EFFECT OF STRESS ON MOVING AWAY FROM MORALITY IN SPORTS

Yıl 2023, Cilt: 17 Sayı: 3, 325 - 338, 01.01.2024

Yunus Emre Büyükbasmacı

Öz

The aim of this study is to examine the effect of stress on the levels of moral distancing in athletes. This research is a "Relational Model" study prepared using one of the quantitative research methods, questionnaire technique. The universe of this study consists of amateur athletes from Istanbul province; the sample is one of the non-probability sample selection techniques it was determined by the "Objective (Monographic) and Theoretical Sample Selection Technique" Bağcılarspor, Güngörenspor, Haliçspor constitute the athletes. The "Perceived Stress Scale"1 and the short form of the "Moral Distancing Scale"2 were used as data collection tools. In the analysis of the obtained data, SPSS package programs were used. In order to test the hypotheses established before the study, a normality test was performed, descriptive statistical analysis, correlation analysis and regression analysis were performed respectively. At the end of the study, a positively weak relationship between stress and perceptions of Decoupling from morality was determined. It has been found that as athletes' stress scores increase, their moral distancing scores also increase.

STRESİN SPORDA AHLAKTAN UZAKLAŞMAYA ETKİSİ

Öz

Bu çalışmanın amacı sporcularda stresin ahlaktan uzaklaşma düzeylerine etkisini incelemektir. Bu araştırma nicel araştırma yöntemlerinden, anket tekniği kullanılarak hazırlanmış, "Bağıntısal Model" çalışmasıdır. Bu çalışmanın evrenini İstanbul ili amatör sporcuları oluşturmakta; örneklemini ise olasılığa dayalı olmayan örneklem seçim tekniklerinden "Amaçsal (Monografik) ve Teorik Örneklem Seçim Tekniği" ile belirlenmiş; Bağcılarspor, Güngörenspor, Haliçspor sporcuları oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak "Algılanan Stres Ölçeği" ve "Ahlaktan Uzaklaşma Ölçeği" kısa formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde ise SPSS programı kullanılmıştır. Çalışma öncesinde kurulan hipotezleri sınamak amacıyla normallik testi gerçekleştirilmiş, sırasıyla tanımlayıcı istatistik analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonunda, stres ile ahlaktan uzaklaşma algıları arasında olumlu yönde zayıf düzeyde bir ilişki belirlenmiştir. Sporcuların stres puanları yükseldikçe ahlaktan uzaklaşma puanlarının da artış gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Spor, Sporcu, Stres, Ahlak

