TÜRKİYE’DE MERKEZİ YÖNETİM VE YEREL YÖNETİM İLİŞKİSİNDE SOSYAL POLİTİKALAR ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR DEĞERLENDİRME: KADIKÖY BELEDİYESİ VE ESENLER BELEDİYESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 14, 198 - 217, 30.07.2018

Hülya Küçük

Öz

Sosyal politika, ulus devlet ölçeğinde ortaya çıkmış
AB merkezli bir kavramdır. Bu kavram farklı sosyal ve siyasal güçler arasında
mücadelelere konu olmuştur. Önceleri merkezi yönetimin eliyle yürütülen sosyal
politika uygulamalarından çok büyük bir kesimi günümüzde yerel yönetimler
eliyle yürütülmeye başlanmıştır. 1990’lardan önce mali kaynakların kısıtlı ve
yetersiz olmasından dolayı sosyal politika alanında yerel yönetimlerin
faaliyetleri geri planda kalmıştır. 1990’lı yıllardan itibaren özellikle büyük
kentlerde büyükşehir belediyelerinin elde ettiği deneyim ve başarılar ve 2005
yılında yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanunu ile 5216 sayılı Büyükşehir
Belediyesi Kanunu yerel yönetimlere sosyal politika alanında geniş bir hareket
alanı sağlamıştır.

Yerel yönetimler halka en yakın yönetim birimleri
olarak, halkın ihtiyaçlarını en iyi bilen ve ona en hızlı ve verimli şekilde
cevap verebilen kurumlardır. Bu nedenle yerel yönetimlerin uyguladıkları sosyal
politikalar önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, merkezi yönetim ve yerel
yönetim arasındaki idari vesayet ve yerel özerklik ilişkisini yerel
yönetimlerin sosyal politika uygulamaları üzerinden incelemektir. Sosyal
politika uygulamalarında merkezi yönetim ve yerel yönetim ilişkisini
değerlendirebilmek için örnek alan olarak İstanbul’un iki ilçesi seçilmiştir.
Bunlar Kadıköy Belediyesi ve Esenler Belediyesi’dir. Bu iki belediyenin
seçilmesinin nedeni, iki ilçenin siyasi, sosyo ekonomik ve kültürel açıdan
farklılık göstermesi ve yerelin bu farklı ihtiyaçlarına yerel yönetimlerin
sosyal politika uygulamaları ile nasıl cevap verdiği Kadıköy ve Esenler
Belediyesi üzerinden incelemektir. İki belediyenin hem Sosyal Yardım İşleri
Müdürleri ile derinlemesine mülakat yapılacak hem de belediyelerin web siteleri
incelenerek elde edilen veriler üzerinden karşılaştırmalı bir analiz
yapılacaktır.

Bu çalışmada merkezi yönetim ve yerel yönetim
kavramlarına açıklık getirilerek, merkezi yönetimle yerel yönetim ilişkisi ele
alınacaktır. Sosyal politika kavramı ve hedeflerinden bahsedilecek, aynı
zamanda yerel yönetimlerin uyguladığı sosyal politikalara açıklık
getirilecektir. Yerel yönetimleri düzenleyen 5393 sayılı Belediye Kanunu ve
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nda yer alan yerel yönetimlerin
uygulayacağı sosyal politikalara değinilecek ve merkezi yönetimin yerel yönetim
üzerindeki vesayeti tartışılacaktır. Yerel yönetimlerin merkezi yönetimle
paylaştıkları sosyal politika uygulamalarında, yerel yönetimlerin özerkliği,
idari vesayetin sınırları tartışılacaktır. Çalışmanın son bölümünde ise merkezi yönetim ve yerel yönetim ilişkisi
seçilen iki belediye yönetimi örneğinin sosyal politika uygulamaları ile
değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal politika, Yerel yönetimler, Kadıköy Belediyesi

