Iran Real Politics and Political Motivation of Shiite

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 110 - 124, 30.06.2020

Girayalp Karakuş

https://doi.org/10.33905/bseusbed.728266

Cited By: 1

Öz

We can say that the Shia belief system, which has an important place in the Iranian state tradition, has an impact on the country's domestic and foreign policy. The effects of this belief system based on protest and lament culture are based on the historical background in the Iranian state tradition. This belief system, which we can observe from the Fatimids to the Safavids and the present day, has followed a different path in the Muslim world. The Shia state understanding does not see other states as the divine state except for the state established by Mohammed and Ali. Unlike the caliphate understanding in Sunni, the understanding of imam in Shiite has been developed. Imam has been recognized as both a religious and political leader. Shiism is a set of political, religious and cultural beliefs that have seen themselves different from Sunnis and have fought Sunnis from time to time. The Islamic Republic of Iran, which is the most radically practicing state of Shia today, continues its marginal state policy from the past. This belief system, which is the different interpretation of Islam, is in an effort to export its regime to the geographical regions where Shiites live. In the Muslim world, Shiism remains a minority and tries to establish activities in a geography called Shiism Crescent. This project has a high cost as well as a return. Because the exported funds are met by the people impoverished within the country. The country, whose economy deteriorates with the embargoes applied to the country, spends the vast majority of its gross product to the war economy in order to exist in the Middle East. It is thought that Iran set efforts to produce nuclear weapons can be a deterrent to Western countries with these efforts. In particular, the Iranian state, which conflicts with the USA, the West and Israel, sees this project as a guarantee of their security.

The aim of our study is to explain the political motivation, belief system and real politics of Iranian Shiite.

Anahtar Kelimeler

Iran, Khomeini, Revolution

İran Reel Politiği ve Şiiliğin Motivasyonu

Öz

İran devlet geleneğinde önemli bir yer tutan Şiilik inanç sisteminin ülkenin iç ve dış politikasına etkide bulunduğunu söyleyebiliriz. Protesto ve ağıt kültürüne dayanan bu inanç sisteminin etkileri İran devlet geleneğinde tarihsel bir arkaplana dayanmaktadır. Fatımilerden, Safevilere ve günümüze kadar etkilerini gözlemleyebileceğimiz bu inanç sistemi Müslüman dünyasında farklı bir yol izlemiştir. Şii devlet anlayışı Hz. Muhammed ve Hz. Ali’nin kurdukları devlet hariç diğer devletleri hak devleti olarak görmemektedir. Sünnilikteki halifelik anlayışından farklı olarak Şiilikte imamet anlayışı geliştirilmiş, imam hem dini hem de siyasi lider olarak kabul edilmiştir. Şiilik tarih boyunca kendilerini Sünnilerden farklı gören ve zaman zaman da Sünnilerle savaşan siyasi, dini ve kültürel inanç manzumesidir. Günümüzde Şiiliği en radikal biçimde uygulayan devlet olan İran İslam Cumhuriyet’i geçmişten gelen marjinal devlet siyasetini devam ettirmektedir. İslam’ın farklı bir yorumu olan bu inanç sistemi günümüzde rejimini Şiilerin yaşadığı coğrafyalara ihraç etme çabasındadır. Müslüman dünyasında azınlıkta kalan Şiilik genelde Şii Hilali denilen coğrafyada etkinlik kurmaya çalışmaktadır. Bu projenin getirisi olduğu kadar maliyeti de fazladır. Çünkü dışarıya aktarılan fonlar ülke içinde yoksullaşan halk tarafından tepkiyle karşılanmaktadır. Ülkeye uygulanan ambargolarla ekonomisi kötüye giden ülke Ortadoğu’da var olabilmek için gayrisafi hasılasının büyük çoğunluğunu savaş ekonomisine harcamaktadır. İran’ın bu çalışmalarıyla Batılı ülkeler karşısında caydırıcı bir unsur olabilmesi nükleer silah üretme çabasında olduğu düşünülmektedir. Özellikle ABD, Batı ve İsrail ile çatışan İran devleti bu projeyi güvenliklerinin garantisi olarak görmektedir.
Çalışmamızın amacı İran Şiiliğinin politik motivasyonunu, inanç sistemini ve reel politiğini açıklayabilmektir.

