Kahraman Esnaf Süpermarkete Karşı: Bir Yerel Toplumsal Hareket Örneği

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 252 - 272, 31.12.2021

Gündüz Aksu Kocatürk

https://doi.org/10.33905/bseusbed.974890

Cited By: 1

Öz

Gündelik hayatın tümüne etki eden kapitalist piyasa ilişkileri ile birlikte sokak ve mahalle yaşamının bir parçası olan bakkal gibi geleneksel perakende işletmeleri eski toplumsal ve ekonomik konumunu kaybetmeye başlamıştır. Bir taraftan tüketim ilişkilerinin dönüşümü diğer taraftan küresel ölçekte artan rekabet ve tekelleşme eğilimi, geleneksel perakende işletmelerinin varlığını tehdit eder hale gelmiştir. Geleneksel perakende işletmeleri, organize perakende sektöründeki büyük işletmelere karşı mevcudiyetlerini sürdürebilmek adına çeşitli stratejiler geliştirmeye başlamışlardır. En yaygın olan mücadele biçimi ekonomi dışı toplumsal ilişkiler geliştirmek iken bazı kentlerde bu mücadele bir adım ileri taşınarak kolektif bir hâl almıştır. Zincir marketlerin yöntem ve araçlarına benzer şekilde, bazı bakkal meslek odaları tarafından üyelerinin avantajlı ürün temin edebilmesini amaçlayan işletmeler açılmıştır. Kapitalist piyasa koşulları içerisinde geleneksel perakende sektörünün varlığını sürdürebilmesi adına Tokat’ta da meslek odası tarafından bir kampanya başlatılmıştır. “Kahraman Esnaf Süpermarkete Karşı” sloganı ile gerçekleştirilen bu yerel toplumsal hareket, çalışma dahilinde, geleneksel perakende yapısının dönüşümü kapsamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Perakende İşletmeleri, Bakkal, Yerel Toplumsal Hareket, Kahraman Esnaf Süpermarkete Karşı

Hero Tradesman against Supermarket: An Example of Local Social Movement

Öz

Traditional retail businesses such as the grocery, which are a part of street and neighborhood life, have begun to lose their old social and economic position, with the capitalist market relations that affect the whole of daily life. On the one hand, the transformation of consumption relations, on the other hand, the increasing competition and monopolization trend on a global scale has become a threat to the existence of traditional retail businesses. Traditional retail businesses have started to develop various strategies in order to maintain their presence against large businesses in the organized retail sector. While the most common form of struggle is to develop non-economic social relations, in some cities this struggle is taken one step further and becomes a collective one. Similar to the methods and tools of chain markets, businesses aiming to provide advantageous products to their members have been opened by some grocery trade associations. In order to ensure the existence of the traditional retail sector within the capitalist market conditions, a campaign was started by the trade association in Tokat. This local social movement, which was carried out with the slogan “Hero Tradesman against Supermarket”, was examined within the scope of the transformation of the traditional retail structure.

Anahtar Kelimeler

Traditional Retail Businesses, Grocery, Local Social Movement, Hero Tradesman Against Supermarket

