ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİNDE YEME BOZUKLUĞUNUN YORDAYICILARI OLARAK BENLİK SAYGISI VE BESLENME EĞİTİMİNİN ORTOREKSİYA NERVOZA GELİŞMESİ ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2, 0 - 0, 01.06.2015

Aliye Özenoğlu

Öz

Amaç: Bu çalışmada sağlık eğitimi alan üniversite öğrencilerinde ortoreksiya nevroza gelişmesine beslenme eğitimi ve benlik saygısının etkisinin araştırılması amaçlanmıştır.

Materyal ve Metot: Araştırmaya, OMÜ Sağlık Yüksekokulu (çalışma grubu) ile Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinden (kontrol grubu) toplam 210 gönüllü katılmıştır. Çalışma grubu öğrencileri çeşitli sınıflarda beslenme dersi alırken; kontrol grubu öğrencilerin müfredatlarında beslenme dersi bulunmamaktadır. Katılımcılara kişisel bilgilerine ilişkin sorulardan oluşan bir anket formu ile Coopersmith Özsaygı Envanteri, Orto – 15 Testi, Maudsley Obsesif Kompülsif Envanteri uygulanmıştır. Çalışma, verileri değerlendirmeye elverişli olan toplam 164 öğrenci ile yürütülmüştür. Verilerin istatistiksel analizi SPSS 21.0 programında ANOVA, t testi ve regresyon analizi ile yapılmıştır.

Bulgular: Yaş ile özsaygı puanı arasında anlamlı ilişki bulunmuştur, yaş arttıkça özsaygı puanı da artmaktadır. Yaş ile obsesif puanı arasında anlamlı ilişki bulunmuş olup, yaş arttıkça obsesif puanı da artmaktadır. Kontrol grubunda orto-15 ve özsaygı testi puanları daha düşük iken, obsesif belirti testi puanı çalışma grubundan daha yüksek bulunmuştur.

Orto 15 testi puanları cinsiyete göre kıyaslandığında, erkek öğrencilerin puanı, kız öğrencilerin puanından daha düşük bulunmuştur. 

Sonuç: Çalışmamızda, beslenme bilinci ve öz saygı yetersizliğinin, obsesif belirtiler ve ortoreksiya nervosa gelişimine katkıda bulunabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar kelimeler: Ortoreksiya nevroza, yeme bozukluğu, benlik saygısı, beslenme