Kaynakça

• Cohen S., Kamarck T., Mermelstein R. (1983) A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior. 24(1), 385-396.
• Boardley ID., Kavussanu M. (2011). Moral disengagement in sport. International Review of Sport and Exercise Psychology. 4(2), 93-108.
• Gürpınar B. (2015). Sporda ahlaktan uzaklaşma ölçeği kısa formunun türk kültürüne uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 13(1), 57-64.
• Duman S., Taşğın Ö., Özdağ S. (2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu spor yöneticiliği bölümünde okuyan öğrencilerin umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi. 11(3), 27-32.
• Doğan C., Karakaya İ. (2008). Öğrenci başarısının belirlenmesi performansa ve portfolyoya dayalı durum belirleme. Pegem Akademi, Ankara.
• Pensgaard AM., Duda JL. (2003). Sydney 2000: The interplay between emotions, coping, and the performance of Olympic-level athletes. The Sport Psychologist. 17(3), 253–267.
• Crocker PR. (1992). Managing stress by competitive athletes: ways of coping. International Journal of Sport Psychology. 23(3), 161-175.
• Ekşi H., Katılmış A. (2011). Karakter eğitimi el kitabı. Nobel Yayınları, Ankara.
• Dolaşır S. (2006). Antrenörlük etiği ve ilkeleri. Gazi Kitapevi, Ankara.
• Altuntaş E. (2003). Stres yönetimi. Alfa Yayınları, Bursa.
• Lazarus RS., Folkman S. (1984). Stress: appraisal and coping. Springer, New York.
• Sinha N., Sharma R. (2009). Sources of stress for management students: a descriptive analysis. ICFAI Journal of Soft Skills. 3(1), 56-68.
• Başakçıoğlu E. (2019). Sporda stresle başa çıkma stratejileri açısından amatör lig futbol ve voleybol sporcularının karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Uşak.
• Ugoji N. (2012). Perceived emotional ıntelligence and stress management among undergraduate students. IFE PsychologIA: An International Journal. 20(2), 102-106.
• Hariharan M., Rath R. (2008). Coping with lifestress: the Indian experience. India: Sage Publications.
• Stranks, J. (2005). Stress at work management and prevention. Elsevier Book Aid International, London.
• Mihaela AM. (2010). The concept of stress and ways of managing it. The Young Economists Journal. 1(14), 69-74.
• Hart KE. (1990). Introducing stress and stress management to managers. Journal of Managerial Psychology. 5(2), 916.
• Selye H. (1976). Stress without Distress. Içinde: Serban G. (Editör) Psychopathology of Human Adaptation. Springer, Boston.
• Gmelch W. (1993). Coping with faculty stress, Newbury Park, CA: Sage Publications.
• Cassidy J., Shaver PR. (1999). Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications. NY: Guilford Press, New York.
• Lazarus, R. S. (1991). Psychological stress in the workplace. Journal of Social Behavior & Personality. 6(7), 1–13.
• Güney S. (2006). Örgütsel davranış. Siyasal Kitabevi, İstanbul.
• Ivancevich JM., Matteson MT., Freedman SM., Phillips JS. (1990). Worksite stress management interventions. American Psychologist. 45(2), 252–261.
• Mirela B., Mădălina-Adriana C. (2011). Organizational stress and its impact on work performance. The Annals of The University of Oradea, (1). 333-337.
• Kesgin S. (1993). Cumhuriyet dönemi örgün eğitim kurumlarında ahlak eğitimi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gündüz M. (2010). Ahlak sosyolojisi. 2. Baskı. Anı Yayıncılık, Ankara.
• Damon W., Hart D. (1988). Self-understanding in childhood and adolescence. Cambridge University Press.
• Çakmak Ş. (2023). Sporda ahlaktan uzaklaşma ve sportmenlik davranışının takım ve bireysel sporlardaki karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
• Yapan HT. (1992). Spor ahlakı-beden eğitimi dersinde ahlaki eğitim. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Büyükbasmacı YE., Erdoğdu M. (2021). Sporun ahlaki olgunluk düzeyine etkisi. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences. 7(38), 389-397.
• Tepe H. (2004). Bir felsefe dalı olarak etik. Doğu Batı Düşünce Dergisi. 1(4), 11-27.
• Başkaya Ç. (2004). Doping: kazanmak uğruna ölmek. Özgür Üniversite Forumu. 25(3), 81- 87.
• Demirci N. (1986). Sporda yönetim-teşkilatlanma ve organizasyonlar. Milli Eğitim Basımevi. Ankara.
• Işım TA., Güvendi B., Toros T. (2019). Amatör lig futbolcularında sporda ahlaktan uzaklaşma, güdüsel iklim ve karar verme. International Journal of Social Sciences and Education Research. 5(1), 54-62.
• Mil H., Şanlı S. (2015). Sporda şiddet ve medya etkisi: bir maçın analizi. Electronic Journal of Social Sciences. 14(55), 231-247.
• Gerek Z., Ünveren A., Seyhan S. (2015). Türkiyede futbolla ilgili yazılı medyada kullanılan argo, küfür ve savaş metaforlarının incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 44, 190-197.
• Yoncalık O., Gündoğdu C. (2007). Sporda ahlaki bir sorun olarak doping. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları. (3), 128-134.
• Butcher JN., Mineka S., Hooley JM. (2013). Anormal psikoloji (Çev. Okhan Gündüz). Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• Efek E. (2021). Atletizm sporunun stres, atılganlik ve sportmenlik düzeyleriyle ilişkisi. Doktora Tezi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Düzce.
• Eriş T. (2020). Ortaöğretime devam etmekte olan öğrencilerin sporda fair play ve ahlaktan uzaklaşma davranışlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Söğüt G. (2022). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin iş stresi ve psikolojik dayanıklılığının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Iğdır Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Iğdır.
• İnsan F. (2022). Üniversite gençliğinin spor yapma durumlarına göre psikolojik sağlamlık düzeylerinin ve stresle başa çıkma tarzlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Akoğlu HE., Ayyıldız E., Sunay H. (2019). Uluslararası spor organizasyonlarına katılan sporcuların sporda ahlaktan uzaklaşma ve sportmenlik davranışlarının incelenmesi. II. Dünya Spor Bilimleri Araştırmaları Kongresi. 21-24.
• Eskin M., Harlak H., Demirkıran F., Dereboy Ç. (2013). Algılanan stres ölçeğinin türkçeye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. New Symposium Journal. 51(3), 132-140.
• Yıldız M. (2019). Sporcularda sportmenlik yönelimi: hedef bağlılığı ve sporda ahlaktan uzaklaşmanın rolü. Doktora Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Muğla.
• George D, Mallery M. (2010). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference. 17.0 update, Boston.
• Gençer E. (2020). Sosyal bilimlerde araştırma yaklaşımları çerçevesinde din eğitimi biliminde kullanılan yöntem ve teknikler. Kalemname. 5(9), 182–219.
• Mayers A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology. Pearson Education Limited.