Yasal Düzenlemeler ve Türkiye Muhasebe Standartları Açısından Satış ve Geri Kiralama İşlemleri

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 3, 33 - 51, 06.09.2017

Hakan Cavlak , Necati Güneş Yasin Cebeci

Öz

Günümüzde işletmelerin,
faaliyetlerini sürekli kılması ve diğer işletmeler ile rekabet edebilmesi için
yeni yatırımlar yapmasına ve finansal yapılarını sağlamlaştırmasına ihtiyaç
vardır. Bu gereksinimlerini karşılamak için ise işletmelerin ya özkaynak
yapılarının güçlü olması ya da uygun koşullarda finansman kaynağı bulmaları
gerekmektedir. Hem özkaynak kullanma maliyetinin yüksek olması hem de
işletmelerin yatırımlarını her zaman özkaynaklarından karşılayamaması,
işletmeleri alternatif finansman yöntemlerine yönlendirmektedir. Bu
yöntemlerden biri de finansal kiralamadır. İşletmeler için muhtelif avantajlar
sağlayan finansal kiralamanın önemi gün geçtikçe artmaktadır.

Çalışmanın
konusunu, finansal kiralamanın bir çeşidi olarak görülen satış ve geri kiralama
işlemi oluşturmaktadır. Satış ve geri kiralama işlemi, kısaca işletmenin varlığını finansal kiralama yapan bir kuruluşa satması ve aynı
varlığı belirli şartlarla kiralaması olarak tanımlanmaktadır. Bu kapsamda, çalışmada öncelikle
kiralama, finansal kiralama ile satış ve geri kiralama işlemlerinden
bahsedilmiştir. Daha sonra bu işlemlere ilişkin Türkiye Muhasebe Standartları
ile Türk mevzuatında yer alan düzenlemelere ve özellikle istisnalara değinilmiştir.
Son bölümde ise satış ve geri kiralama işlemine ait tüm düzenlemeler karşılaştırılmış,
benzer ve farklı yönler bir tablo halinde sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Finansal Kiralama, Satış ve Geri Kiralama, TMS 17, TFRS 16