Kaynakça

• Kulaksızoğlu A. Ergenlik Psikolojisi, 4. basım, İstanbul, Remzi Kitabevi. 2002.
• Oktan V, Şahin M. Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2010; 7(2): 543-556.
• Haran S. Ergenlerde Gelişimsel Kriz Üzerine Bir Klinik Örnek. Kriz Dergisi 2003; 12 (1): 47-53.
• Yörükoğlu A. Gençlik Çağı. 11. Baskı, İstanbul, Özgür Yayınları. 2000.
• Filiz Z. Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumunun diskriminant analizi ile belirlenmesi ve benlik saygısı ile olan ilişkisinin değerlendirilmesi. (Determining the parenting styles of university students through discriminant analysis and evaluting its reletionship with self esteem). Eğitimde Kuram ve Uygulama (Journal of Theory and Practice in Education) 2011; 7 (1):124-141.
• Hamarta E, Arslan C, Saygın Y ve Özyeşil Z. Benlik Saygısı ve Akılcı Olmayan İnançlar Bakımından Üniversite Öğrencilerinin Stresle Başa Çıkma Yaklaşımlarının Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi 2009; 7 (18): 25-42. 7.Whelan A, Haywood P ve Galloway S. Low self-esteem: group cognitive behaviour therapy. British Journal of Learning Disabilities 2007; 35: 125–130.
• Çelen N. Ergenlik ve Genç Yetişkinlik. İstanbul Papatya Yayıncılık. 2007.
• Gonçalves JA, Moreira EAM, Trindade EB, Fiates GM. Eating disorders in childhood and adolescence. Rev Paul Pediatr 2013; 31(1): 96-103.
• Köster EP. Diversity in the determinants of food choice: A psychological perspective. Food Quality and Preference 2009; 20 (2): 70-82.
• Hoek HW. Incidence, prevalence and mortality of anorexia nervosa and other eating disorders. Curr Opin Psychiatry 2006; 19: 389-94.
• Lee HJ, Park S, Kim C, Lee HJ, Park S, Kim C, Choi DW, Lee JS, Oh SM, Cho E, Park HK, Kwon KI, Oh Sark. The Association between Disturbed Eating Behavior and Socioeconomic Status: The Online Korean Adolescent Panel Survey (OnKAPS). PLoS ONE 2013; 8(3): e57880.
• Özenoğlu A, Kumcağız H, Tokay A, Alakuş K, Can G, İnce G ve ark. Relationships of eating attitudes with sociodemographic, psychologic and nutritional factors in university students attending first classes. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2013; 33(4):972-80.
• Chang YJ, Lin W, Wong Y. Survey on eating disorders-related thoughts, behaviours, and their relationship with food intake and nutritional status in female high school students in Taiwan. Journal of the American College of Nutrition 2011; 30: 39–48.
• Moreno LR, Rubio T, Plumed J, Barberá M, Serrano M, Gimeno N ve ark. Teasing and Disordered Eating Behaviors in Spanish Adolescents. Eating Disorders: The Journal of Treatment & Prevention 2013; 21:53–69.
• Özgen L, Kınacı B, Arlı M. Ergenlerin Yeme Tutum ve Davranışları. (Eating attitudes and behaviors of adolescents). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi (Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences) 2012; 45(1): 229-247.
• Bellodi L, Cavallini MC, Bertelli S, Chiapparino D, Riboldi C, Smeraldi E. Morbidity risk for obsessive-compulsive spectrum disorders in first-degree relatives of patients with eating disorders. Am J Psychiatry 2001; 58:563-9.
• Bratman S. "Obsession with dietary perfection can sometimes do more harm than good, says one who has been there". Yoga Journal 1997; 136: 42.
• Mathieu J. What Is Orthorexia? Journal of the American Dietetic Association 2005; 105 (10): 1510–1512.
• Donini LM, Marsili D, Graziani MP, Imbriale M, Cannella C. Orthorexia nervosa: A preliminary study with a proposal for diagnosis and an attempt to measure the dimension of the phenomenon. Eat. Weight Disord 2004; 9(2):151-157.
• Brytek-Matera A. Orthorexia Nervosa- an eating disorder, obsessive-compulsive disorder or disturbed eating habit? Archives of Psychiatry and Psychotherapy 2012; 1: 55-60.
• Hepworth K. Eating disorders today--not just a girl thing. J Christ Nurs 2010; 27(3):236-41.
• Baş M, Aşçi FH, Karabudak E, Kızıltan G. Eating attitudes among Turkish adolescents. Adolescence 2004; 39 (155): 593-99.
• Erol A, Toprak G, Yazici F. Predicting factors of eating disorders and general psychological symptoms in female college students. Turkish Journal of Psychiatry 2002; 13: 48–57.
• Tanrıverdi D, Savaş E, Gönüllüoğlu N, Kurdal E, Balık G. Lise Öğrencilerinin Yeme Tutumları, Yeme Davranışları ve Benlik Saygılarının İncelenmesi (Determination of High School Students' Eating Attitudes, Eating Behavior and Self-Esteem). Gaziantep Tıp Derg (Gaziantep Med J) 2011; 17(1):33-39.
