Kahramanmaraş Türkülerinin Konu, Makam, Usûl ve Ses Özellikleri Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 62 - 70, 01.07.2022

Elif Türkan Kum , Duygu Ulusoy Yılmaz

https://doi.org/10.52704/bssocialscience.1103775

Cited By: 1

Öz

Kahramanmaraş, tarihi Hititlere kadar uzanan köklü bir miras üzerine inşa edilmiş bir şehirdir. Böylesine köklü bir kültür mirası bulunan Kahramanmaraş’ın müzik kültürü de elbette çok eskilere uzanmaktadır. Zamanla Anadolu Türk kültürünün egemen olmasıyla şehrin en önemli müzik mirasını türküler oluşturmaya başlamıştır. Bu çalışmada, TRT Halk müziği repertuvarında yer alan, Kahramanmaraş yöresine kayıtlı türküler, betimsel tarama modeline göre ele alınmıştır. İncelenen 78 türkü konu, makam, usûl ve ses özelliklerine göre ele alındı. Kahramanmaraş yöresine kayıtlı türkülerin incelenmesi neticesinde; en çok işlenen konunun aşk ve sevda olduğu, bunu kahramanlık ve asker türküleri, ağıtlar, oyun ve tören konulu türküler izler. Makam olarak hüseyni makamının baskın olduğu yöre türkülerinin çoğunluk olarak karar sesinin la sesi, aynı şekilde bitiş sesinin de çoğunluk olarak la sesi olduğu tespit edildi. Kahramanmaraş yöresine kayıtlı türküler usûl açısından incelendiğinde 4/4’lük usûlün çoğunlukla kullanıldığı görülür. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) halk müziği repertuvar yer alan 78 Kahramanmaraş türküsünün incelenmesi neticesinde elde edilen veriler, grafik olarak çalışma içinde açıklamalarıyla verildi.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş, Müzik, Kültür, Türkü

Analysis of Kahramanmaraş Folk Songs in Terms of Subject, Maqam, Usûl and Sound Characteristics

Öz

Kahramanmaraş is a city built on a well-established heritage, which history dates back to the Hittites. Of course, the music culture of Kahramanmaraş, which has such a well-established cultural heritage, dates back to ancient times. Over time, with the dominance of Turkish culture in Anatolia, the Turks began to create the most important heritage of the city. The folk songs of the Kahramanmaraş region, which are included in the Turkish Radio and Television Corporation (TRT) folk music repertoire, are handled according to the descriptive survey model. Examined 78 folk songs were handled according to their subject, maqam, usûl and sound characteristics. As a result of examining the folk songs belonging to the Kahramanmaraş region; It has been seen that the most discussed subject is love and passion, followed by folk songs about valor, soldier ballads, laments, plays, and ceremonies. It has been determined that in all of the local folk songs in which the huseyni position is dominant, the verdict sound is la, and in the same way, the ending sound is la.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş, Music, Culture, Folk Song

Kaynakça

• Akbaba MF. 2002. Kahramanmaraş türküleri üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara., Türkiye.
• Avgın A, Bilginer M. 2017. Hz. Mevlâna Mevlevilik ve Maraş Mevlevihânesi. Dulkadiroğlu Belediyesi Yayınları, Kahramanmaraş, Türkiye, pp: 165.
• Aydın, G. 2019. Kahramanmaraş’ta dini musiki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa, Türkiye.
• Boratav PN. 1982. 100 Soruda Türk halk edebiyatı. Bilgesu Yayıncılık, İstanbul, Türkiye, pp: 248.
• Büyüköztürk Ş, Kılıç Çakmak E, Akgün Özcan E, Karadeniz Ş, Demirel F. 2018. Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara, Türkiye, pp: 392.
• Çalış H. 2014. Halk oyunları ve geleneksel giyim, Akdeniz'in altın kenti Kahramanmaraş. Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kahramanmaraş, Türkiye, pp: 329.
• Dilçin C. 1997. Türk şiir bilgisi. Türk Dil Kurumu, Ankara, Türkiye, pp: 531.
• Dizdaroğlu H. 1969. Halk şiirinde türler. Türk Dil Kurumu, Ankara, Türkiye, pp: 146.
• Duygulu M. 1997. Alevî Bektâşi müziğinde deyişler. Sistem Ofset, İstanbul, Türkiye, pp: 257.
• Duygulu M. 2014. Türk halk müziği sözlüğü. Pan Yayıncılık, İstanbul, Türkiye, pp: 516.
• Ekici M. 2004. Halk bilgisi (folklor) derleme ve inceleme yöntemleri. Geleneksel Yayıncılık, Ankara, Türkiye, pp: 261.
• Ekici M. 2008. Derleme yöntem ve teknikleri, Türk halk edebiyatı el kitabı. Grafiker Yayınevi, Ankara, Türkiye, pp: 438.
• Kıral B. 2020. Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniv Sos Bil Enst Derg, 15: 170-189.
• Kova Ö. 2014. TRT repertuvarında bulunan deyiş ve semahların müzikal analizi ve değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ, Türkiye., pp: 455.
• Özbek M. 1998. Türk halk müziği el kitabı terimler sözlüğü. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 216.
• Özbek M. 2010. “Türkü” deyip geçme, tanı. Türk Yurdu Derg, 269: 19-25.
• Öztelli C. 1973. Evlerinin Önü. Özgür Yayınları, İstanbul, Türkiye, pp: 427.
• Pehlivan M. 2010. Kahramanmaraş yöresi halk oyunları derlemesi (resmi rapor-yayınlanmadı). Suzan ve Abdulhakim Bilgili Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, Kahramanmaraş, Türkiye.
• Taşçı M. 2020. Kahramanmaraş-Afşin yöresi âşıklık geleneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya, Türkiye, pp: 115.
• TRT Halk Müziği Arşivi. URL: http://www.turkuler.com/nota/biyografi.asp?harf=TRT, (erişim tarihi: 15.12.2021).
• Türk Dil Kurumu. 1948. Edebiyat ve söz sanatı terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, Türkiye, pp:595.