Hemodiyaliz Hastalarında Beslenme Yönetimi ve Hemşirelik Bakımı

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 46 - 49, 15.01.2024

Özge Çoşkun , Hatice Karabuğa Yakar

https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1373468

Öz

Ülkemizde ve dünyada son dönem böbrek yetersizliğinin insidansı ve prevalansı giderek artmaktadır. Bu durum hemodiyaliz (HD) tedavisi alan hasta sayısında da artışa neden olmaktadır. HD tedavisi alan hastalarda yetersiz beslenme morbidite ve mortaliteyi arttırmaktadır. Literatür incelendiğinde HD alan hastaların uzun süre kısıtlayıcı bir diyet tedavisine uyum sağlamakta büyük zorluklar yaşadıkları görülmektedir. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarla ortalama haftanın üç günü dört saat süren seanslar süresince birlikte olan hemşirelere hastaların beslenme yönetimini değerlendirmede ve desteklemede büyük görevler düşmektedir. Bu nedenle HD hastalarının beslenme durumu hemşireler tarafından düzenli olarak takip edilmeli, hastaların yanlış uygulamaları tanılanmalı, bu doğrultuda hastalarla işbirliği içinde yeni hedefler belirlenmeli, diyete uyum konusunda gerekli düzenlemeler yapılmalı, uygulanmalı ve sonuçlar değerlendirilmelidir. Bu derlemenin amacı hemodiyaliz tedavisi alan hastaların beslenme durumunun tanılanması ve yapılması gereken hemşirelik uygulamaları konusunda farkındalığın artırılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, Beslenme, Hemşirelik

Nutritional Management and Nursing Care in Hemodialysis Patients

Öz

The incidence and prevalence of end-stage renal failure is increasing in our country and around the world. This situation also causes an increase in the number of patients receiving hemodialysis (HD) treatment. Malnutrition increases morbidity and mortality in patients receiving HD treatment. When the literature was examined, it was seen that patients receiving HD had great difficulties in adapting to a restrictive diet treatment for a long time. Nurses, who work with patients receiving hemodialysis treatment for sessions lasting an average of four hours three days a week, have a great responsibility in evaluating and supporting the nutritional management of patients. For this reason, the nutritional status of HD patients should be regularly monitored by nurses, malpractices of the patients should be diagnosed, new goals should be determined in cooperation with the patients, necessary arrangements regarding diet compliance should be made, implemented and the results evaluated. The aim of this review is to diagnose the nutritional status of patients receiving hemodialysis treatment and to raise awareness about the nursing practices that should be applied.

