KİTÂBU GÜLİSTÂN Bİ'T‐TÜRKÎ'DE HAYVAN ADLARININ METAFORİK KULLANIMLARI

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 31 - 52, 30.06.2018

Yaşar Tokay

Öz

Kitābu Gülistān bi't‐Türkî, Memlûk Kıpçak Türkçesiyle kaleme alınmış tek edebî eserdir. Kendi döneminin
en önemli kaynaklarından olan bu eser, içerdiği sözcükler ve anlam dünyasıyla da Türk edebiyatı tarihinde özel
bir yere sahiptir. Kitābu Gülistān bi't‐Türkî'nin yazılış amacı temelde öğüt vermek olduğundan esere
yerleştirilen hikâyeler, meseller ve ifadeler dilbilimi konuları açısından oldukça zengin bir malzeme
sunmaktadır.

Anlambilimi çalışmalarının özel konularından biri olan metafor (iğretileme/deyim aktarması) ise her
dönemde ilgi görmüş bir konudur. Metaforun alanı geniş bir bilgi ağını içermektedir. Biz bu yazımızda sadece
hayvan adları üzerine Kitābu Gülistān bi't‐Türkî'deki bakış açısını incelemeye çalıştık. Bu yazıda, eserde
kullanılan hayvan adlarının metaforik karşılıkları ele alınmış ve örneklerle irdelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Kitābu Gülistān bi't‐Türkî, Anlambilimi, Metafor, Hayvanlar

Kaynakça

• Akalın, L. Sami. Türk Folklorunda Kuşlar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993. Arslan Metin‐Bayrakcı Mustafa. "Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim‐Öğretim Açısından İncelenmesi, Milli Eğitim Dergisi, S. 171, s. 99‐108, 2006. Clauson, Sir Gerard. An Etymological Dictionary of Pre‐Thirteeth‐Century Turkish. Oxford: Oxford University Press, 1972. Doerfer, Gerhard. Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen I‐IV, Wiesbaden: Wiesbaden, 1965. Eberhard, Wolfram. (çev. Aykut Kazancıgil‐Ayşe Bereket), Çin Simgeleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2000. Erdem, Mevlüt, "Soğdca, Türkçedeki Soğdca Kelimeler ve Bunların Türkçeye Uyumları", A.Ü.Türkoloji Dergisi, 21, 1, Ankara 2014, s. 65‐90. Eren, Hasan. Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları, 1999.Gülakan Kaman, Sevda. "Baykuş Kelimesi ve Baykuşla İlgili İnançlar Üzerine", Turkish Studies,Volume 10/8, Spring, 2015, s. 1137‐1154. Gülensoy, Tuncer. Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları, 2007. Hauenschild, I. Die Tierbezeichungen bei Mahmud al‐Kaschgari; Eine Untersuchung aus sprach‐und kulturhistorischer Sicht, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2003. Karahan, Akartürk. "Codeks Cumanicus’ta Hayvan Adları", Turkish Studies‐InternationalPeriodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/1 Winter 2013, p. 1839‐1865. Karaırmak Özlem‐Güloğlu Berna. "Metafor: Danışan ve Psikolojik Danışman Arasındaki Köprü", Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (37), s. 122‐135, 2012. Karamanlıoğlu, Ali Fehmi. Gülistan Tercümesi, Ankara: TDK Yayınları, 1989. Räsänen, Martti. Versuch Eines Etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen, Helsinki, 1969. Roux, Jean‐Paul. Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005. Tietze, Andreas. Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, Birinci Cilt, Ankara: TÜBA Yayınları, 2016. Toprak, Funda. "Çağatay Şiirinde Vahşi Hayvanlar ve Yırtıcı Kuşlar", Turkish Studies‐ International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/9 Summer, Ankara 2013, p. 105‐124. Tulum, Mertol. 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı, Ankara: TDK Yayınları, 2011. TÜRKÇE SÖZLÜK, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2005. TÜRKİYE'DE HALK AĞZINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2010.