ERGENLERİN EVDEN KAÇMA NEDENLERİ ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA: AZERBAYCAN/BAKÜ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 9, 26 - 38, 01.01.2022

Lala Allahverdiyeva

Öz

Bu araştırma, 2015-2016 yılları arasında Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de, 14-17 yaş grubundaki evden kaçan ergenleri, evden kaçmaya iten faktörlerin araştırılmasını, bu faktörlerin hangi nedenlerden kaynaklandığını, bununla beraber, evden kaçan ergenlerin karşılaşabilecekleri risk faktörlerini hem sosyal, hem de sosyopsikolojik bakış açısıyla değerlendirmeyi ve konuyla ilgili yapılması gereken hususlara dikkat çekmeyi amaçlamaktadır.
Araştırmada nitel araştırma yöntemi olan, Gömülü Teori kullanılmıştır. Araştırma, Gömülü Teori içinde yer alan Yapılandırmacı desenle ele alınmaktadır.
Toplamda 26 kişi ile görüşme yapılmıştır. Katılımcılardan 14’ü evden kaçan ergenler, 6’sı evden kaçan ergenlerin aileleri\anneleri ve 6’sı da evden kaçan ergenlerle çalışan uzmanlardır.
Ergenleri evden uzaklaştıran bir çok neden(ler) bulunmaktadır. Bu nedenler ergenin, yaşadığı topluma yüklediği anlama göre farklılık göstermektedir. Ergenlerde evden kaçma davranışı, onların var olduğu toplumsal kurumlarda, aile (çatışma ve şiddet; sevgi ve ilgi eksikliği; iletişim sorunu), okul (iletişim sorunu) ve sosyal çevrede (olumsuz rol model ve çevre) yaşanan olumsuzluklar ve bu olumsuzlukların ergenlik döneminin etkileri ile birleşimi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, ergenin etrafındaki toplumsal kurumların (aile, okul ve sosyal çevre) birinde oluşan olumsuzluğun farkına varılmaması ve bu kurumlarda var olan\oluşan olumsuzluğun giderek, ergeni “dışarı”, “sokağa” itmesiyle başlar sokak hayatı, sokak düzeni. Bu sorunların kökünde ise, ailede, okulda, toplumda, insanların sadece kendi dünyalarına odaklanarak, “yalnızca kendim için yaşarım” düşüncesi yatmaktadır. Sosyal ağların insanları yüz-yüze iletişimden uzaklaştırarak, yabancılaştırması sadece, toplumda değil, ilk olarak, ailelerde gözükmektedir. Toplumda yaşanan değişim süreci ve süreçte yaşanan olumsuzluklar ise “BİZ”den “BEN”e doğru gidişe işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ergenler, Evden Kaçma, Gömülü Teori, Azerbaycan\Bakü.