Kaynakça

• Akbulut, A. (2015). Karşılaştırmalı TMS/TFRS-Vergi Uygulamaları ve Sonuçları. Ankara: Maliye Hesap Uzmanları Derneği.
• Akdoğan, N., Aktaş, R., Deran, A., Erhan, D. U. ve V. Acar. (2011). Türkiye Muhasebe Standartlarıyla Uyumlu Sektörel Muhasebe. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Alagöz, A. ve Eren, T. (2010). Satış ve Geri Kiralama İşleminin TMS 17 Kiralama İşlemleri Standardı ve Yürürlükteki Mevzuat Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 3 (2), 27-46.
• Altıntaş, T. ve A. Türel. (2016). Seçmeler 2016 (Editör: Göksel Yücel) içinde “Kiralama İle İlgili Yeni Muhasebe Modelinin Finansal Tablolara Etkileri”. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Muhasebe Enstitüsü.
• Ankarath, N., T. P. Ghosh, K. J. Mehta ve Y. A. Alkafaji. (2010). Understanding IFRS Fundamentals. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Ataman Akgül, B. ve H. Akay. (2004). Uluslararası Muhasebe Standartları ve Türkiye’de Uygulama Etkinliğine İlişkin Bir Araştırma. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Bragg, S. M. (2010). The Vest Pocket Guide to IFRS. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Chaudhry, A., D. Coetsee, E. Bakker, S. Varughese, S. McIlwaine, C. Fuller, E. Rands, N. de Vos, S. Longmore, ve T. V. Balasubramanian. (2015). Interpretation and Application of International Financial Reporting Standards. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Christian, D. ve Lüdenbach, N. (2013). IFRS Essentials. Chichester: John Wiley & Sons.
• Çetin, A. (2005). Sat ve Geri Kirala İşlemlerinin Kiracı ve Kiraya Veren Açısından Muhasebeleştirilmesi. Analiz Dergisi, (14), 75-86.
• Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu. (2012), T.C. Resmi Gazete, 6361, 21 Kasım 2012.
• Gökçen, G. (2013). Türkiye Muhasebe Standartları Seçilmiş Uygulama Önerileri (Bildiriler) (Editör: Süleyman Yükçü) içinde “Kiralama İşlemleri (UMS-TMS 17)”. Ankara: KGK ve MUFİTAD.
• Gökçen, G., B. Ataman ve C. Çakıcı. (2006). Türkiye Muhasebe Standartları Uygulamaları. İstanbul: Beta Basım.
• Gökçen, G., B. Ataman ve C. Çakıcı. (2016). Türkiye Finansal Raporlama Standartları Uygulamaları. İstanbul: Beta Basım.
• Gökgöz, A. (2013). Finansal Kiralama İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 107-121.
• Gönen, S. ve Akça, N. (2014). Finansal Kiralama İşlemlerinin TMS-17 Kiralama İşlemleri Standardı ve Vergi Usul Kanunu Açısından Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 1 (16), 71-94.
• İbiş, C., Y. Selvi, F. Yılmaz, B. Sipahi, V. Demir ve K. Sarıoğlu. (2009). Seçilmiş Türkiye Finansal Raporlama Standartları: Açıklamalar ve Uygulamalar. İstanbul: İSMMMO.
• Karasioğlu, F. (2011). İşletme Kaynaklarının Etkin Kullanılması Açısından Finansal Kiralama ve Muhasebe Uygulaması. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 (3), 7-20.
• Katma Değer Vergisi Kanunu. (1984). T.C. Resmi Gazete, 3065, 25 Ekim 1984.
• KGK. (2017a). TMS 17 Kiralama İşlemleri. www.kgk.gov.tr, Erişim Tarihi: 03.04.2017
• KGK. (2017b). TFRS 16 Kiralamalar (Taslak Metin). www.kgk.gov.tr, Erişim Tarihi: 03.04.2017
• Köksal, A. G. ve Beller, B. (2013). Finansal Kiralama İşlemlerinin TMS 17, Vergi Mevzuatı, BDDK Tebliği Açısından İncelenmesi ve Muhasebe Uygulamaları. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2), 150-171.
• Kurtaran, A. T. (2016). Finansal Kiralamanın Küçük ve Orta Ölçekli İmalat İşletmelerinin Finansal Performansı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17), 1-24.Kurumlar Vergisi Kanunu. (2006). T.C. Resmi Gazete, 5520, 13 Haziran 2006.
• Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 11). (2016). T.C. Resmi Gazete, 29935, 31 Aralık 2016.
• Mirza, A. A. ve A. Nandakumar. (2013). International Trends in Financial Reporting under IFRS. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Öztürk, C. (2016). UFRS 16 Kiralama İşlemleri Standardının Eski UMS 17 Standardı ile Karşılaştırılması ve Almanya ve Türkiye'de Hisse Senetleri Halka Açık Olan Hava Yolu Şirketlerinin Finansal Durumuna Etkisi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18 (1), 1-49.
• Pamukçu, A. (2010). Bilanço Dışı Finansman Yöntemleri ve Muhasebeleştirme İşlemleri. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 29 (2), 479-494.
• Söyler, İ. (2007). Mali Teşvik Uygulamaları Açısından Finansal Kiralama: Teori, Uygulama, Sorunlar, Çözümler. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Stolowy, H., Lebas, M. ve Y. Ding. (2013). Financial Accounting and Reporting: A Global Perspective. Hampshire: Cengage Learning EMEA.
• Şentürk, F. (2016). Türk Vergi Mevzuatı Kapsamında Faaliyet Kiralaması Yapan İşletmelerde Muhasebe Uygulamaları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 619-639.
• Van Greuning, H., D. Scott ve S. Terblanche. (2011). International Financial Reporting Standards: A Practical Guide. Washington: World Bank.
• Yalçın, E. (2015). Yorum, Açıklama ve Örneklerle Uluslararası Finansal Raporlama (TMS - TFRS). Ankara: Seçkin Yayıncılık.