19. YÜZYIL RUS EDEBİYATINDA MODERNLEŞME ELEŞTİRİSİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 21 - 46, 30.06.2017

Ümmet Erkan

Öz

Edebiyat, özellikle de roman topluma tutulmuş bir ayna gibidir. Roman, öykü, şiir

gibi edebi eserler bireysel bir yaratım olduğu kadar dönemin toplumsal, ekonomik,

siyasi sorunlarını da yansıtır. Bu nedenle edebi eserler aynı zamanda sosyolojik bir veri

olarak kabul edilebilir.

19. yüzyıl Rus edebiyatı, dünya çapında üne kavuşmuş büyük Rus yazarların

asrıdır. Bu asırda Puşkin, Gogol, Dostoyevski, Turgenyev, Çernişevski, Tolstoy gibi

büyük Rus yazarlar yaşamıştır. 19. Yüzyıl Rus edebiyatının zirveleri sayılan bu isimler

toplumsal sorunlara da duyarsız kalmamış, eserlerinde Rus toplumun yaşamış olduğu

modernleşme sürecini de yorumlamıştır.

Bu çalışmada Rus modernleşmesinin neden olduğu toplumsal, siyasal bölünmeler,

19. Yüzyıl Rus edebiyatçılarının eserlerinden yola çıkılarak analiz edilmeye

çalışılacaktır. Bu edebi eserlerde yazarların seçmiş olduğu karakterler, konular ve bu

konuların anlatım biçimleri analiz edilerek, Rusya’da 19. Yüzyıldaki düşünce

hareketleri ve modernleşme lehinde veya aleyhinde olan fikirler incelenmeye

çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Rus edebiyatı, modernleşme, Rus modernleşmesi, Rusya tarihi

THE CRITISIZM OF 19th CENTURY RUSSIAN LITERATURE MODERNIZATION

Öz

Literature, especially novel, is like a mirror that is held on to the public. The belles

lettres, like novels, narratives, poems are both personal creativity and reflect the social,

economic and political problems of that area. For that reason, the belles lettres can be

acknowledged as sociological data at the same time.

19 th century Russian Literature is the century of Russian authors who became

well‐known worldwide. The most important authors like Pushkin, Gogol, Dostoyevsky,

Turgenyev, Tolstoy lived in this century. These names were approved as the gurus of

19 th century Russian Literature and they didn’t remain insensitive to social problems,

in addition they commented the modernization process that the Russian public had

lived in their master pieces.

In this study, the social and political divisions that were cause by Russian

modernization will be anlyzde by the help of master pieces of 19 th century Russian Literatures. İn these literaty works, the characters, plots and phraseology that were

chosen and used by the authors will be analyzed and the ideas that are in favour of or

aganist the movements of thought and modernization in the 19 th century will be

studied.

