni’l-aḳvâli ve’l-ef‘âli. 14 Cilt. b.y.: Muessesetü’r-risâle, 5. Basım, 1401/1981.
• Beyhaḳî, Ebû Bekr Aḥmed b. Hüseyin b. Ali el-Beyhaḳî. Delâilu’n-nübüvve ve ma‘rifetu aḥvâli sâhibi’ş-şarîa‘. Thk. Abdülmu‘tî Ḳal‘acî. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1405/1985.
• Buḫârî, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. İsmâil el-Buḫârî. Târîḫu’l-kebîr. Thk. Mustafa ‘Abdülḳādir Aḥmed ‘Atâ. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kutûbi’l-‘ilmiyye, 1422/2001.
• Ebû Nu‘aym, Aḥmed b. ‘Abdillah el-Asbahânî. Delâilu’n-nübüvve. Nşr. Muhammed Ravvâs Ḳal‘acî-‘Abdulber ‘Abbâs. Beyrut: Dâru’n-nefâis, 1406/1986.
• Ebû Nu‘aym, Aḥmed b. ‘Abdillah el-Asbahânî. Târîḫu Asbahân (Aḫbâru Asbahân). 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kutûbi’l-‘ilmiyye, 1410/1990.
• Ebû Nu‘aym, Aḥmed b. ‘Abdillah el-Asbahânî. Ma‘rifetu’ṣ-ṣaḥâbe. Thk. ‘Âdil b. Yusuf el-‘Azâzî. 17 Cilt. Riyad: Dâru’l-vatan, 1419/1998.
• Ḫatîb, Ebû Bekr Aḥmed b. Ali b. Sâbit el-Ḫatîb el-Bağdâdî. Târîḫu Bağdâd. Thk. Beşâr ‘Avâd Ma‘rûf. 17 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ğarbi’l-İslâmî, 1422/2002.
• Heyet (İbrâhîm Mustafâ-Aḥmed ez-Zeyyât-Ḥâmid ‘Abdülḳādir-Muhammed en-Necâr). el-Mu‘cemü’l-vesît. 2 Cilt. Kahire: Dâru’d-da‘ve, ts.
• Heysemî, Ebü’l-Hasan Nureddîn Ali b. Ebî Bekr b. Sülayman el-Heysemî. Mecma‘u’z-zevâid ve menbe‘u’l-fevâid. Thk. Husâmeddîn el-Ḳutsî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-ḳutsî, 1414/1994.
• İbn ‘Abdilberr, Ebû ‘Amr Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. ‘Abdilberr el-Ḳurtubî en-Nemirî. el-İstî‘âb fî ma‘rifeti’l-ashâb. thk. ‘Âdil Mürşid. Beyrut: Dâru’l-a‘lâm, 1423/2002.
• İbn ‘Asâkir, Ali b. Hasen b. ‘Asâkir. Târîḫu medîneti Dımaşḳ. Thk. ‘Amr b. Ğarâme el-‘Amrevî. 80 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1415-1421/1995-2001.
• İbn Ebî Ḥâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris et-Temîmî er-Râzî. 9 Cilt. el-Cerḥ ve’t-ta‘dîl. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1371-1373/1952-1953.
• İbn Ḥacer, Aḥmed b. Ali b. Ḥacer el-‘Asḳalânî. Fetḥu’l-bârî bi-şerhi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 15 Cilt. Beyrût: Dâru’l-kutûbi’l-‘ilmiyye, 1424/2003.
• İbn Ḥacer, Aḥmed b. Ali b. Ḥacer el-‘ Asḳalânî. el-İṣâbe fî temyîzi’ṣ-ṣaḥâbe. Beyrut: y.y., ts. (ofset baskı).
• İbn Ḥacer, Aḥmed b. Ali b. Ḥacer el-‘ Asḳalânî. Lisânü’l-Mîzân. Thk. Abdulfettah Ebû Ğudde. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-beşâiru’l-İslâmiye, 2002.