Kaynakça

• Adıgüzel, Ş. (2013),’Kentsel Yoksullukla Mücadelenin Bir Aracı Olarak ‘Sosyal belediyecilik’ Antakya Belediyesi Sosyal Belediyecilik Uygulamaları’, Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara. Alan, Ç. (2017), “Yerel Yönetimlerin Sosyal Politika Unsurları Tokat Belediyesi Örneği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi SBE, Tokat. Alper, Y. Tokol, A. ve Özdemir Ç. (2013), Sosyal Politika II, (Ed. Abdurrahman İ. Oral ve Yener Şişman), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. Aydın, M. (2008), Sosyal Politika ve Yerel Yönetimler, Yedirenk Yayıncılık, İstanbul. Aygün, Z. (2010), Kamu Yönetimi, Kum Saati Yayınları, İstanbul. Bedir, E. ve diğerleri, (2012), Sosyal Politika, (Ed: Abdurrahman İ. Oral ve Yener Şişman), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. Duruel, M. ve Tamer, M. (2013), ‘Yerel Yönetimlerde Sosyal Politika Uygulamaları ve Karşılaşılan Sorunlar’, Kuramdan Uygulama Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar, (Ed: Yakup Bulut ve diğerleri), Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara. Ersöz, H. Y. (2010), Sosyal Politikada Yerelleşme, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul. Eryılmaz, B. (2010), Kamu Yönetimi, Okutman Yayıncılık, Ankara. Günal, P. (2009), Avrupa Birliği’nin Sosyal Politikası Çerçevesinde Güney Avrupa Sosyal Devlet Modeli ve Türkiye, T.C. Başbakanlık ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Ankara. Himsworth, C. (2007), ‘Yerel Yönetimlerin Özerkliğine İlişkin İlkelere Uyumun İzlenmesi’, Yerellik ve Politika Küreselleşme Sürecinde Yerel Demokrasi, Çev. Bülent Duru, (Ed. Ayşegül Mengi), İmge Kitabevi, Ankara. Keleş, R. (2012), Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, İstanbul. Koçak, O., Arslan, H. ve Eti, S. (2017), “Belediyelerde Sosyal Politika Uygulamaları Ve Pendik Belediyesi Örneği”, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, Cilt 7, Sayı, 12, ss. 119-144. Özdemir, S. (2007), ‘Yerel Yönetimlerimizin Çoğu, Alt Yapı Açısından Yerel Sosyal Politikalar Uygulamaya Hazır ve Müsait Değil’, Sosyal Politikalar Dergisi, S:2, Kış 2007, ss.88-90. Salman, C. (2013), İdari Özerklikten Toplumun Özerkliğine: Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Kent Hakkı, Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı, Yerel Yönetimler Konferansı Bildirisi, 15-16 Haziran. Saki, H. (2011), Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, Dış Denetim Dergisi, Nisan-Mayıs-Haziran 2011. Sanal, R. (2007), ‘Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yönetsel Denetimine İlişkin Yeni Gelişmeler’, Yerellik ve Politika, Küreselleşme Sürecinde Yerel Demokrasi, (Ed: Ayşegül Mengi), İmge Kitabevi, Ankara. Sunal, O. (2011), Sosyal Politika: Sosyal Adalet Açısından Kurumsal Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 66, No 3, 2011, ss. 283-305. Şengül, R. (2014), Yerel Yönetimler, Umuttepe Yayınları, Kocaeli. Tiyek, R. (2012), “Yerel Yönetimlerin Sosyal Politika Uygulamalarındaki Rolü: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sosyal Yardım Birimi Örneği”, Yerel Politikalar Dergisi, Mayıs-Ağustos, ss.53-84. Ulusoy, A. ve Akdemir, T. (2013), Mahalli İdareler, Teori-Uygulama-Maliye, Seçkin Yayıncılık, Ankara. Ulusoy, A. ve Akdemir, T. (2010), ‘Yönetimlerarası Transferler: Teori ve Türkiye Uygulaması’, Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Sorunları ve Geleceği, (Ed. Nihat Falay, Ahmet Kesik, Murat Çak ve Mehmet Karakaş), Seçkin Yayıncılık, Ankara. Urhan, V. F. (yk.), Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılandırılması, Sayıştay Dergisi, Sayı. 70. Yüksel, F. (2005), ‘’Yerel Özerklik Kavramı Üzerine Bir İnceleme’’, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar- I, (Ed. Özgür, H. ve Kösecik, M,), Nobel Yayıncılık, Ankara. http://www.kadikoy.bel.tr/ https://www.esenler.bel.tr/ https://www.esenler.bel.tr/tr/icerik/383/4321/2017-yili-mali-butcesi.aspx, (Erişim Tarihi: 23.05.2018). https://www.esenler.bel.tr/Files/Esenler_Belediyesi_Faaliyet_Raporu_2017.pdf, (Erişim Tarihi: 05.06.2018). http://www.kadikoy.bel.tr/Kurumsal/Kurumsal-Raporlar file:///C:/Users/Hulya/Downloads/2017%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Kad%C4%B1k%C3%B6y%20Belediyesi%20Mali%20Durum%20ve%20Beklentiler%20Raporu%20(1).pdf, (Erişim Tarihi: 15.06.2018).