Possibility of Linguistic Interpretation in the Context of 88th Verse of Surah Zukhruf

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 25, 73 - 102, 30.06.2024

Süleyman Pak

https://doi.org/10.51553/bozifder.1457726

Öz

The interpretation of Qur’ānic verses within the framework of linguistic rules is generally called linguistic exegesis. In this sense, verses can be used as dictionary, grammar and syntax, recitation, rhetoric, etc. is examined from this aspect. The activity of linguistically understanding the divine will in the verses began with the revelation of the Qur’ān, and this method later continued its existence by expanding according to the conditions in the periods of the companions and tābiʿīn. When it came to the Tadwīn period, linguistic studies gained a more systematic structure and works began to be written under the names of Gharib al-Qur’ān, Maʿānī al-Qur’ān and Iʿrāb al-Qur’ān. In all tafsirs until today, importance has been given to the linguistic explanation of the verses. As a matter of fact, the Qur’ān carries all the structural and stylistic features of the Arabic language in which it was revealed and establishes a lively communication with its addressee. However, some verses contain ambiguous expressions in terms of wording and meaning. One of the verses that contains more than one option in terms of grammar is the 88th verse of Zukhruf Surah. The verse has different aspects in terms of recitation and therefore different interpretations are made based on the elements of the sentence. There are many opinions regarding the function of the letter wāw in the verse and the position of the sentence that follows it. Those who base the pronunciation of the word “qīl” on the literal reading of the word explain the verse as reference, and those who accept the letter as an oath (qasam), explain the verse as an oath sentence. The common point in all three readings of the word, majrūr, mansūb and marfūʿ, is that the sentence is somehow associated with the oath. This situation is extremely important in terms of revealing the harmony of meaning between different recitations. As a matter of fact, majrūr and mansūb readings are mutawātir recitation, but marfūʿ recitation is still considered permissible even if it is outside the qirāʾāt al-sabʿah. It is extremely important for the internal integrity of the Qur’ān to interpret the recitations in a way that establishes semantic unity between them. In this context, the study aims to examine the possibility of linguistic interpretation through sample verse.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Linguistic tafsir, Surat al-Zukhruf, Preposition Wāw, Qasam

Zuhruf Sûresi 88. Âyet Bağlamında Dilbilimsel Tefsirin İmkânı

Öz

Kur’an âyetlerinin dil kuralları çerçevesinde yorumlanmasına genel olarak dilbilimsel tefsir denmektedir. Bu manada âyetler lügat, sarf ve nahiv, kıraat, belagat vb. yönüyle incelenmektedir. Âyetlerdeki ilâhî muradı dilsel yönden anlama faaliyeti Kur’an’ın nüzulü ile başlamış, bu yöntem daha sonra sahabe ve tabiin dönemlerinde şartlara göre genişleyerek varlığını sürdürmüştür. Tedvin devrine gelindiğinde dilbilimsel çalışmalar daha sistemli bir yapıya kavuşmuş Garîbü’l-Kur’ân, Meâni’l-Kur’ân ve İ‘râbü’l-Kur’ân adı altında eserler yazılmaya başlanmıştır. Günümüze kadar bütün tefsirlerde âyetlerin dilbilimsel yönden izahına önem verilmiştir. Nitekim Kur’an, nazil olduğu Arapçanın bütün yapısal ve üslup özelliklerini taşımakta, muhatabıyla canlı bir iletişim kurmaktadır. Ancak bazı âyetler lafız ve mana yönüyle içerisinde kapalı ifadeler barındırmaktadır. Gramer yönünden birden çok seçeneği içinde barındıran âyetlerden biri de Zuhruf sûresi 88. âyettir. Âyetin kıraat bakımından farklı vecihleri bulunmakta ve bu yüzden cümlenin ögeleri üzerinden farklı yorumlar yapılmaktadır. Âyette geçen vâv harfinin işlevi ve kendinden sonra gelen cümlenin konumu üzerine birçok takdir bulunmaktadır. “Kîl” kelimesinin mensub okunuşunu esas alanlar vâvı atfiyye, kasem harfi olarak kabul edenler ise âyeti yemin cümlesi olarak açıklamaktadır. Kelimenin mecrur, mensub ve merfu olmak üzere her üç okunuşunda ortak nokta, cümlenin bir şekilde kasemle ilişkilendirilmiş olmasıdır. Bu durum farklı kıraatler arasındaki anlam uyumunun ortaya çıkarılması yönüyle son derece önemlidir. Nitekim mecrur ve mensub okuyuş mütevatir kıraattir, ancak merfu okunuş kıraat-ı seb’anın dışında olsa da yine caiz sayılmıştır. Kıraatlerin aralarında mana bütünlüğü kurulacak şekilde tevil edilmesi Kur’an’ın iç bütünlüğü açısından fevkalade mühimdir. Bu bağlamda çalışma örnek âyet üzerinden dilbilimsel tefsirin imkânını incelemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Dilbilimsel Tefsir, Zuhruf Sûresi, Vâv Edatı, Kasem

