PRESENTEEİSM (İŞTE VAR OLAMAMA) İLE İŞ YAŞAM DENGESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: AKADEMİK PERSONEL ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2017, Sayı: ICOMEP 2017 ÖZEL SAYISI, 193 - 203, 31.12.2017

EBRU Ertürk , MERAL Erdirençelebi ŞÜKRAN Gökce

Öz

İş
dünyasında yaşanan artan rekabet çalışanların işlerini kaybetme korkusunu
tetiklemiştir. Çalışanlar işlerini kaybetmek korkusuyla çok daha fazla çalışmakta
ya da işyerinde daha uzun zaman geçirmektedirler. Söz konusu bu baskı
çalışanların fiziki ya da ruhsal rahatsızlıkları olmasına rağmen işlerinin
başında bulunmalarını zorunlu kılmakta bunun sonucundaysa etkinlik ve verimlik
düşüklüğü yaşanmaktadır.  Presenteeism
olarak tanımlanan bu durum; çalışanların işyerlerinde geçirdikleri zamanın
yoğunluğu nedeniyle özel hayatlarındaki rollerini gerektiği gibi yerine
getirmelerini engellemekte veya geciktirmelere yol açmaktadır. Bu durum ise iş
yaşam dengesinin bozulmasına temel neden olmaktadır. İş yaşam dengesi, kişinin
çalışma ve özel hayattaki rollerini eşit düzeyde yerine getirmesi ve bu
rollerden eşit düzeyde tatmin olması biçiminde tanımlanabilir. Bu dengenin
kişinin iş ve özel hayatında üstlendiği roller arasındaki çatışmanın en düşük
seviyede tutulmasıyla sağlandığı öne sürülebilir. Bu bağlamda Necmettin Erbakan
Üniversitesi bünyesinde yer alan akademik birimlerdeki akademisyenlerin
presenteeism ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişki düzeyinin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Anket yöntemi ile elde edilen verilere korelasyon, regresyon, t-testi ve anova
analizleri uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, iş yaşam dengesi alt
boyutları (iş-aile çatışması ve aile-iş çatışması) ile işte var olamamayı
pozitif yönde etkilemektedir

Anahtar Kelimeler

Presenteeism (İşte var olamama), İş Yaşam Dengesi, performans

Kaynakça

• Arslan, M. (2012). “İş-aile ve aile-iş çatışmasının kadın çalışanların iş doyumları üzerindeki etkisi, Birey ve Toplum, 2 (3), 99-113.
• Arslaner, E. (2015). Otel İşletmelerinde Presenteeism Sorunu: Algılanan Örgütsel Destek ve İş-Aile Çatışması Açısından Bir İnceleme, Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi SBE, Ankara.
• Bal, F. (2014). Presenteeism ve Psikolojik Sözleşmenin Duygusal Zeka İle İlişkisi: Gaziantep Üniversitesinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi SBE, Gaziantep.
• Coşkun, Ö. (2012). İki İşyerinde İşe Devamsızlık ve Kendini İşe Verememede Etkili Faktörlerin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cullen, J. ve Andrew M. (2004). “What drives the persistence of presenteeism as managerial value in hotels?: observations noted during an Irish work-life balance research Project”, Hospitality Management, 25, 510-516.
• Çiftçi, B. (2010) “İşte var ol(ama)ma sorunu ve işletmelerin uygulayabileceği çözüm önerileri”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(1) 153-174.
• Çoban, Ö. ve Harman S. (2013). “Presenteeism: nedenleri, yarattığı örgütsel sorunlar ve çözüm önerileri üzerine bir alan yazın taraması”, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (23), 157-178.
• Demirbulat, Ö. G. ve Bozok D. (2015). “Presenteeism (işte varolamama) ile yaşam doyumu, fiziksel ve ruhsal iyilik halinin etkileşimine yönelik seyahat acentası işgörenleri üzerinde bir araştırma”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi , 16 (27), 7-13.
• Demirgil, Z. ve Mücevher M.H. (2017). “Meslek yüksekokullarında presenteeism: idari ve akademik personel üzerine karşılaştırmalı bir analiz”, Mehmet Akif Ersoy Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21), Ekim-Özel Sayı, 237-2533.
• Doğrul, B.Ş. ve Tekeli S. (2010). “İş yaşam dengesinin sağlanmasında esnek çalışma”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(2)11-18.
• Durmuş, B., Yurtkoru E.S. &Çinko, M. (2011). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi, İstanbul: Beta Yayınları.
• Efeoğlu, İ. E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: ilaç sektöründe bir araştırma, Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi SBE, Adana.
• Gökkaya, Ö. (2014). Yerel yönetimlerde iş-yaşam dengesi ve çalışan davranışı ilişkisinin incelenmesi, Kocaeli Belediyeleri Örneği, Erişim Tarihi: 03.11.2017 http://www.ejoir.org/belge/kasim2014/1.pdf.
• Koçoğlu, M. (2007). İşletmelerde presenteeism sorunu ve insan kaynakları yönetimi çerçevesinde mücadele yöntemleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Koopman, C., Pelletier, K. R., Murray, J. F., Sharda, C. E., Berger, M. L., Turpin, R. S., Hackleman, P., Gibson, P., Holmes, D. M. ve Bendel, T. (2002) “Stanford presenteeism scale: health status and employee productivity”, JOEB, 1(44), 14-20.
• Kuzulu, E., Kurtuldu S. ve Vural Özkan, G. (2013). “İş yaşam dengesi ile yaşam doyumu ilişkisi üzerine bir araştırma”, Sakarya İktisat Dergisi, 2(1), 88-127.
• Netemeyer, R.G., J.S. Boles ve R. McMurrıan (1996), “Development and validation of work-family conflict and family-work conflict scales”, Journal of Applied Psychology, 80, 400-409.
• Özmen, G. (2011). Presenteizm İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Tekstil Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi SBE, Eskişehir.
• Pekdemir, I. ve Koçoğlu, M. (2014). “İşkoliklik ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişkide kişilik özelliklerinin aracılık rolü üzerine bir araştırma”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 309-337.
• Tosun, C. ve Keskin, F. (2017). “Çalışan-dostu kurumlarda iş-yaşam dengesi politikaları, kurumsal iletişim ve verimlilik”, Verimlilik Dergisi, (4), 7-27.
• Yıldırım, M. H., Saygın M. ve Yıldırım, S. (2013). “A research about employees’ work-life balance and presenteeism tendency”, International Journal Of Social Sciences And Humanity Studies, 5(2), 119-129.
• Yılmaz, N., Doğanalp S. ve Varol, T. (2016). “Lisansüstü Öğrencilerde Tezden Kaytarma Davranışları”, V. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı, 165-183, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi, 12-15 Mayıs.