Kaynakça

• Arnett, J.J., (2000a). "Adolescent Storm and Stress, Reconsidered", American psychologyist, Çev. Geniş, T. (2007), 317-326.
• Allendy, R., (1968). Problem Çocuklar, s. 100-102.
• Ağayeva, K., (Aralık, 2013). Tarixi Kataklizmlərin Məhsulu “Küçə Uşaqları” makale, (çevrimiçi), www.bizimyol.info/news/16487.html
• Aykanat, O., Ural, L.,Varol, Ş.,Afyonkale Talay, N., Denge Gazetesi, (2009). "Ergenlik Dönemi Ve Bu Dönemde Sık Görülen Evden Kaçma Davranışı" (çevrimiçi), www.dengegazetesi.com.tr/ergenlik-donemi-ve-bu-donemde-sik-gorulen-evden-kacma maddekullanimi-22937h.htm
• Azərbaycan Statistika Komitesi, (çevrimiçi), http://www.stat.gov.az
• Axundova, G., (2017). "Evdən Qaçan Yeniyetmələr" makale, Bakı, (çevrimiçi), https://www.azadliq.org/a/24237981.html.
• Bozkurt, V., (2015). "Değişen Dünyada Sosyoloji" kitabı, s.123-126, 129-130. Bursa: Ekin Basın Yayın.
• Baldık, Ö., (2005). Ansiklopedik Eğitim ve Psikolojik Rehberi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Bandura, A., (1973). "Aggression: A social learning analysis" Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A., (1977). "Social learning" theory, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Berktin, C.T.,"Çocuklarda ve Gençlerde Davranış Bozuklukları". İstanbul: Kültür Yayınları.
• Corbin, J., ve Strauss, A., (1990). "Grounded theory research: Procedures, canons and evaluative criteria", Qualitative Sociology,13 (1), 3-21.
• Coser, A.L., (2008). "Sosyolojik Düşüncenin Ustaları" kitabı. s.130-152. Ankara: Deki Basın Yayın.
• Chisholm, L.,Hurrelmann, K., (1995). "Adolescence in modern Europe: Pluralized transition patterns and their implications for personal and social risks", Journal of Adolescense,18, 129-158.
• Çelik, H., ve Ekşi, H., (2015). Gömülü Teori kitabı. İstanbul: Edam Yayınları.
• Dodge, K., Pettit, G., (2003). “A Biopsychosocial Model Of The Development Of Chronic Conduct Problems in Adolescence”, Developmental Psychology, 39, 349-371.
• Durkheim, E., (1951-1897). "Suicide: A study in sociology". France: Glencoe, III: Free Press.
• Dworsky, T. & Fowler., (2007). "Homelesness and Runaway", çevrimiçi, http://youth.gov/youth-topics/runaway-and-homeless-youth Focus Adolescent Services., "Is Your Teen A Runaway Risk?", çevrimiçi, http://www.focusas.org/issues/runaway-risk.
• Furstenberg, F., (2004). "The sociology of adolescence and youth in the 1990s: A critical commentary". Journal of Marriage and Family, 62, p 896-910.
• Gottfredson, R.ve Hirschi, T., (1996). “Criminality and Low Self Control”, iç, New Perspectives in Criminology (Ed.: John E. Conklin), USA : Allyn and Bacon.
• Garbarino, J., Wilson, J., Garbarino, J., (1986). "The adolecent runaway", In J.Garbarino and J. Sebes, Troubled youth, troubled families, 315-351, New York.
• Xəlilov, H., (2012). "Uşaq və Yeniyetmələrin İnkişafının Sosial Psixoloji Məsələləri" kitabı. Bakı: Qafqaz Universiteti Neşri.
• Kadıoğlu, D., (2014). "Ergen Neden Evden Kaçıyor?" makale, (çevrimiçi) www.hurriyetaile.com/ergenlik/psikolojik-gelisim/ergenler-neden-evden kaciyor_16693.html. 16 Ekim.
• Quliyev, N., (2014). "Evdən Qaçan Gənc Qızların Hekayələri",Azərbaycan Uşaq Hüquqları Üzrə QHT Alyansı (Çevrimiçi), http://www.qafqazinfo.az/sosial-3/evden-qacan-genc-qizlarin-hekayeleri-81982.
• Lehman, J., "Running Away: Why Kids Do It And How To Stop Them", (çevrimiçi) , empoweringparents.com/article/running-away-part-i-why-kids-do-it-and-how-to-stop-them/
• Merton, R. K., (1938). "Social structure and anomie", Indianapolis: Bobbs-Merrill.
• Modell and Goodman, M., (1990). "Historical perspectives", İn S. Feldman and G.Elliot, At the threshold: The developong adolescent. Cambridge, MA: Harvard University Press, p,93-122, Laurence Steinberg.
• Yavuzer, H., (2012). "Çocuk ve Suç" kitabı.İstanbul: Remzi Kitapevi, s.111-114.
• Yörükoğlu, A., (1986). "Gençlik Çağı", Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.