Kaynakça

• Atlı, M. (2017). Diyarbakır Diclekent’in Dönüşümü Örneği: Ortaokuldan Terklerin Orta Sınıf Çocukları Kürt Orta Sınıfların Mekânsal Teşekkülü. İnşaat Ya Resulullah. İletişim Yayınları, 95-100.
• Bakkal Dünyası (2009a). Bakkal Amca zorda, 15, s. 43
• Bakkal Dünyası (2009b). Bakkallar sosyal patlamayı önlüyor, 15, s. 48.
• Bakkal Dünyası (2009c). AVM’lere değil ‘Başıboşluğa’ karşıyız, 15, s. 49.
• Bakkal Dünyası (2009d). Tokat’ta küçük esnafa destek kampanyası, 15, s. 53.
• Bakkalım a.ş. (2017). Bakkal amcayı ‘Bizim Bakkal’ kurtardı. [Erişim: 08.03.2021, http://bakkalimas.com/bakkal-amcayi-bizim-bakkal-kurtardi/]
• Bali, R. N. (2011). Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a: Yeni Seçkinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar. İletişim Yayınları.
• Baudrillard, J. (2017). Tüketim Toplumu: Söylenceleri/Yapıları. Ayrıntı Yayınları.
• Beyaz Gazete (2011). Bakkal amca şirket kurdu, market zincirleriyle rekabet edecek. [Erişim: 08.03.2021, https://beyazgazete.com/haber/2011/1/24/bakkal-amca-sirket-kurdu-market-zincirleriyle-rekabet-edecek-445250.html]
• Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (2019). Dünyada Gıda Güvenliği ve Beslenme Durumu. [Erişim: 21.02.2021, https://www.google.com/search?q=fao+a%C3%A7%C4%B1l%C4%B1m%C4%B1&oq=fao+a%C3%A7&aqs=chrome.1.69i57j0l2j0i22i30l7.3090j0j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8]
• Bora, T. (2013). Taşralaşan ve Taşrasını Kaybeden Türkiye. Taşraya Bakmak. İletişim Yayınları, 37-66.
• Burke, P. (1994). Tarih ve Toplumsal Kuram. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Çetinkaya, Y. D. (2008). Tarih ve Kuram Arasında Toplumsal Hareketler. Toplumsal Hareketler, Tarih, Teori ve Deneyim. İletişim Yayınları, 15-64.
• Durning, A. (1998). Ne Kadarı Yeterli? Tüketim Toplumu ve Dünyanın Geleceği. Tübitak-Tema Vakfı Yayınları.
• Erman, T. (2013). Küresel ve Yerel Dinamikler Altında ‘Anadolu Kaplanı’ Kentleri. İdealkent, 8, 50-73.
• Fidan, M. E. (2019). Çarşı Pazar İndirim Günleri Başladı. [Erişim: 10.03.2021, https://m.facebook.com/photo.php?fbid=10218179535973288&id=1035727844&set=a.10202256357023766&source=48&refid=17&__tn__=EH-R]
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji. Kırmızı Yayınları.
• Gültekin, M. (2004). Tüketim Kültürünün Yeni Yüzü: Elazığ Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Gürbüz, H. (2018). Neo-liberal Muhafazakârlık Etkisinde Kentleşme ve Gaziantep Örneği. Toplum ve Demokrasi, 12(25-26), 1-18.
• Güzeloğlu, T. (2009). Küresel Gıda Krizi ve Beslenme Hakkı (Right to Food). TBB Dergisi, 80, 299-314.
• Haber (2018). Kahraman esnaf süpermarkete karşı. [Erişim: 10.03.2021, https://www.habergazetesi.com.tr/haber/5251718/kahraman-esnaf-supermarkete-karsi]
• Işık, O., & Pınarcıoğlu, M. M. (2009). Nöbetleşe Yoksulluk: Sultanbeyli Örneği. İletişim Yayınları.
• İZBAKBAY (2017). Başkanın Kaleminden. [Erişim: 08.03.2021, https://izbakbay.com.tr/ba%C5%9Fkandan]
• Kılıçcı, Ş. (2016). Bunu yapmasalardı hepsi batacaktı. Hürriyet. [Erişim: 08.03.2021, https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/bunu-yapmasalardi-hepsi-batacakti-40120377]
• Kompil, M., & Çelik, H. M. (2009). Türkiye’de Batı Tarzı Büyük Ölçekli Tüketim Mekânlarının Gelişimi ve Kentsel Perakende Alanlarının Yasal ve Yapısal Olarak Düzenlenmesi Gayretleri. Megaron, 4(2), 90-100.
• Lefebvre, H. (2013). Gündelik Hayatın Eleştirisi II. Sel Yayıncılık.
• Mayer, M. (2010). Kentsel Toplumsal Hareketlerin Değişken Sloganları Bağlamında Kent Hakkı. [Erişim: 09.03.2021, https://kontrahaber.wordpress.com/2010/05/04/kentsel-toplumsal-hareketlerin-degisken-sloganlari-baglaminda-kent-hakki/]
