Investigation of the Dyeability of Linen Fabrics with Nettle

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 297 - 305, 28.06.2020

Fazlıhan Yılmaz

https://doi.org/10.35193/bseufbd.711125

Öz

People always prefer products of natural origin whenever they have the opportunity to choose. The main reason for this is the negative effects of products of chemical origin on health. In this context, this study aimed to investigate the dyeability of linen fabrics with nettle. After the nettle was obtained in a dry state, it was milled by passing through the mill and this part, which was ground in dyeing experiments, was used. Six different metal salts were used as mordant in dyeing processes. In addition, dyeing experiments were carried out without the use of mordant. These 6 different mordant substances used are; Potassium aluminum sulfate (Alum) (KAlSO₄.10H₂O), zinc chloride (ZnCl₂), potassium dichromate (K₂Cr₂O₇), iron II sulfate (FeSO₄.7H₂O), tin II chloride (SnCl₂.2H₂O), copper II sulfate (CuSO₄.5H₂O). After the dyeing process, CIELAB (L *, a *, b *, C * and h °) and K / S values of the dyed fabric samples were measured with a spectrophotometer. In addition, washing and light fastness tests of the dyed fabric samples were carried out. As a result of these processes, it was determined that nettle can be used for coloring linen fabrics.

Anahtar Kelimeler

Natural dye, Mordant, Nettle, Colour, Fastness

Keten Kumaşların Isırgan Otu ile Boyanabilirliğinin İncelenmesi

Öz

İnsanlar, seçme şanslarının olduğu her fırsatta ilk başta doğal kökenli ürünleri tercih etmektedirler. Bunun asıl sebebi ise kimyasal kökenli ürünlerin sağlığa olan olumsuz etkileridir. Bu bağlamda, yapılan bu çalışmada keten kumaşların ısırgan otu ile boyanabilirliğinin araştırılması amaçlanmıştır. Isırgan otu kuru halde temin edildikten sonra değirmenden geçirilerek öğütülmüş ve boyama denemelerinde öğütülmüş olan bu kısım kullanılmıştır. Boyamada 6 farklı metal tuzu mordan maddesi olarak kullanılmıştır. Ayrıca mordan maddesi kullanımı olmadan da boyama denemeleri gerçekleştirilmiştir. Kullanılan bu 6 farklı mordan maddesi ise; Potasyum alüminyum sülfat (Şap) (KAlSO₄.10H₂O), çinko klorür (ZnCl₂), potasyum dikromat (K₂Cr₂O₇), demir II sülfat (FeSO₄.7H₂O), kalay II klorür (SnCl₂.2H₂O), bakır II sülfat (CuSO₄.5H₂O) dır. Boyama işlemleri tamamlandıktan sonra boyanmış olan kumaş numunelerinin spektrofotometre yardımıyla CIELAB (L*, a*, b*, C* ve h°) ve K/S değerleri ölçülmüştür. Ayrıca boyanmış olan kumaş numunelerinin yıkama ve ışık haslığı testleri de yapılmıştır. Bu işlemler sonucunda ısırgan otunun keten kumaşların renklendirilmesinde kullanılabileceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğal boya, Mordan, Isırgan otu, Renk, Haslık

