ENERJİ TÜKETİMİ, FİNANSAL GELİŞME VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ASEAN ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR ANALİZ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 12, 36 - 52, 22.08.2017

Füsun Çelebi Boz , Ömer Çınar , Fatma Temelli

Öz

 

Özet: İlk çağlardan günümüze enerji,
sosyal ve ekonomik gelişmenin temel faktörlerden birisidir. Ekonomik büyüme
sağlanması ve sürdürülebilmesi için enerjinin kesintisiz ve sürdürülebilir
olarak temin edilmesi gerekmektedir. Enerji tüketimi ekonomik performansla
yakından ilgilidir. Gelirin ve sosyal refahın artmasına paralel olarak enerji
tüketimi önemli ölçüde artmaktadır. Finansal altyapı ekonomik büyümeyi
artırabilme ve enerji talebini etkileyebilme gücüne sahiptir. Özellikle pek çok
çalışma, enerji ve finansal gelişmenin bir ekonomide büyüme sürecini artırdığını
göstermektedir. Yani finansal gelişme ekonomik büyüme yoluyla, dolaylı olarak
enerji tüketimini etkilemektedir. Bu etki ekonomik büyümenin etki yönüne göre
negatif ya da pozitif olabilmektedir.  Bu çalışmada Güneydoğu Asya Ülkeler Birliği’ne
üye olan ülkeler (ASEAN) ile Çin, Japonya ve Güney Kore’nin 1985-2013 yılları
arasında enerji tüketimi, finansal gelişmişlikleri ve ekonomik büyümeleri
arasındaki ilişki panel veri analiziyle değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Çalışmada; finansal gelişmişlik göstergeleri olarak banka mevduatlarının/GSYİH
oranı (%) ve özel sektör kredilerinin/GSYİH’ya oranı (%) olarak ifade edilen
değişkenler seçilmiştir. Yapılan analiz sonucunda eşbütünleşme ilişkisinin bulunmasına
ilaveten ekonomik büyümeden enerji tüketimine, özel sektör kredilerine doğru
tek yönlü nedensellik ortaya çıkarken, banka mevduatlarından enerji tüketimine
ve enerji tüketiminden özel sektör kredilerine doğru nedensellik ortaya çıktığı
söylenebilmektedir. Aynı zamanda özel sektöre verilen krediler ile banka
mevduatları arasında iki yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Gelişme, Ekonomik Büyüme, Enerji Tüketimi