Anahtar Kelimeler

Hemodialysis, Nutrition, Nursing

Kaynakça

• Akbal Y, Nural N. 2021. İntradiyalitik komplikasyonlarda hemşirelik yaklaşımları. Üriner Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Yaklaşımları. Türkiye Klinikleri, 1. Baskı, Ankara, Türkiye, pp: 56-62.
• Ammirati AL. 2020. Chronic kidney disease. Rev Assoc Med Bras, 66 (1): 03-09. https://doi.org/10.1590/1806-9282.66.S1.3.
• Ashby D, Borman N, Burton J, Corbett R, Davenport A, Farrington K, Flowers K, et al. 2019. Renal association clinical practice guideline on haemodialysis. BMC Nephrol, 20(1): 379. https://doi.org/10.1186/s12882-019-1527-3.
• Askeroğlu A, Demet A, Tercan F, Çankaya A. 2021. Hemodiyaliz hastaların arteriovenöz fistüle ilişkin öz-bakım bilgi ve davranışlarının incelenmesi. İzmir Katip Çelebi Üniv Sağlık Bil Fak Derg, 6(3): 133-138.
• Balcı H, Başer G, Yılmaz E, Özkalp, B. 2021. Hemodiyaliz Hastalarının Evde Bakım Gereksinimleri. Türkiye Klin İç Hast Derg, 6(1): 6-13
• Bingöl FG, Yıldıran H, Erten Y, Yaşar E. 2022. Compliance of NKF KDOQI 2020 nutrition guideline recommendations with other guideline recommendations and protein energy wasting criteria in hemodialysis patients. Nephrol Therapeut, 18(4): 217-221. https://doi.org/10.1016/j.nephro.2022.01.002.
• Carrero JJ, Severs D, Aguilera D, Fiaccadori E, Gonzalez MG, Haufe CC, Teta D, et al. 2022. Intradialytic parenteral nutrition for patients on hemodialysis: when, how and to whom? Clin Kidney J. 16(1): 5-18. https://doi.org/10.1093/ckj/sfac171.
• Chung MK, Kim DH, Park JI, Lee S, Park HC, Kim K, Kang YS. 2023. Adaptive nutrition ıntervention stabilizes serum phosphorus levels in hemodialysis patients: a multicenter decentralized clinical trial using real-world data. J Renal Nutrit, (In Press: Yayımda). https://doi.org/10.1053/j.jrn.2023.07.004.
• Çalapkorur S, İradeli E. 2023. Hemodiyaliz hastalarında beslenme durumunun değerlendirilmesinde yeni bir yöntem: Faz açısı. Cumhuriyet Üniv Sağlık Bil Enst Derg, 8(1): 58-64. https://doi.org/10.51754/cusbed.1136058.
• Çapar Rehman N, Güngör Ö. 2022. Hemodiyaliz hastalarında uzaktan malnütrisyon uygulaması (R-MAPP) kullanılarak malnütrisyon ve sarkopeninin saptanması. Beslenme Diyet Derg, 50(2): 10-19. https://doi.org/10.33076/2022.BDD.1593.
• Doğan S, Bardak Perçinci N. 2021. Hemodiyaliz hastalarında beslenme eğitiminin bazı biyokimyasal parametrelere ve diyete uyumlarına etkisi. Türkiye Sağlık Araş Derg, 2(1): 16-25.
• Ekenci KD, Türker PF, Ercan A. 2020. Hemodiyaliz hastalarının demografik özelliklerine göre beslenme durumlarının değerlendirilmesi. Beslenme Diyet Derg, 48(1): 20-30.
• Göktuna G, Gürol Arslan G, Özden D. 2020. fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ve hemşirelik sınıflama sistemlerinin kullanıldığı hemodiyaliz tedavisi uygulanan hastanın bakımı. Türkiye Klin Hemş Bil Derg, 12(2): 315-28. https://doi.org/10.5336/nurses.2019-66436.
• Hayashi A, Yamaguchi, Waki K, Fujiu K, Hanafusa N, Nishi T, Tomita H. 2017. Testing the feasibility and usability of a novel smartphone-based self-management support system for dialysis patients: A pilot study. JMIR Res Protoc, 6(4): e63. https://doi.org/10.2196/resprot.7105.
• Inaba M, Okuno S, Ohno Y. 2021. Importance of considering malnutrition and sarcopenia in order to ımprove the QOL of elderly hemodialysis patients in Japan in the era of 100-year life. Nutrients, 13(7): 2377. https://doi.org/10.3390/nu13072377.
• Kaner G, Ayer Ç, Şahin Kaya A. 2023. Hemodiyalize giren hastalarda yaşam kalitesinin saptanması ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Karya Sağlık Bil Derg, 4(1): 41-46. https://doi.org/10.52831/kjhs.1193747.
• Kavala A, Enç N. 2022. Kronik böbrek yetersizliği hastalarında beslenme eğitimi ve alternatif yöntemlerin önemi. Nefroloji Hemş Derg, 17(1): 29-38.
• Kistler BM, Moore LW, Benner D, Biruete A, Boaz M, Brunori G, Chen J, et al. 2021. The International society of renal nutrition and metabolism commentary on the national kidney foundation and academy of nutrition and dietetics KDOQI clinical practice guideline for nutrition in chronic kidney disease. J Ren Nutr, 31(2): 116-120. https://doi.org/10.1053/j.jrn.2020.05.002.
• Piccoli GB, Lippi F, Fois A, Gendrot L, Nielsen L, Vigreux J, Chatrenet A. 2020. Intradialytic nutrition and hemodialysis prescriptions: A personalized stepwise approach. Nutrients, 12(3): 785. https://doi.org/10.3390/nu12030785.
• Sahathevan S, Khor BH, Ng HM, Gafor AHA, Mat Daud ZA, Mafra D, Karupaiah T. 2020. Understanding development of malnutrition in hemodialysis patients: A narrative review. Nutrients, 12(10): 3147. https://doi.org/10.3390/nu12103147.
• Stevenson J, Tong A, Campbell KL, Craig JC, Lee VW. 2018. Perspectives of healthcare providers on the nutritional management of patients on haemodialysis in Australia: an interview study. BMJ Open, 8(3): e020023. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2017-020023.
• Türker PF. 2019. Böbrek hastalıklarında beslenme durumunun saptanması. Beslenme Diyet Derg, 46: 30-35. https://doi.org/10.33076/2018.BDD.1168.
• URL1: https://shgm.saglik.gov.tr/ (erişim tarihi: 05 Ekim 2023).
• Yakar B, Demir M. 2019. Canbolat Ö. Hemodiyaliz hastalarının beslenme bilgi düzeylerinin beslenme durumlarına etkisi. Konuralp Tıp Derg, 11(3): 384-391. https://doi.org/10.18521/ktd.539350.