Kaynakça

• Şanlı, H.S. Kabalcı, O. (2019). Gaziantep yöresinde yetişen sumak (rhus coriaria l.) bitkisinden elde edilen renklerle yün halı ipliklerinin boyanması. ARIŞ Halı, Dokuma ve İşletme Sanatları Dergisi, 15, 62-77.
• Şanlı, H.S. (2011). Halı ve kilim ipliklerinin boyanmasında kullanılan renkler ve bu renkleri veren bitkiler. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(4), 464-470
• Doğan, Y. Başlar, S. Mert, H.H. Ay, G. (2003). Plants used as natural dye sources in Turkey. Economic Botany, 57(4), 442-453.
• Aras Elibüyük, S. Yıldırım, F.F. Koptur Tasan, P. Yumru, Ş. Çörekcioğlu, M. Oktav Bulut, M. (2019). Bir tekstil işletmesinde, doğal ve sentetik boyarmaddelerle boyanmış %100 pamuklu kumaşların karşılaştırılması. YEKARUM e-Dergi, 4(2), 28-39.
• Özdemir, H. (2018). Bodur mürver (sambucus ebulus l.) ile yün ipliklerin boyanması. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33(1), 219-228.
• Silva, P.M.S. Fiaschitello, T.R. Queiroz, R.S. Freeman, H.S. Costa, S.A. Leo, P. Montemor, A.F. Costa, S.M. (2020). Natural dye from croton urucurana baill. Bark: extraction, physicochemical characterization, textile dyeing and color fastness properties. Dyes and Pigments, 173, 1-14.
• Önem, E. Mutlu, M.M. Günay, S. Azeri, H. (2012). Soğan (allium cepa) yumru dış kabuğundan doğal boyarmadde ekstraksiyonu ve deri boyamada kullanımı. Tekstil ve Mühendis, 19(88), 1-8.
• Amutha, K. Grace Annapoorani, S. Sudhapriya, N. (2020). Dyeing of textiles with natural dyes extracted from terminalia arjuna and thespesia populnea fruits. Industrial Crops & Products, 148, 1-8.
• Teker, M.S. (2019). Güneş ışınları ile doğal boyama (solar dyeing) yöntemi. Uluslararası Bilim, Teknoloji ve Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler Sempozyumu, 20-22 Aralık, Ankara, 54-62.
• Gokhale, S.B. Tatiya, A.U. Bakliwal, S.R. Fursule, R.A. (2004). Natural dye yielding plants in İndia. Natural Product Radiance, 3(4), 228-234.
• Karpuz, E., Karadeniz Danahaliloğlu, H., Erişen Mısırlıoğlu, S., & Tekeli, Y., (2012). Isırgan otu (urtica dioica l.) bitkisinin antioksidan özellikleri ve fenolik içeriği ile yağ asidi kompozisyonunun belirlenmesi. 3-7 Eylül, Hatay, 121.
• Ayan, A.K. Çalışkan, Ö. Çırak, C., (2006). Isırganotu (Urtica spp.)’nun ekonomik önemi ve tarımı. OMÜ. Zir. Fak. Dergisi, 21(3), 357-363.
• Yılmaz Aykul, S. Yıldırım, A. Tokgöz Gün, F. Hamamcı, A. (2018). Isırgan otunun tekstildeki yansımaları. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi, 6(69), 5-9.
• Kurban, M. (2012). Isırgan otu lifinden üretilen kumaşların ön terbiye işlemlerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Karabulut, K. (2015). Pamuklu Örme Kumaşlara Doğal Boyalarla Boyama Yoluyla Tek Adımda Renk, UV Koruyuculuk ve Anrtibakteriyellik Kazandırılması. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü/Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı, Tekirdağ.
• Yaver, Ş. (2015). Tekstil Üretiminde Temiz Teknolojilerin Kullanılması Çerçevesinde Kimyasal Modifikasyon Yoluyla Akrilik Liflerinin Doğal Boyalarla Boyanabilirliğinin Geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü/Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı, Tekirdağ.
• ISO 105-B02: (1994), Textiles-tests for color fastness – Part B02: Color fastness to artifical light, International Organization for Standardization, Brussels, Belgium.
• ISO 105-C10: (2006), Textiles-tests for color fastness – Part C10: Color fastness to washing with soap or soap and soda, Test Condition: Test A (1), International Organization for Standardization, Geneva, Switzerland.
• Duran, K. (2008). Tekstilde Renk Ölçümü ve Reçete Çıkarma. Ege Üniversitesi Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma-Uygulama Merkezi Yayını, İzmir, 308.