• Kuğu N, Akyüz G, Doğan. Üniversite öğrencilerinde yeme bozukluklarının yaygınlığı ve yeme bozukluğu olanlarda benlik saygısı, aile işlevleri, çocukluk çağı istismarı ve ihmalinin araştırılması. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi 2002; 10(3):255-66.
• Çelikel FC, Cumurcu BE, Koç M, Etikan İ, Yücel B. Psychologic correlates of eating attitudes in Turkish female college students. Comprehensive Psychiatry 2008; 49(2): 188–194
• Kılınç FN, Çağdaş D. Sağlık meslek lisesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının, beslenme bilgi düzeylerinin ve vücut bileşimlerinin değerlendirilmesi. Türk Ped Arş 2012; 47: 181-188.
• Altınok AY, Güneş G, Karaoğlu L. Malatya İl Merkezinde Lise Öğrencilerinin Besinlerle İlgili İnanış, Tutum ve Endişeleri ve Bunları Etkileyen Faktörler. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2006; 13(1): 25-30.
• Vançelik S, Önal SG, Güraksın A, Beyhun E. Related Factors with Nutritional Habits and Nutrition Knowledge of University Students. TAF Prev Med Bull 2007; 6(4): 242-248.
• Hodgson RJ and Rachman S. Obsessional-compulsive complaints. Behavior Research and Therapy 1977; 15: 389-395.
• Erol N, Savaşır I. Maudsley Obsesif-Kompulsif Soru Listesi. 24. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi 1988 Ankara. Kongre Kitabı, s107-114.
• Donini LM, Marsili D, Graziani MP, Imbriale M, Cannella C. Orthorexia nervosa: Validation of a diagnosis questionnaire. Eat. Weight Disord 2005; 10 (2): 28-32.
• Bratman S, Knight D. Health Food Junkies: Overcoming the Obsession with Healthful Eating. New York. Broadway Books. 2000.
• Arusoğlu G, Kabakçı E, Köksal G ve Merdol TK. Ortoreksiya Nervoza ve Orto-11’in Türkçeye Uyarlama Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi 2008; 19(3): 283-291.
• Coopersmith S. SEI: Self-esteem Inventories. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press. 1990.
• Turan N ve Tufan B. Coopersmith benlik saygısı envanterinin (SEI) geçerlik-güvenirlik çalışması. 23. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi, 14-18 Eylül 1987 İstanbul. Kongre Kitabı, s816-817.
• DeHoog S. The assesment of nutritional status. Krause’s Food, Nutrition and Diet Therapy, 9. Baskı, Mahan LK ve Escott-Stump S (Eds.) WB Saunders Company, USA 1996: 361-373.
• Von Bothmer MI, Fridlund B. Gender Differences in Health Habits and in Motivation For A Healthy Lifestyle Among Swedish University Students. Nursing Health Sciences 2005; 7(2): 107-118.
• Davy SR, Benes BA, Driskell JA. Sex Differences in Dieting Trends, Eating Habits and Nutrition Beliefs of A Group Of Midwestern College Students. Journal of The American Dietetic Association 2006; 106(10): 1673-1677.
• Özdogan Y, Özçelik AO. Nutrition Habits Of Students Who Attend Sports Academies. E-Journal of New World Sciences Academy Social Sciences 2010; 5(3): 247-258.
• Browning LM, Hsieh SD, Ashwell M. A systematic review of waist-to-height ratio as a screening tool for the prediction of cardiovascular disease and diabetes: 0•5 could be a suitable global boundary value. Nutr Res Rev 2010;23(2):247-69.
• Kazkondu İ. Üniversite Öğrencilerinde Ortoreksiya Nervosa (Sağlıklı Beslenme Takıntısı) Belirtilerinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2010.
• Fidan T, Ertekin V, Işıkay S, Kırkpınar I. Prevalence of orthorexia among medical students in Erzurum, Turkey. Comprehensive Psychiatry 2010; 51 (1): 49-54.
• Bağci Bosi AT, Camur D, Güler C. Prevalence of orthorexia nervosa in resident medical doctors in the faculty of medicine (Ankara, Turkey). Appetite 2007; 49:661–666.
• Eriksson L, Baigi A, Marklund B, Lindgren EC. Social physique anxiety and sociocultural attitudes toward appearance impact on orthorexia test in fitness participants. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports 2008; 18: 389-394.
• Çetin H ve Çavuşoğlu H. Yetiştirme Yurdunda ve Aileleri ile Yaşayan Adölesanların Benlik Saygıları ve Psikolojik Belirtilerinin Karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi DEUHYO ED 2009; 2 (4), 137-144. 24 Temmuz 2014 tarihinde http://www.deu.edu.tr/UploadedFiles/Birimler/18281/137-144_pdf.pdf adresinden indirildi.
• Chapman P ve Mullis AK. Readdressing Gender Bias in The Coopersmith Self- Esteem Inventory-Short Form. Journal of Genetic Psychology 2002; 163 (4): 403-409.
• Çetinkaya S, Arslan S, Nur N, Özdemir D, Demir ÖF, Sümer H. Sivas il merkezinde sosyoekonomik düzeyi farklı üç ilköğretim okulu öğrencilerinin benlik saygısı düzeyi. Klinik Psikiyatri 2006; 9: 16-122.