Anahtar Kelimeler

İran, Humeyni, Devrim

Kaynakça

• Abrahamıan, E. (2017), Modern İran Tarihi, Çev: Dilek Şendil, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Adıbelli, B. (2017), İran Jeopolitiği, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• Alaca, M. (2015), “İran’ın PKK Politikasında Değişen Ne? Ortadoğu Analiz, 7/69, ss. 28-30
• Algar, H. (1988), İslam Devriminin Kökenleri, İşaret Yayınları, İstanbul.
• Arjomand, S. A. (1988), Turban Fort he Crown, Oxford University Press, New York.
• Barkın, R. (2014), “İran’ın İç Yüzü”, Turan Dergisi, 23, ss. 71.
• Berber, S. (2012), Doğu-Batı Yol Ayırımında İran, Bilim+ Gönül Yayınları, İstanbul.
• Bilgin, M. S. (2015),“Türkiye’nin Orta Doğu Politikalarında Yön Arayışları”,Ulisam Dergisi, 2, ss.15.
• Bingöl, V. (2013), Sünni Şii Çatışması,Orion Kitapevi, Ankara.
• Çağlayan, S. (2012), Şii Düşüncesinde İslamlık, İran Mehdiyi Beklerken, Cinius Yayınları, İstanbul.
• Dabashi, H. (2008),İran: Ketlenmiş Halk,Metis Yayınları, İstanbul.
• Dugin, A. (2003), Rus Jeopolitiği- Avrasyacı Yaklaşım, Çev.Vügar Imanov, Küre Yayınları, İstanbul.
• Eröz, M. (1977), Türkiye de Alevilik Bektaşilik, Otağ Matbaacılık,İstanbul.
• Fallaci,O. (1979), “İntview wilt Khomeini” NewYork,Times.
• Goodarzi, J. M. (2006), Syria and İran, Touris, New York.
• Husain, J. S. (1990, Origins and Early Development of Shi’a İslam, Beirut: Librairie Du Liban Publishers
• Hüseyin, A.(2009), İran ve Karşı Devrim, Pınar Yayınları, İstanbul.
• Keskin, A. (2008), “Şii Jeopolitiği ve İran” Hedef Neden İran, Hazırlayan:Mehmet Tuncel, Etkileşim Yayınları, İstanbul. Khosrokhavar,
• F. - Roy, O. (2013), İran:Bir Devrimin Tükenişi, Çev:İsmail Yerguz, Metis Yayınları, İstanbul.
• Kütükoğlu, B. (1962), Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri,İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul.
• Nacji, K. (2008), Ahmadinejad: The Secret History of Iran’s Radical Leader, London: I. B. Tauris.
• Nar, M. (2015), “İran İzlenimleri” Ulisam Analiz Dergisi, 2, ss. 49.
• Özcan, M. (2008), Büyük Pazarlık Ya Da Üçüncü Savaş, Hazırlayan: Mehmet Tuncel, Etkileşim Yayınları, İstanbul.
• Refik, A. (1932), XVI. Asırda Rafizilik ve Bektaşilik, İstanbul.
• Reza, M.- Kellner, D. T. (2017), 100 Soruda İran, Çev: Reşat Uzmen, Kültür Sanat Yayın Evi, İstanbul.
• Shahak, I. (2003), İsrail’in Nükleer Sırları, Çev: Ahmet Emin Dağ, Kesit Yayınları, İstanbul.
• Shreen, B. (2010), İran’s Foreigin Policy in the Post-Soviet Era,Praeger, Oxford.
• Skocpol, T. (1992), Rantiye Devlet ve İran Devriminde Şii İslam (ed) Serpil Uçar, Belge Yayınları, İstanbul.
• Şamkani, A. (1988), “New Regonal Geopolitical Developments and The National Security of The İslamic Republic of iran”, Midle East Studies, 5.1, ss. 3-54
• Tafiş, A. (2013) “İran’daki Yeşil Hareket: Gerçeği ve Akıbeti” [Erişim Tarihi: 18.04.2020, http://www.aljazeera.com.tr/dosya/irandaki-yesil-hareket-gercegi-ve-akibeti]
• Takeyh, R. (2009), Gizli Devrimler Tarihi:İran, Çev: Cem Küçük, Karakutu Yayınları, İstanbul.
• Tansi-D.- Sezgin-H. (2015), Türk Dış Politikasında Güncel Eğilimler-2000-2014, Kanes Yayınları, İstanbul.
• Tapper, R. (2004), İran Sınır Boylarında Göçebeler, Çev: F.Dilek Özdemir, İmge Kitapevi,Ankara.
• Üstün, İ. S. (1999), İran İslam Cumhuriyeti Yönetim Biçimi, Birleşik Yayıncılık, İstanbul.
• Yalçın, A. (1976), İktisadi Doktrinler ve Sistemler Tarihi,Ayyıldız Matbaası, Ankara.