• Odabaşoğlu, O. (2018). Küçük Esnaf Yaşasın ve Yaşatılsın. Güneş Medya. [Erişim: 10.03.2021, http://tokatgunesmedya.com/kucuk-esnaf-yasasin-ve-yasatilsin/]
• Ortaylı, İ. (2000). Osmanlı Toplumunda Aile. PAN Yayınları.
• Öncü, A. (1999). ‘İdealinizdeki Ev’ Mitolojisi Kültürel Sınırları Aşarak İstanbul’a Ulaştı. Birikim, 123, 26-34.
• Panayır, A. (2015). Hızlı Tüketim Malları Ticaretinde Satınalma Birlikleri. İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.
• Penpecioğlu, M. (2017). Yapılı Çevre Üretimi, Devlet ve Büyük Ölçekli Kentsel Projeler: Kapitalist Kentleşme Dinamiklerinin Türkiye’deki Son 10 Yılı. İnşaat Ya Resulullah. İletişim Yayınları, 163-180.
• Sabah (2012). Bakkal amca süpermarketlere karşı. [Erişim: 08.03.2021, https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2012/11/30/bakkal-amca-supermarketlere-karsi]
• Saunders, P. (2013). Sosyal Teori: Kentsel Sosyoloji. İdeal Kültür Yayıncılık.
• Swyngedouw, E. vd. (2002). Neoliberal Urbanization in Europe: Large-Scale Urban Development Projects and the New Urban Policy. Antipode, 34(3), 542-577.
• Şaylan, G. (2009). Postmodernizm. İmge Kitabevi.
• Şengül, M. (2010). Neoliberal Bir İnsan Hakkı Olarak ‘Çevre Hakkı’. İnsan Hakları. Beta Yayıncılık, 363-384.
• Şengül, M., Aksu Kocatürk, G., & Bilgili, F. (2017). Sanal Mekânda Yerel Çevre Hareketleri: Türkiye’de Hes Karşıtı Mücadeleler Üzerine Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22, 2183-2207.
• Şengül, M. (2018). Tüketim Toplumunda Bakkal Hâlleri: Malatya’da Perakende Sektörünün Dönüşümü ve Bakkallar. İnönü Üniversitesi Yayınevi.
• Şensoy, F. (1991). Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı. Ortaoyuncular Yayınları.
• Şirin, M. (2017). Gaziantep’te Kentsel Dönüşümün Mahalle Kültürüne Etkisi. 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, 314-320.
• Tek, Ö. B. (2004). Semt Pazarları ve Organize Perakendeciler. [Erişim: 24.11.2020, http://omerbaybarstek.org/kopyaa/yeni.htm]
• Tokat Arayış Gazetesi (2018). Tokat Esnafının Gür Sesi: ‘AVM’leri Şehir Merkezinde İstemiyoruz’. [Erişim: 09.03.2021, http://tokatarayisgazetesi.com/haber_detay.asp?haberID=1160&HaberBaslik=tokat-esnafinin-gur-sesi-avmleri-sehir-merkezinde-]
• Tokat Gündem (2018). Tokatlı Esnaf Süpermarkete Karşı İmza Kampanyası Başlattı. [Erişim: 09.03.2021, http://tokatgundem.com.tr/tokatli-esnaf-supermarkete-karsi-imza-kampanyasi-baslatildi/24229/]
• Tuncer, E. (2014). İktidarın Mekânsal Fantazmagorisi Alışveriş Merkezleri. Kentleri Savunmak: Mekân, Toplum ve Siyaset Üzerine. NotaBene Yayınları, 313-318.
• Veblen, T. (1918). The Theory of The Leisure Class. B. W. Huebsch.
• Yarılan, C. (2018). Tokat Bakkallar Manifaturacılar ve Tuhafiyeciler Odası Facebook. [Erişim: 15.03.2021, https://www.facebook.com/pages/Tokat-Bakkallar-Manifaturacilar-Ve-Tuhafiyeciler-Odasi/247216282146536]
• Yenişafak (2018). Süpermarkete kızıp kepenk kapattılar. [Erişim: 09.03.2021, https://www.yenisafak.com/ekonomi/supermarketlere-kizip-kepenk-kapattilar-3385091]
• Yıldırım, H. (2020). Tokat Esnafından Ahiliğe Yakışan Girişim. Tokat Gazetesi. [Erişim: 10.03.2021, https://www.tokatgazetesi.com/tokat-esnafindan-ahilige-yakisan-girisim/]
• Yılmaz, F. (2018). Tokat’ta ‘Kahraman esnaf süpermarkete karşı’ kampanyası. Tokat Haber 60. [Erişim: 10.03.2021, http://tokathaber60.com/haber_detay.asp?haberID=1326&HaberBaslik=tokatta-kahraman-esnaf-supermarkete-karsi-kampanya]
• Yılmaz, F. (2020). Tokat’ta, ‘Çarşı Pazar İndirim Günleri’ başladı. Habertürk. [Erişim: 10.03.2021, https://www.haberturk.com/tokat-haberleri/79552198-tokatta-carsi-pazar-indirim-gunleri-basladi]