Kaynakça

• Âlûsî, Şihâbüddîn Seyyid Mahmud. Rûhu’l-meânî. 30 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Begavî, Ebu Muhammed Hüseyin b. Mes’ud. Meâlimü’t-tenzîl. 8 Cilt. Riyad: Dâru’t-Tayyibe, 1412.
• Beyzâvî, Nâsıruddin Ebu’l-Hayr Abdullahb. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Birışık, Abdulhamit. “İ’râbü’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/376-379. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Bulut, Ali. “Kur’ân Filolojisiyle İlgili Üç İlim Dalı (Garîbü’l-Kur’ân, Meânî’l-Kur’ân, İ’râbu’l-Kur’ân) ve Bu Dallarda Eser Veren Müellifler (Hicrî İlk Üç Asır)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/12-13 (Nisan 2001), 391-408.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân. Dersaadet: Osmaniye Matbaası, 1331.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: DİB Yayınları, 1988.
• Çalışkan, Mehmet. “Kur’an-ı Kerim’in Yemin Üslubu”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi BOZİFDER 15/15 (2019), 95-112.
• Çalışkan, Mehmet. Kur’an Dilinde Yemin Üslubu. Ankara: Oku Okut Yayınları, 2021.
• Çörtü, Mustafa Meral. Sarf-Nahv Edatlar. İstanbul: İFAV Yayınları, 2006.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. İstanbul: İFAV Yayınları, 2012.
• Dervîş, Muhyiddîn. İ’râbu’l-Kur’ân ve beyânuh. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 1992.
• Durmuş, İsmail. “Vâv”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42/574-576. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Durmuş, İsmail. “İstînâf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/367-368. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Ebussuûd b. Muhammed el-İmâdî. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâyâ’l-kitâbi’l-kerîm. 5 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Riyâdi’l-Hadîse, ts.
• Ebu Hayyân, Muhammed b. Yusuf el-Endelüsî. el-Bahru’l-muhît. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Ebu Ubeyde, Mamer b. Müsennâ. Mecâzu’l-Kur’ân. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, ts.
• Feyzu’l-Kâşânî, Muhsin. Tefsîru’s-Sâfî. 5 Cilt. Tahran: Mektebetü’s-Sadr, 1379.
• Ferrâ, Ebu Zekeriyyâ Yahyâ b. Zeyyâd. Meâni’l-Kur’ân. 3 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
• Geylani, Mahfuz. “Arap Dilinde “Vâv” (و) Edatının Fonksiyonları”. Kilitbahir 16 (Mart 2020), 74-94. https://doi.org/10.5281/zenodo.3714209.
• Harrâd, Ahmed b. Muhammed. el-Müctebâ min müşkili i’râbi’l-Kur’ân. Medine: Mecmau’l-Melik Fehd, 1426.
• Hatîb, Abdullatîf. Mu’cemü’l-kırâât. 11 Cilt. Dımaşk: Dâru Sa’diddîn, 2002.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr. 9 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1984.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Tezkiratü’l-erîb fî tefsîri’l-garîb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İbn Cüzey, Ebu Kâsım Muhammed b. Ahmed. et-Teshîl li-ulûmi’t-tenzîl. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• İbn Atiyye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Gâlib. el-Muharraru’l-vecîz. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Âdil, Ebu Hafs Ömer b. Ali. el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb. 20. Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnisiyye, 1984.
• İbn Kesîr, Ebu Fidâ İsmail. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. 4 Cilt. Beyrut: Dâru Yûsuf, 1983.
• Kaçar, Halil İbrahim. “Arapça’da Meânî (Semantik) Açısından Atıf (Bağlama) Edatları”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/2 (Aralık 2012), 163-191.
• Karagöz, Mustafa. Dilbilimsel Tefsir ve Kur'an'ı Anlamaya Katkısı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2021.
• Kayapınar, Durmuş Ali. “İ‘râb’ül-Kur’ân- Kur’ân-ı Kerîm’in Gramerine Giriş”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (1990), 331-371.
• Kevâşî, Ebu Abbas Ahmed b. Yusuf b. Hüseyin. et-Telhîs fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2019.
