KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASINDA BELEDİYE BİRLİKLERİNİN ROLÜ: KOCA YUSUF PROJESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 14, 148 - 164, 30.07.2018

Burak Koçak , Hüseyin Can

Öz

Bu çalışmanın amacı, kültürel mirasın
korunmasında yerel yönetimlere düşen görevleri izah etmek ve onlara yol
göstermektir. Kültürel mirasın korunması ve sürekliliği, sağlıklı bir toplum
yapısı için gereklidir. Bu nedenle, tarihi ve kültürel varlıklara daha çok
değer verilmesi ve bunların gelecek nesillere aktarılmasının sağlanması
gerekmektedir. Kültürel mirasın yok olması sadece o kentin veya o kent halkının
problemi değil, bütün insanlığın ortak problemidir. Tarihi eserlerin
korunmasında, restore edilmesinde ve gelecek nesillere aktarılmasında en önemli
görevi bakanlıklar vasıtasıyla merkezi yönetimlerin üstlendiği düşünülür.
Hazırlanan projeler Bakanlık üzerinden veya onlara bağlı Türk İşbirliği ve
Koordinasyon Ajansı (TİKA) gibi kurumlar üzerinden hayata geçirilir. Fakat
yerel yönetimlere de en az merkezi idare kadar görev düşmesine rağmen gerek
bütçe yetersizliği, gerekse bürokratik engeller yerel yönetimlerin bu projeleri
üstlenmelerine engel olmaktadır. Ayrıca kültürel ve tarihi değerlerimizin
korunması alanında yerel idarelere istenilen ölçüde yetki tanımlanmamıştır.
Sosyal belediyeciliğin gelişmesi ile birlikte yerel yönetimlerin görevleri
klasikleşen şekilden uzaklaşmakta, sadece yol, köprü, su gibi hizmetlerle
sınırlı kalmayıp kültürel projeleri de içine almaya başlamaktadır. Bu süreçte
yerel yönetimlerin en önemli görevlerinden birisi de tarihsel, kültürel ve
tabii kaynakların korunmasını sağlamaktır. Belediyelerin yurt içinde veya
İçişleri Bakanlığı’nın izniyle yurtdışında gerçekleştireceği koruma projelerine
doğrudan kaynak aktaramaması kültürel mirasın korunması kapsamında karşımıza
çıkan bir problemdir. Koruma projelerine kaynak aktarmanın belediyeler
açısından iki yöntemi mevcuttur: Bunlardan birisi restorasyon yapılacak yapının
bulunduğu belediye ile kardeş şehir olunması, diğeri ise kaynağın Belediye
Birlikleri aracılığı ile aktarılması yöntemidir. Türkiye’de bazı belediyeler
bahsi geçen zorlukları aşmak amacıyla belediye birlikleriyle işbirliği
yapmaktadırlar. Bu çalışmada kültür, kültürel miras, belediye birlikleri gibi
konuyla alakalı temel kavramlar tanımlanacak, daha sonra ise kültürel mirasın
korunmasında yerel idarelerin kaynak aktarma problemi incelenecek ve Ceyhan
Belediyesi, Adana Büyükşehir Belediyesi ve Türk Dünyası Belediyeler Birliği
işbirliğinde gerçekleştirilen kültürel miras projesi (Koca Yusuf’un Evi
Restorasyon Projesi) ile beraber konu ile ilgili öneriler sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Miras, Yerel Yönetimler, Koca Yusuf Projesi