Kaynakça

• Acaroğlu, M. (2013). Alternatif Enerji Kaynakları, Nobel Yayıncılık, Ankara. Agu, C.C. ve Chukwu, J.O. (2008). “Toda and Yamamoto Causality Tests between “Bank-Based” Financial Deepening and Economic Growth in Nigeria”, European Journal of Social Sciences, 7(2), 175-184. Al-Mulali, U. ve Sab, C.N.B.C. (2012). “The İmpact Of Energy Consumption and CO2 Emission on the Economic Growth and Financial Development in the Sub Saharan African Countries”, Energy, 39, 180-186. Al-Yousif, Y.K. (2002). “Financial development and economic growth: Another look at the evidence from developing countries”, Review of Financial Economics, Cilt:11, 131-150. Aydın, F.F. (2010). “Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 318 Sayı: 35, Ocak-Temmuz 2010 ss.317-340. Bayramoğlu T.(2015), Biyokütle Enerjisi Isıtma Amaçlı Fosil Yakıtlara Alternatif Olabilir mi? TRA1 Bölgesi Üzerine Tanımsal Bir Analiz, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Journal of Social Sciences Beck T., Levine, R. “Stock Market, Banks and Growth: Panel Evidence”, Journal of Banking and Finance, 28(3), 423-442. Berberoğlu, C. N. (1982). Türkiye’nin Ekonomik Gelişmesinde Elektrik Enerjisi Sorunu. Eskişehir: E.İ.T.İ.A. Yayınları. Bilginoğlu, M. A.(1991). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Enerji Sorunu ve Alternatif Enerji Politikaları”, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9, 122-147. Breitung, J. (2005) “A Parametric Approach to the Estimation of Cointegrating Vectors in Panel Data” Econometric Reviews, 24(2):151‐173. Breuer, B., Mcnown, R. ve Wallace, M. (2002) “Seri¬es-Specific Unit Root Test with Panel Data” Oxford Bulle¬tin of Economics and Statistics, 64(5):527-546. Breusch T.S. ve Pagan A.R.,(1980), The Lagrange Multiplier test and its Applications to model Specification in Econometrics, The Review of Economic Studies, Vol.47, No.1,Econometrics Issue, pp.239-253 Bulut, C., Hasanov ve F. ve Süleymanov, E. 2014. “ Enerji Kullanımı ve Ekonomik Büyüme İlişkilerinin Teori ve Ekonomi Politikaları Açısından Değerlendirilmesi” Carrion-i-Silvestre, J.L., Barrio-Castro, T.D. ve Lopez-Bazo, E. (2005), “Breaking the Panels: An Application to the GDP Per Capita”, Econometrics Journal, 8, 159-175. Dinler, Z.(1997). İktisada Giriş, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları. Doğan B. ve Değer, O. (2016). “Enerji Tüketimi, Finansal Gelişme Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Hindistan Örneklemi”, Journal of Yasar University, 11/44, 326-338. Dritsaki, C. And Dritsaki, M. (2014). “CO Emissions, Energy Consumption, Financial Development and Economic Growth: A Multivariate Cointegration and Causality Analysis for Greece”. World Applied Sciences Journal, 32 (2) 309-321. Dumitrescu, E.I., & Hurlin, C. (2012). Testing for Granger non-causality in heterogeneous panels. Economic Modelling, 29(4),1450-1460. Eberhardt, M. ve Bond, S. (2009) Cross-section Dependence in Nonstationary Panel Models: A Novel Estimator, Munich Personal RePEc Archive Paper, No: 17692. Emirmahmutoğlu, F. ve N. Köse. 2011. “Testing for Granger Causality in Heterogeneous Mixed Panels”. Economic Modelling, 28: 870-876.
• Energy Information Administration. International Energy Statistics. https://www.eia.gov/beta/international/data/browser (Erişim Tarihi: 10.02.2017) Erdal, G., H. Erdal ve K. Esengün (2008), “The Causality Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey”, Energy Policy, 36, 3838-3842. Erim, N. Ve Türk, A. (2005). “Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:10, 2005, 21-45. Ghosh, S. .2002. “Electiricity Consumption and Economic Growth in India”. Energy Policy, 30(2): 125-129. Göçer İ.(2013), Seçilmiş OECD Ülkelerinde Bütçe Açıklarının Sürdürülebilirliği: Yatay Kesit Bağımlılığı Altında Panel Eş-Bütünleşme Analizi, Journal of Yasar University 2013 30(8) 5086-5104 Göçer İ.,(2013), Ar-Ge Harcamalarının Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı, Dış Ticaret Dengesi ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri, Maliye Dergisi, Sayı 165, Temmuz-Aralık Gövdere, B. ve Can, M. (2015). Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örnekleminde Eşbütünleşme Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(1), 105-114. Hadri, K. (2000), “Testing for Stationarity in Heterogenous Panels”, Econometrics Journal, 3, 148-161 Hayaloğlu, P. (2015). Kırılgan Beşli Ülkelerinde Finansal Gelişme Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel Veri Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 131-144. Im K., H. Pesaran, Y. Shin (2003) “Testing For Unit Roots in Heterogenous Panels” Journal of Econometrics, 115, 53–74. IEA (2016), Key World Energy Statics, https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/KeyWorld2016.pdf, Erişim Tarihi (04.04.2017) İsmiç, B. (2015). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Elektrik Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Nüfus İlişkisi”. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Journal of The Faculty of Economics Fakültesi Dergisi, Y.2015, Cilt 5, Sayı 1, ss.259-274. Jumbe, C.B.L. (2004), “Cointegration and Causality Between Electricity Consumption and GDP: Empirical Evidence from Malawi”, Energy Economics 26, 61–68. Kar, M. ve Pentecost, E. J. (2000). Financial Development and Economic Growth in Turkey: Further Evidence on the Causality Issue. Loughborough University Economic Research Paper, No: 27 Kar M., Nazlıoğlu Ş. ve Ağır H.(2011), Financial development and economic growth nexus in the MENA countries: Bootstrap panel granger causality analysis, Economic Modelling 28 (2011) 685–693.