• Kırca, Celal. “Aksâmü’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2/290-291. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Kırca, Celal. Kur’an’a Yönelişler. İstanbul: Tuğra Neşriyat, 1993.
• Koçyiğit, Hikmet. “Tefsirde Farklılaşma ve İlk Yönelimler”. Tefsir Tarihi. ed. Ali Rıza Gül-Muhammed Ersöz. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2019.
• Kur’ân ve Meâli. Erişim 14 Mart 2024. www.kuranvemeali.com
• Kur’an Yolu Meâli. çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: DİB Yayınları, 2017.
• Kurtubî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed Ebubekir. el-Câmiu li-ahkâmi’l-Kur’ân. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Mekkî b. Ebi Tâlib, Ebu Muhammed Kaysî. el-Hidâye ilâ bulûgi’n-nihâye. 13 Cilt. b.y.: Câmiatu’ş-Şârika, 2008.
• Mekkî b. Ebu Tâlib, Ebu Muhammed el-Kaysî. Müşkilü i’râbi’l-Kur’ân. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
• Mevdûdî. Tefhîmu’l-Kur’ân. çev. Muhammed Han Kayanî. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
• Muhammed Esed. Kur’an Mesajı. çev. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1997.
• Murâdî, Hasan b. Kasım. el-Cene’d-dânî fî hurûfi’l-me’ânî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
• Nehhâs, Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed b. İsmail. İ’râbu’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Pak, Süleyman. “Tefsirin Tedvini: Tefsirin Gelişimi”. Tefsir Tarihi. ed. Mehmet Çiçek - Sema Çelem. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2023.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebu Kâsım Hüseyin b. Muhammed. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. b.y.: Mektebetü Nezâr Mustafa Bâz, ts.
• Sancaktar, Celil. Arap Dili ve Belâgatı Açısından Vâv Edatının İncelenmesi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrahim. Bahru’l-ulûm. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebu Sehl. el-Mebsût. 31 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, ts.
• Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebubekir b. Muhammed. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. Riyad: Vezâretü’ş-Şuûni’l-İslamiyye ve’l-Evkâf, ts.
• Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebubekir b. Muhammed. ed-Dürru’l-mensûr fi’t-tefsîri bi’l-me’sûr. 17 Cilt. Kahire: Merkezü Hicr li’l-Buhûs ve’d-Dirâsât, 2003.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethu’l-kadîr. b.y.: Dâru’l-Vefâ, ts.
• Şevvâ, Eymen Abdurrezzâk. Min Esrâri’l-cümeli’l-isti’nâfiyye. Dımaşk: Dâru’l-Gavsânî, 2009.
• Şınkîtî, Muhammedü’l-Emîn b. Muhammed Muhtâr el-Ceknî. Advâu’l-beyân fî îzâhi’l-Kur’ân bi’l-Kur’ân. 9 Cilt. b.y.: Dâru Âlemi’l-Fevâid, ts.
• Taberî, Ebu Câfer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vili âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Kahire: Dâru Hecer, 2001.
• Tabersî, Ebu Ali b. Fazl b. Hasan. Mecmau’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Mutazâ, 2006.
• Tiyek, Fatih. “Vav Harfi ve Kur’an’ı Anlamaya Etkisi”. Bilimname 30/1 (2016), 275-296.
• Turan, Abdulbaki. “Kur’an-ı Kerimdeki Yeminler (Aksâmu’l-Kur’an)”. NEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (1986), 97.
• Tûsî, Ebu Câfer Muhammed b. Hasan. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Türkçe Kuran Mealleri. Erişim 14 Mart 2024. www.kuranmeali.com
• Uzun, Tacettin. Arapça Sarf-Nahv Terimleri Sözlüğü. Konya: Kitap Dünyası, ts.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul Eser Neşriyat, ts.
• Zeccâc, Ebu İshak İbrahim b. es-Serrî. Meâni’l-Kur’ân ve i’râbuhu. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• Zemahşerî, Cârullah Ebu Kasım b. Muhmud b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1998.
• Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed Abdullah. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1990.