BEDENSEL ENGELLİ SPORCULARDA PSİKOLOJİK ESNEKLİK VE SPORA KATILIM MOTİVASYONU

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 2, 271 - 281, 03.08.2020

Rezvan Emamvırdı , Navid R. Hosseinzadeh Asl , Levent İlhan , Fatma Filiz Çolakoğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı bedensel engelli sporcuların spora katılım motivasyonu ve psikolojik esnekliklerini farklı değişkenler açısından incelemek ve bu iki faktörün ilişkisini belirlemektir. Araştırmaya toplam 132 lisanslı sporcu katılmıştır. Veri toplama aracı olarak “kişisel bilgi formu”, “Engelli Bireylerde Spora Katılım Motivasyonu Ölçeği” (İçsel, Dışsal ve Motivasyonsuzluk üç alt boyuttan oluşan) ve “Kabul ve Eylem formu” kullanılmıştır. Verilerin analizi için Mann Whitney-U, Kruskal Wallis-H ve Spearman Korelasyon testleri uygulanmıştır. Araştırma sonucunda bedensel engelli sporcuların spora katılım motivasyonu boyutlarında cinsiyet bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır, ancak psikolojik esnekliklerinde kadın grubu lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir (U = 1483, p = .025). İçsel motivasyon boyutu üniversiteli ve liseli olan guruplar arasında üniversiteliler lehine anlamlı bir farklılık göstermiştir (U = 1212, p = .02). Milli sporculuk değişkeni açısından dışsal motivasyon (U = 1494, p = .033), motivasyonsuzluk (U = 1392, p = .009) ve psikolojik esneklik (U = 1508, p = .04) puanlarında milli sporcular lehine anlamlı bir farklılığa rastlanmıştır. Spora katılıma motivasyonunun içsel ve motivasyonsuzluk boyutları ile psikolojik esneklik arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Buna göre katılımcıların psikolojik esneklik durumları iyileştikçe içsel motivasyonları yükselmiştir (rs = -.175, p = .047) ve aynı zamanda motivasyonsuzluk düşmüştür (rs = .485, p < .001). Bu araştırmada, psikolojik esnekliği yüksek olan bedensel engelli sporcuların spora katılım motivasyonlarının da yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda, müdahale ve eğitim yoluyla bu iki faktörü güçlendirerek bu grubun spora katılım oranı arttırılabilir ve böylece bedensel engelli bireylerin daha kaliteli yaşamaları sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Bedensel Engelli Sporcu, Psikolojik Esneklik, Spora Katılım Motivasyonu

Kaynakça

• 1. Abdullah NM., Hamid NA., Ismail S., Parnabas V. (2014). Motives for sporting activities participation among wheelchair athletes. Global Illuminators. 1, 206-212.
• 2. Artar Y., Karabacakoğlu Ç. (2003). Türkiye’de özürlüler turizminin geliştirilmesine yönelik olarak konaklama tesislerindeki altyapı olanaklarının araştırılması. Milli Prodüktivite Merkezi. Ankara, 1-35.
• 3. Bond FW., Hayes SC., Baer, RA., Carpenter KM., Guenole N., Orcutt HK., Zettle RD. (2011). Preliminary psychometric properties of the acceptance and action questionnaire–II: A revised measure of psychological inflexibility and experiential avoidance. Behavior Therapy. 42(4), 676-688.
• 4. Karasar N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınevi. Ankara.
• 5. Ciarrochi J., Bilich L., Godsell C. (2010). Psychological flexibility as a mechanism of change in acceptance and commitment therapy. İçinde: Baer RA. (editör). Assessing mindfulness and acceptance processes in clients: Illuminating the theory and practice of change. Context Press/New Harbinger Publications. 51-75.
• 6. Demirci Seyrek Ö., Ersanlı, K. (2017). Üniversite öğrencilerinde yaşamın anlamı ile psikolojik esneklik arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies. 12(4), 143-162.
• 7. Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. (2019). T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. https://ailevecalisma.gov.tr/media/9085/buelten-haziran2019-son.pdf. [Erişim tarihi: 08.07.2020]
• 8. İlhan EL. (2009). Voleybolda servis becerisi öğretimine motivasyonel bir yaklaşım. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 3(3), 196-203.
• 9. Ioannis P., Miltiadis P., Eleni, F. (2017). Physical disabilities and psychological issues: A systematic review of the literature. European Journal of Special Education Research. 2(3), 1-30.
• 10. Malkoç G., Özcan G. (2017). Bedensel engelli olan ve olmayan bireylerin çeşitli duygudurum değişkenleri açısından değerlendirilmesi. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 16(31), 133-151.
• 11. Reeve J. (2018). Understanding motivation and emotion. 7th edition. John Wiley & Sons, Inc.
• 12. Tekkurşun Demir G., İlhan EL. (2019). Spora katılım motivasyonu: görme engelli sporcular üzerine bir araştırma. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi. 4(1), 157-170.
• 13. Tekkurşun Demir G., İlhan EL., Esentürk OK., Kan A. (2018). Engelli bireylerde spora katılım motivasyon ölçeği (ESKMÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 16(1), 95-106.
• 14. Tutar H. (2018). Davranış bilimleri kavramlar ve kuramlar. Seçkin Yayıncılık. Ankara.
• 15. Tyndall I., Waldeck D., Pancani L., Whelan R., Roche B., Pereira, A. (2018). Profiles of psychological flexibility: A latent class analysis of the acceptance and commitment therapy model. Behavior Modification. 44(3), 365-393.
• 16. Vickerman P., Maher A. (2018). Teaching physical education to children with special educational needs and disabilities. 2nd edition. Routledge. London.
• 17. Yalçın İ., Turgut M., Gacar A., Çalık F. (2017). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu’nda öğrenim gören kadın sporcuların spora katılım motivasyonlarının bazı değişkenlere göre araştırılması. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3(Özel sayı 2), 201-210.
• 18. Yavuz F., Ulusoy S., Iskin M., Esen FB., Burhan HS., Karadere ME., Yavuz, N. (2016). Turkish version of acceptance and action questionnaire-II (AAQ-II): A reliability and validity analysis in clinical and non-clinical samples. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni-Bulletin of Clinical Psychopharmacology. 26(4), 397-408.
• 19. Zhou J., Yuan F., Yu T., Liu F. (2016). Why are the disabled people willing to participate in sports: taking chinese disabled table tennis players as the object of investigation? Advances in Physical Education. 6(2), 88-98.