Türkçe Eğitiminde Bibliyoterapi Yönteminin Kullanımına İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 199 - 221, 31.12.2022

Tuncay Türkben

https://doi.org/10.48174/buaad.52.7

Cited By: 1

Öz

Bireylerin ruh sağlığının kitaplar aracılığıyla iyileştirilmesi amacıyla kullanılan bibliyoterapi, doğru zamanda, doğru kişiyi, doğru kitapla buluşturmayı hedefleyen bir yöntemdir. Bu yöntem özdeşim kurma, arınma (katarsis), içgörü ve genelleştime olmak üzere dört aşamada gerçekleşmektedir. Öğrenme ortamlarında bu aşamalar göz önünde bulundurularak yapılan bir okuma etkinliği, hem öğrencilerin günlük yaşamındaki pek çok sorunun anlaşılması ve bu sorunların üstesinden gelinmesini sağlayacak hem de öğrencinin akademik başarısını olumlu bir şekilde etkileyecektir. Eğitim ortamlarında bu yöntemden yararlanılabilecek en uygun ders, metinlere dayalı olması nedeniyle Türkçe dersidir. Türkçe dersinin kazandırmayı amaçladığı genel becerilerle bibliyoterapik unsurlar örtüşmektedir. Bu nedenle öğrenme-öğretme süreçlerinde hem dil becerilerinin geliştirilmesinde hem de öğrencilerin var olan sorunlarıyla başa çıkmasında bu yöntemden yararlanılabilir. Bu çalışmanın amacı da Türkçe eğitiminde bibliyoterapi yönteminin kullanımına yönelik öğretmen adaylarının görüşlerini incelemektir. Bu araştırma, nitel araştırma çerçevesinde durum çalışması olarak desenlenmiştir. Araştırma, 2021-2022 eğitim-öğretim yılı bahar dönemi Aksaray Üniversitesi Eğitim Fakültesi 3.sınıf Türkçe öğretmeni adaylarından oluşan bir çalışma grubu ile yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde, nitel araştırma tekniklerinden içerik analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında metin seçiminde dikkat edilmesi gereken özellikler, uygulama süreci, öğrenme ortamlarında tamamlayıcı etkinlik olarak yapılabilecek uygulamalar ve öğrenme ortamının tasarımı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, bibliyoterapi, metin, öğretmen adayları

Opinions of Pre-service Teachers on the Use of Bibliotherapy Method in Turkish Education

Öz

Bibliotherapy, which is used to improve the mental health of individuals through books, is a method that aims to bring the right person together with the right book at the right time. This method takes place in four stages: identification, catharsis, insight and generalization. A reading activity in learning environments, taking into account these stages, will not only enable students to understand and overcome many problems in their daily lives, but also positively affect the academic success of the student. The most appropriate course that can benefit from this method in educational environments is Turkish, as it is based on texts. The bibliotherapeutic elements overlap with the general skills that the Turkish course aims to gain. For this reason, this method can be used both in the development of language skills and in coping with the existing problems of the students in the learning-teaching processes. The aim of this study is to examine the opinions of teacher candidates on the use of bibliotherapy method in Turkish education. This research was designed as a case study within the framework of qualitative research. The research was carried out with a study group consisting of 3rd grade Turkish teacher candidates from Aksaray University Faculty of Education in the spring term of the 2021-2022 academic year. A semi-structured interview form was used as a data collection tool in the research. Content analysis, one of the qualitative research techniques, was used in the analysis of the obtained data. In the light of the findings, the features to be considered in the selection of the text, the application process, the applications that can be made as a complementary activity in learning environments and the design of the learning environment are emphasized.