• Kandır, S.Y., İskenderoğlu, Ö. Ve Önal, Y.B. (2007). “Finansal Gelişme Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Araştırılması”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 311-326. Komal R. ve Abbas F. 2015. “Linking financial development, economic growth and energy consumption in Pakistan”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 44: 211–220. Lee, C.C. (2006). “The Causality Relationship Between Energy Consumption and GDP in G-11 Countries Revisited”, Energy Policy, 34 (9), 1086–1093. Levin, A., Lin, C.F. ve Chu, C.S.J. (2002), “Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite Sample Properties”, Journal of Econometrics, 108,1-24. Lise W.ve Montfort, K.V.(2007). “Energy consumption and GDP in Turkey: Is there a co‐integration relationship?”, Energy Economics, 29 (6), 1166–1178. Maddala, G.S. ve Wu, S. (1999), “A Comparative Study of Unit Root Tests with Panel Data and a New Simple Test”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61, 631-652. Mercan M., Peker O., ve Göçer İ.(2015), Ham Petrol Fiyat Artışlarının Enflasyonist Etkisi: Seçilmiş Oecd Ülkeleri İçin Yapısal Kırılmalı Dinamik Panel Veri Analizi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 16 (2) 2015, 123-137 Menyah K., Nazlıoğlu Ş. ve Yemane Wolde-R. (2014), Financial development, trade openness and economic growth in African countries: New insights from a panel causality approach, Economic Modelling 37 (2014) 386–394
• Mucuk, M. ve D. Uysal, 2009. “Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme” Maliye Dergisi, 157:105-115. Nazlıoğlu S., Lebe F.ve Kayhan S.(2011), Nuclear energy consumption and economic growth in OECD countries: Cross-sectionally dependent heterogeneous panel causality analysis, Energy Policy 39 (2011) 6615–6621 Odhiambo, N. M. (2009), “Energy Consumption and Economic Growth Nexus in Tanzania: An ARDL Bounds Testing Approach”, Energy Policy, 37, 617-622. Paul S. ve R. N. Bhattacharya (2004), “Causality Between Energy Consumption and Economic Growth in India: A Note on Conflicting Results”, Energy Economics, 26, 977-983. Pesaran M.H.(2004), General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels, Cambridge Working Papers in Economics, 435 Pesaran M.H.(2006), Estimation And Inference in Large Heterogeneous Panels With A Multifactor Error Structure, Econometrica, Vol. 74, No. 4 (July, 2006), 967–1012. Pesaran M.H.(2007), A Simple Panel Unit Root Test in The Presence Of Cross-Section Dependence, Journal of Applied Econometrics, J. Appl. Econ. 22: 265–312 (2007) Pesaran, M.H. (2006), “A Simple Panel Unit Root Test in the Presence of Cross section Dependecy”, Cambridge Working Papers in Economics, 0346. Pesaran, M.H. ve Yamagata, T. (2008), “Testing Slope Homogeneity in Large Panels”, Journal of Econometrics, 142(1), 50-93. Sadorsky, P. (2010). “The Impact of Financial Development on Energy Consumption in Emerging Economies”. Energy Policy, 38: 2528–2535. Sadorsky, P. (2011). “Financial Development and Energy Consumption in Central and Eastern European Frontier Economies”. Energy Policy, 39: 999–1006. Sadorsky, P. (2012). “Energy consumption, output and trade in South America”. Energy Economics, 34(2): 476-488. Salman D. M. and Atya, E.M. (2014). “What is the role of Financial Development and Energy Consumption on Economic Growth?, New Evidence from North African Countries”. International Journal of Finance & Banking Studies IJFBS, 3(1), 137-149. Seyidoğlu, H.(2006). İktisat Biliminin Temelleri, İstanbul, Güzem Can Yayınları No:21 Shahbaz, M., ve Lean, H.H. (2012). “Does Financial Development Increase Energy Consumption? The role of Industrialization and Urbanization in Tunisia”. Energy Policy, 40:473–479. Shahbaz, M., Khan S. and Tahir, M. (2013). The Dynamic Links Between Energy Consumption, Economic Growth, Financial Development and Trade in China: Fresh Evidence From Multivariate Framework Analysis. Energy Economics, 40, 8–21. Shahbaz, M., Hye, Q.M.A., Tiwari, A.K. ve Leitao, N.C. (2013). “Economic Growth,Energy Consumption, Financial Development, İnternational Trade And CO2 Emissions İn Indonesia”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 25, 109-121. Siddique, H.M.A. and Majeed, M.T. (2015). Energy Consumption, Economic Growth, Trade and Financial Development Nexus in South Asia. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 9(2), 658-682. Smith, Z. A. (1994). The Environmental Policy Paradox, Prentice Hall, Second Edition, New Jersey. Soytaş U.ve Sarı, R.(2003). “Energy Consumption and GDP: Causality Relationship in G-7 Countries and Emerging Markets”, Energy Economics, 25(1), 33-37. Swamy, P.A.V.B. (1970), “Efficient Inference in a Random Coefficient Regression Model”, Econometrica, 38(2), 311-323. Taylor, M. ve Sarno, L. (1998) “The Behaviour of Real Exchange Rates during the Post-Bretton Woods Pe¬riod” Journal of International Economics, 46:281-312. The World Bank Database, http://data.worldbank.org/indicator/FS.AST.DOMS.GD.ZS (10.02.2017) The World Bank Financial Structure Database, http://www.worldbank.org/en/publication/gfdr/data/financial-structure-database (10.02.2017) Türedi, S. ve Berber, M. (2010). Finansal Kalkınma, Ticari Açıklık Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Bir Analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.35, Ocak-Temmuz, 301-316 Toda, H.Y. and T. Yamamoto. 1995. Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possbly Integrated Process. Journal of Econometrics, 66: 225-250. Ulusoy, V. (2006). “Ekonomik Büyüme ve Enerji Tüketimi: Bir Ekonometrik Uygulama”, I. Ulusal Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu, İstanbul. UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org/wds/TableViewer/tableView.aspx (10.02.2017) Westerlund, J. ve Edgerton, D.L. (2007), “A Panel Bootstrap Cointegration Test”,Economic Letters, 97(3), 185-190. Yanar, R. ve Kerimoğlu, G. (2011). “Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3 (2), 191-201. Yılmaz, Ömer ve Kaya, Vedat (2006), “Finansal Kalkınma ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, (244), 120-131. Yücel F. (2009). Causal Relationships between Financial Development, Trade Openness and Economic Growth: The Case of Turkey. Journal of Social Sciences, Vol.:5, No: 1, 33-42