Anahtar Kelimeler

Russsian Literature, modernization, Russian modernization, Russian history

Kaynakça

• ANİSİMİOV, E.V., (1993). The Reforms of Peter the Great : Progress Through Coercion in Russia, M.E. Sharpe Armonk, New York. BERMAN, Marshal, (2011). Katı Olan Her şey Buharlaşıyor, Çev. Ümit Altuğ, Bülent Peker, 13. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları. BEST Steven & Douglas Kellner, (2001). Postmodern Teori. Çev. Mehmet Küçük, 2. Baskı, İstanbul:Ayrıntı Yayınları, 2001. CARR, E. H., (2002). Dostoyevski. Çev. Ayhan Gerçeker, İstanbul: İletişim Yayınları. ÇERNİŞEVSKİ, Nikola, (2003). Nasıl Yapmalı. Çev. Güneş Bozkaya, İstanbul: Yar Yayınları. D’ENCAUSSE, Héléne Carrére, (2003). Tamamlanmamış Rusya. Çev. Reşat Uzmen , İstanbul: Ötüken Yayınları. DOSTOYEVSKİ, F. M., (2004). İnsancıklar. Çev. Serpil Demirci, Ankara: Öteki Yayınları. DOSTOYEVSKİ, F. M., (2005). Bir Yazarın Günlüğü. Çev. Kayhan Yükseler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. DOSTOYEVSKİ, F. M., (2009). Puşkin Konuşması. Çev. Tektaş Ağaoğlu, İstanbul: İletişim Yayınları. DOSTOYEVSKİ, F. M., (2015) Karamazov Kardeşler. Çev. Ergin Altay, 16. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları. DOSTOYEVSKİ, F. M., (2017). Yer Altından Notlar. Çev. Nihal Yalaza Taluy, 18. Baskı, İstanbul: İş Bankası Yayınları. GİDDENS, Anthony, (1994). Modernliğin Sonuçları. Çev. Ersan Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. GOGOL, Nikolay V., (2007). Ölü Canlar. Çev. Ergin Altay, İstanbul: İletişim Yayınları. GOGOL, Nikolay V. (2011). “Nevski Bulvarı”, Petersburg Öyküleri. Çev. Ergin Altay, İstanbul: İletişim Yayınları. GORKİ, Maksim, (1967). Tolstoy’dan Anılar. Çev. Akşit Göktürk, İstanbul: Bilgi Yayınevi. GÖLE, Nilüfer, (2002). Melez Desenler: İslam ve Modernlik Üzerine. İstanbul: Metis Yayınları. JEANNİERE, Abel, (1994). “Modernite Nedir?” Çev. Nilgün Küçük, Modernite Versus Postmodernite İçinde, Haz. Mehmet Küçük, Ankara: Vadi Yayınları. KAHRAMAN, Hasan B., (2010). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi I. İstanbul: Agora Kitaplığı. KİSSİNGER, Henry, (1994). Diplomacy. Simon and Schuster, Newyork. KOHN, Hans, (1983). Panislavizm ve Rus Milliyetçiliği. Çev:Agah Oktay Güner, 2.Baskı, İstanbul: Kervan Yayınları. KOYRÉ, Aleksander, (1994). 19. Yüzyıl Başlarında Rusya’da Batıcılık, Ulusçuluk ve Felsefe. Çev. İzzet Tanju, İstanbul: Belge Yayınları. KURAT, Akdes Nimet, (1987). Rusya Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. LAMARTİNE, A., (1991). Osmanlı Tarihi. Çev. Serhat Bayram, İstanbul:Sabah Gazetesi Yayınları. OKAY, M. Orhan, (2008). İlk Türk Pozitivist ve Natüralisti. İstanbul: Dergâh Yayınları. ROLLAND, Rommain, (1995). Tolstoy’un Hayatı. Çev. Tahsin Yücel, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. SKOCPOL, Theda, (2004). Devletler ve Toplumsal Devrimler: Fransa, Rusya ve Çin’in Karşılaştırmalı Bir Çözümlemesi. Çeviren S.Erdem Türközü,, Ankara: İmge Kitabevi. SÜRER, Aydın, (2006). 19. Yüzyıl Rus Edebiyatı Üzerine Yazılar. İstanbul: Evrensel Basım Yayın. TANJU, İzzet, (2007). Batı Karşısında Milli Düşünce. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2007. TOLSTOY, Lev N., (2003a). Hacı Murat. Çev. Ayşe Yılmaz, İstanbul: Timaş Yayınları. TOLSTOY, Lev N., (2003b). Savaş ve Barış (I‐II). Çev. Leyla Soykut, İstanbul: İletişim Yayınları. TOLSTOY, Lev N., (2209). Kazaklar. Çev. Leyla Soykut, İstanbul: İletişim Yayınları. TURGENYEV, İvan, (2002). Babalar ve Oğullar. Çev. Sibel Akyüz, İstanbul:Morpa Kültür Yayınları, 2002. TÜRKER, Taşansu, (2006). “Karamazov Kardeşlerde Politik Sembolizm”, Ankara Üni. SBF Dergisi, Sayı2, Cilt 61. TÜRKÖNE, Mümtaz’er, (2003). Türk Modernleşmesi. 5. Baskı, İstanbul: Lotus Yayınevi. WALİCKİ, Andrzej, (1977). “Russian Social Thought: An Introduction to the Intellectual History of Nineteenth‐Century Russia”, Russian Review, Cilt: 36, Sayı: 1.