Anahtar Kelimeler

Turkish education, bibliotherapy, text, teacher candidates

Kaynakça

• Bulut, S. (2010a). Yetişkinlerle yapılan psikolojik danışmada bibliyoterapi (okuma yoluyla sağaltım) yönteminin kullanılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 46-56.
• Bulut, S. (2010b). Bibliyoterapi yönteminin okullarda psikolojik danışmanlar ve öğretmenler tarafından kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(34), 17-31).
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. baskı).Ankara: Pegem Akademi.
• Coşkun, M. V. ve Çetin, D. (2013). Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın öykülerinde bibliyoterapik unsurlar ve Türkçe eğitimi. Ulusal Halikarnas Balıkçısı Sempozyumu Bildiri Kitabı, 135-143, Ankara: Vize Yayıncılık.
• Doğanay, M. (2019). 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin bibliyoterapi açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Doğanay, M. ve Çetin, D. (2020). 5,6,7,8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin bibliyoterapi açısından incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(31), 354-376. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.234.17
• Erdemir, Z. E. (2016). “100 Temel Eser” listesinde yer alan masallardaki bibliyoterapik unsurlar. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• İlbay, A. B. ve İlbay, M. (2019). Küçük Prens öykü odaklı bibliyo grup rehberliği programının pozitif duygular üzerindeki etkisi. Uluslararası Akademik Psikolojik Danışma ve Rehberlik Araştırmaları Dergisi, 1(1), 28-43.
• İnan, C. ve Erkuş, S. (2018). Bibliyoterapi tekniğinin ortaokul 8.sınıf öğrencilerinin matematik başarıları ve tutumlarına etkisinin incelenmesi. Turkish Studies, 13(15), 259-271. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13422
• Karacan-Özdemir, N., Yaman, D. Y., Kurtoğlu, M., Ayaz, A. ve Demir, Ö. O. (2019). Üstün yetenekli çocuklara yönelik bibliyoterapötik literatür: Üç kitabın incelenmesine dayalı örnek bir çalışma. Turkish Journal of Giftedness and Education, 9(1), 47-60.
• Karagül, S. (2018). Çocuk edebiyatı ve bibliyoterapi. Çocuk ve Medeniyet, 2, 43-55.
• Leana-Taşcılar, M. Z. (2012). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin de bulunduğu sınıflarda bibliyoterapi kullanımı: Model önerisi. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 2(2), 118-136.
• Leana-Taşcılar, M. Z. (2017). Bibliyoterapi programının üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin öz saygı düzeylerine etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(37), 73-95.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Miles, M. B. and Huberman M. A. (1994). Qualitative data analysis. London: Sage Publication.
• Paker, T. (2015). Durum çalışması. F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Ed.). Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (ss. 119-134). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Pardeck, J. T. and Pardeck, J. A. (1993). Bibliotherapy: A clinical approuch for helping children. New York: Gordon and Breach Science Publishers.
• Ozan Leylum, Ş., Odabaşı, H. F. ve Kabakçı Yurdakul, I. (2017). Eğitim ortamlarında durum çalışmasının önemi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 5(3), 369-385. www.enadonline.com DOI: 10.14689/issn.2148- 2624.1.5c3s16m
• Öncü, H. (2012). Bibliyoterapi yönteminin okullarda psikolojik danışma ve rehberlik amacıyla kullanılması. TSA, 16(1), 147-170.
• Öner, U. (2007). Bibliyoterapi. Çankaya University Journal of Arts and Sciences, 1(7), 133-150.
• Sever, S. (2013). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem.
• Sever, S. (2015). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem.
• Sevinç, G. (2019). Ruh sağlığını okuma yoluyla iyileştirme: Bibliyoterapi. Psikolojide Güncel Yaklaşımlar, 11(4), 483-495. doi: 10.18863/pgy.474083
• Subaşı, M. ve Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Şahin, G. (2019). Bibliyoterapiye dayalı okuma programının benlik algısı ve eleştirel okuma düzeyine etkisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Taş, H. (2019). Bibliyoterapi tekniğinin üstün zekâlı/yetenekli öğrencilerin okumaya yönelik tutum ve problem çözme becerisine etkisi. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Topuzkanamış, E. ve Uysal, B. (2010). Bibliyoterapi ve Türkçe eğitimi. III. Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Kitabı. 884-890. 16-18 Aralık 2010. İzmir.
• Turan, L. (2005). Arkadaş edinme güçlüğü çeken çocukların problemlerini çözmede çocuk edebiyatından yararlanma. KKEFD, 12, 124-135.
• Uyar, F. N. ve Güleç, H. (2021). 5-6 yaş grubu çocuklarda bibliyoterapinin kişiler arası problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 2(2), 122-139.
• Yeşil, F. (2021). Türkçe eğitiminde bibliyoterapi tekniğinin kullanımına yönelik eğitim tasarımı önerisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yeşilyaprak, B. (2009). Bibliyoterapi: okuma ile sağaltım. Çocuk ve Okuma Kültürü Sempozyumu (24-25 Mayıs 2008):Eğitim Sen Yayınları. Erişim Adersi: http://egitimsen.org.tr/wp-content/uploads/2016/11/%C3%87ocuk-ve-Okuma-K%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC-Sempozyumu.pdf. Erişim Tarihi: 25.02.2022
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E. B. (2002). Bibliyoterapinin aileleriyle çatışma işinde olan gençlerin çatışma düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, M. (2014). Bilgi ile iyileşme: Bibliyoterapi. Türk Kütüphaneciliği, 28(2), 169-181.
• Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and method (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.