• İbn Ḥacer, Aḥmed b. Ali b. Ḥacer el-‘ Asḳalânî. Taḳrîbu’t-Tehzîb. Thk. Muhammed ‘Avvâme. Suriye: Dâru’r-Reşîd, 1406/1986.
• İbn Ḥacer, Aḥmed b. Ali b. Ḥacer el-‘ Asḳalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. 4 Cilt. Beyrut: y.y., 1421/2001.
• İbn Ḥibbân, Muhammed b. Ḥibbân b. Aḥmed et-Temîmî ed-Dârimî el-Bustî. el-Mecrûḥîn mine’l-muḥaddisîn ve’d-du‘afâi ve’l-metrûkîn. Thk. Mahmud İbrâhîm Zâyid. 3 Cilt. Haleb: Dâru’l-va‘yî, 1396.
• İbn Ḥibbân, Muhammed b. Ḥibbân b. Aḥmed et-Temîmî ed-Dârimî el-Bustî. es-Siḳāt. 9 Cilt. Haydarabat: Dâiretu’l-me‘ârifi’l-Osmâniyye, 1393-1403/1973-1983.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fedâ İsmâil b. Ömer b. Kesîr el-Ḳureşî. Tefsîrü’l-Ḳur’âni’l-‘azîm. Thk. Abdülaziz Ġanîm-Muhammed Aḥmed Âşûr-Muhammed İbrâhîm el-Benâ. 8 Cilt. Kahire: y.y., ts.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fedâ İsmâil b. Ömer b. Kesîr el-Ḳureşî. el-Bidâye ve’n-nihâye. Thk. ‘Abdullah b. ‘Abdilmuḥsin et-Turkî. 21 Cilt. b.y.: Dâru hicre, 1424/2003.
• İbn Sam‘ûn, Ebü’l-Ḥuseyn Muhammed b. Aḥmed el-Bağdâdî. Emâlî. Thk. Âmir Hasen Sabrî. Beyrut: y.y., 1423/2002.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Aḥmed b. Abdilalîm el-Ḥarrânî el-Ḥanbelî. el-Cevâbu’s-ṣaḥîḥ limen beddele Dîne’l-Mesîḥ. 6 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru’l-‘âsıme, 2. Basım, 1419/1999.
• İbn Zafer, Muhammed b. ‘Abdillah b. Muhammed İbn Zafer es-Ṣıḳallî el-Mekkî el-Ḥamevî. Ḫayru’l-bişer bi ḫayri’l-beşer. Beyrut: Dâru’l-kutûbi’l-‘ilmiyye, 2010.
• İbnü’l-Esîr, Mecduddîn Ebü’s-Se‘âdât el-Mübârek b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. en-Nihâye fî ğarîbi’l-hadîsi ve’l-eser. Thk. Tâhir Aḥmed ez-Zâvî-Mahmûd Aḥmed et-Tanâhî. 5 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü’l-‘ilmiyye, 1399/1979.
• İsḥâk b. İbrâhîm b. Muhammed b. Ḫâzim b. Suneyn Ebü’l-Ḳāsım el-Ḫuttelî. Kitâbu’d-dibâc. Thk. İbrâhîm Salih. b.y.: Dâru’l-beşâir, 1994.
• İsmâil b. Muhammed b. Fazl b. Ali el-Ḳureşî el-Asbahânî. Delâilu’n-nübüvve. Thk. Muhammed Muhammed el-Heddâd. Riyad: Dâru taybe, 1409.
• Ḳāḍî Ebü’l-Ḥuseyn, el-Ḳāḍî ‘Abdulcebbâr b. Aḥmed b. ‘Abdulcebbâr el-Hemezânî Ebü’l-Ḥuseyn el-Mu‘tezilî. Tesbîtu delâilu’n-nübüvve, 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Mustafâ, ts. (şamile).
• Ḳastalânî, Aḥmed b. Muhammed el-Ḳastalânî. el-Mevâhibu’l-ledunniyye bi’l-minehi’l-Muhammediyye. Thk. Salih Aḥmed eş-Şâmî. 4 Cilt. b.y.: el-Mektebetu’l-İslâmî, 2. Basım 1425/2004.