Kaynakça

• Ahmad, Y., (2006), The scope and defination of heritage: From tangible to intangible. International Journal of Heritage Studies, 12 (3). Asatekin, G., (2004), Kültür ve Doğa Varlıklarımız Neyi, Niçin Nasıl Korumalıyız?, Kültür ve Turizm Bakanlığı, DÖSİM Basımevi, Ankara. Aslan, Z., and Ardemagni, M., (2006), Introducing Young People To The Protection Of Heritage Sites And Historic Cites, www.iccrom.org, Erişim Tarihi 16.10.2017. Bozlağan, R. ve Demirkaya, Y., (2008), Türkiye’de Yerel Yönetimler, Nobel Basımevi, Ankara. Çelik, D. ve Yazgan, M. E., (2007), Kentsel Peyzaj Tasarımı Kapsamında Tarihi Çevre Korumaya Yönelik Yasa ve Yönetmeliklerin İrdelenmesi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9 (11). Çelen, Mustafa (2012), Bulgaristan’da Yerel Yönetimler, Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, Cilt 13, Sayı 2. Çomak, Hasret ve Gökalp Kutlu, Ayşegül (2014), Uluslararası Güvenlik Kongresi, Bildiler Kitabı, Kocaeli Üniversitesi Yayınları, Kocaeli. Dalkılıç, N. (2007), Midyat-Kültürel Zenginliğin Korunması, ÇEKÜL Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, İstanbul. Daoudov, M., (2013), Yerel Dış Politikanın Temelleri, Marmara Belediyeler Birliği Yayınları, Kaplan Ofset, İstanbul. Dedehayır, H., (2008), Somut Olmayan Kültürel Mirası Korumak ve Yaşatmak, Geçmişten Geleceğe Yerel Kimlik. Demirkol, Mustafa (2017), Türkiye’de Adem-i Merkeziyetçilik Açısından 1973 Seçimleri Öncesi ve Sonrası Kentsel Siyasetin Önemi, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 12. Eker, K., (2005), Atatürk ve Milli Kültür, Uluslararası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri, Cumhuriyet Kültür ve Tanıtım Vakfı Yayınları, Ankara. Ekinci, O. (2003), Kültürel ve doğal mirasın korunması. G.Tarı (Editör), Kültürel Açıdan Avrupa Birliğine Yaklaşım Sempozyumu, 22–24 Kasım 2001, Ofset Filmcilik Matbaacılık, İstanbul. Erder, C., (1999), Tarihi Çevre Kaygısı, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara. Güvenç, B., (1993), İnsan ve Kültür, IV. Basım, Remzi Kitapevi, İstanbul. Güler, Birgül (1995), Bulgaristan'da Yerel Yönetimler, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 4 Sayı 1. Kili, S., ve Gözübüyük, A. Ş., (2000), Türk Anayasa Metinleri: Sened-i İttifaktan Günümüze, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Köseoğlu, M., (2010), Yerel Yönetim Birliklerinin Sorunları ve Çözüm Önerileri, Türk İdare Dergisi, Sayı: 468, T.C. İçişleri Bakanlığı Yayını, Ankara. Madran, E., (2010), Türkiye, Geçmişten Geleceğe Bir Kültürel Miras, www.kultur.gov.tr, Erişim Tarihi: 18.11.2017. Yıldızturan, M., (2010), Atatürk ve Müze, www.kultur.gov.tr, Erişim Tarihi: 15.11.2017. Oğuz, Ö., (2007), UNESCO, Kültür ve Türkiye, Milli Folklor, 19 (73). Oğuz, Ö., (2006), Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması ve Halkbilimi, II. Halkbilimi Sempozyumu Halkbiliminde Ergenlik ve Erginlik Olgusu Bildiriler Kitabı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayın No: 25, Eskişehir. Örnek, V.S., (1971), Etnoloji Sözlüğü, A.Ü.D.T.C.F. Yayını, No: 200, Ankara. Pearson, M., ve Sullivan, S., (1995), Loking After Heritage Places: The Basic Of Heritage Planning For Managers, Landowners And Administrators, Melbourne University Press, Melbourne. Sey, Y., (2003), Sürdürülebilir Kalkınma / Tarihi Kültürel Mirasın Korunması, Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Tematik Paneli, Vizyon 2023: Bilim Ve Teknoloji Stratejileri Teknoloji Öngörü Projesi, http://www.tubitak.gov.tr, Erişim Tarihi:01.11.2017. Tapan, M., (1998), Cumhuriyet Döneminde Doğa ve Kültür Varlıklarını Koruyamamanın Korunması, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Türk Dünyası Belediyeler Birliği Faaliyet Raporları, 2011-2015. Türkiye Belediyeler Birliği (TBB), (2012), Kardeş Şehirler, Uluslararası Belediye İşbirlikleri ve Birliğimizin Rolü, İller ve Belediyeler Dergisi, Sistem Ofset. Ankara. Uhri, A., (2002), Kültür Turizminin Bir Alt Kolu Olarak Prehistorik Yerleşimler, 2. Turizm Şurası Bildirileri, Ankara. UNESCO (1954), Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict with Regulations for the Execution of the Convention 1954. Web: http://www.unesco.org/new/en/unesco/, Erişim Tarihi: 21.10.2017. UNESCO (2003), Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ve UNESCO (1972), Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi, www.unesco.org.tr, Erişim 16.10.2017. Usal, A. ve Kuşluvan Z., (2002), Davranış Bilimleri, Sosyal Psikoloji, Barış Yayınları, İzmir. Üçcan, F., (2002), Kültür Mirasımız, Şekerbank Kültür Yayınları, Ankara. Yılmaz, G. ve Üçer, Z.A.G., (2004), Türkiye’de Kentsel Koruma Sürecinde Kurumsal Yapı ve Sivil Toplum Kuruluşları Üzerine Bir Değerlendirme, Ege Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 3 (51). Yücel. Y. ve Yediyıldız, B., (1990), “Tarih ve Kültür” Milli Kültür Unsurlarımız Üzerinde Genel Görüşler, AKDTYK AKM Yayını, Ankara. Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası. Türkiye Cumhuriyeti 1961 Anayasası. 5393 Sayılı Belediye Kanunu 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu www.anadoluajansi.gov.tr, Erişim Tarihi: 26.12.2017. www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/01/20060121-1.htm, Erişim 13.10.2017. www.kulturvarliklari.gov.tr, Erişim Tarihi: 17.09.2017. www.kultur.gov.tr, Erişim Tarihi: 17.09.2017. www.akademik.maltepe.edu.tr/~ismailbasoglu/venedik_tuzuk.pdf, Erişim 20.10.2017. www.tdbb.org.tr, Erişim Tarihi: 01.12.2017. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5216.pdf, Erişim Tarihi:10.11.2017.