• Mizzî, Yusuf b. Abdirrahmân b. Yusuf el-Mizzî. Tehzîbu’l-Kemâl fî esmâ’i’r-ricâl. Thk. Beşâr ‘Avâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrut: Muessesetü’r-risâle. 1400/1988.
• Mu‘âfî b. Zekeriyya, Ebü’l-Ferac el-Mu‘âfî b. Zekeriyya b. Yahya el-Cerîrî en-Nehrevânî. el-Celîsu’s-ṣâlîḥ el-kâfî ve’l-enîsu’n-nâṣıḥ eş-şâfî. Thk. Abdulkerim Sâmî el-Cündî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1426/2005.
• Muhammed er-Rebî‘î, Ebû Süleyman Muhammed b. ‘Abdillah b. Aḥmed er-Rebî‘î ed-Dımaşḳî. Târîḫu mevlidi ‘ulemâi ve vefiyâtihim. Thk. ‘Abdullah b. Aḥmed b. Süleyman. 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-‘âsıme, 1410.
• Râfi‘î, Abdulkerim b. Muhammed b. Abdulkerim, Ebü’l-Ḳāsım er-Râfi‘î el-Ḳazvînî. ed-Tedvîn fî aḫbâri Ḳazvîn. Thk. ‘Azizullâh el-A‘târitî. 4 Cilt. by.: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1408/1987.
• Sa‘lebî, Ebû İsḥâk Aḥmed b. Muhammed b. İbrâhîm es-Sa‘lebî. el-Keşf ve’l-beyân ‘an tefsîri’l-Ḳur’ân. Thk. Ebû Muhammed b. ‘Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâu’t-turâsi’l-‘Arabî, 1422/2002.
• Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. ‘Abdilcebbâr es-Sem‘ânî. Tefsîru’l-Ḳur’ân. Thk. Yâsir b. İbrâhîm – Ġanîm b. ‘Abbâs b. Ġanîm. Riyad: Dâru’l-vatan, 1418/1997.
• Taberânî, Ebü’l-Ḳāsım Süleyman b. Aḥmed. el-Mu‘cemu’l-kebîr. Thk. Ḥamdî Abdülmecîd es-Silefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, ts.
• Taberânî, Ebü’l-Ḳāsım Süleyman b. Aḥmed. el-Mu‘cemu’l-evsat. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415/1995.
• Vâḥıdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Aḥmed b. Muhammed el- Vâḥıdî. el-Vasit fî tefsîri’l-Ḳur’âni’l-mecît. Thk. ‘Âdil Aḥmed ‘Abdü’l-Mevcût - Ali Muhammed Mu‘avviḍ - Aḥmed Muhammed Ṣıra - Aḥmed ‘Abdü’l-Ġanî – Abdurrâhmân ‘Uveys. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kutûbi’l-‘ilmiyye, 1415/1994.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. Aḥmed b. Osman ez-Zehebî. Mîzânü’l-i‘tidâl fî naḳdi’r-ricâl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 1382/1963.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. Aḥmed b. Osman ez-Zehebî. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. 25 Cilt. Beyrut: Muessesetü’r-risâle, 1402-1409/1982-1988.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. Aḥmed b. Osman ez-Zehebî. Târîḫu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-a‘lâm. Thk. Beşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 15 Cilt. b.y.: Dâru’l-ğarbi’l-İslâm, 2003.
• Zehebî. Ebû ‘Abdillah Muhammed b. Aḥmed b. Osman ez-Zehebî. Târîḫu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-a‘lâm. Trc. Muzaffer Can. 6 Cilt. b.y.: Cantaş Yayınları, ts.
• Ziriklî, Ḫayruddîn b. Mahmud b. Muhammed ez-Ziriklî ed-Dımaşḳî. el-A‘lâm. b.y.: Dâru’l-‘ilmi li’l-Meyâyîn, 15. Basım, 2002.