Sivas Ağzındaki Farsça Alıntı Kelimelerde Görülen Ses Olayları

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 30 - 45, 31.12.2021

Ömer Güven

Öz

Türkler tarihleri boyunca ekonomik, dini, siyasi, kültürel sebepler olmak üzere çeşitli sebeplerle birçok milletle ilişki kurmuşlardır. Türklerin yoğun ilişki kurduğu milletlerin başında Farslar gelmektedir. Farslarla Türkler arasında ilişkiler Türklerin İslamiyeti kabul etmesinden önceki dönemlere kadar gider. Özellikle coğrafi yakınlık sebebiyle Türkler ve Farslar arasında çeşitli münasebetler başlamıştır. Bu münasebetler sonucunda Farsçadan pekçok kelime Türkçeye geçmiştir. Geçen bu kelimeler çoğu zaman çeşitli fonetik değişimlere uğrayarak Türkiye Türkçesi ağızlarında da yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bu çalışmada Sivas ili ağızlarında kullanılan Farsça alıntı kelimelerdeki ses olayları ele alınmıştır. Çalışmada ilk olarak Sivas ili ağızları ile ilgili yapılmış bilimsel çalışmalar taranmış ve bu eserlerdeki Farsça alıntı kelimeler tespit edilmiştir. Ardından taranan bu eserlere ilave olarak tarafımızca yapılan derlemeler ve soruşturmalar sonucunda elde edilen veriler de çalışmaya dâhil edilmiştir. Toplanan dil verileri “Ünlüler İle İlgili Ses Olayları” ve “Ünsüzlerle İle İlgili Ses Olayları” başlıkları altında ele alınmıştır. Bu kısa çalışmadaki temel amacımız; Sivas ili ağızlarındaki Farsça alıntı kelimelerin kullanımlarını göstermek ve bu alıntı kelimelerdeki başlıca ses olaylarını belirlemektir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi ağızları;, Sivas ili ağızları, Farsça alıntı kelimeler, ; ses olayları, söz varlığı

Kaynakça

• Akar, A. (2010). Türkçe-Arapça Arasındaki Sözcük İlişkileri, Karadeniz-Black Sea-Çerno More, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 9-16.
• Aksan, D. (1990). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dil Bilim 1. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Buran, A. (2001). Yabancı Diller Karşısında Türkçe, Türk Yurdu-Türkçeye Saygı, 162-163, 79-82.
• Caferoğlu, A. (1955). Anadolu Ağızlarında Metathese Gelişmesi, TDAY-Belleten, Ankara, TDK Yayınları, 1-7.
• Caferoğlu, A. (1994). Sivas ve Tokat İlleri Ağızlarından Toplamalar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Darıcı, T. A. (2013). Şarkışla’nın Söz Varlığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Demir, N. ve Şen, Ü. (2206). Sivas İli ve Yöresi Ağızları (Etnik Yapı-Dil İncelemesi-Metinler-Sözlük). Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Doğan, Ş. (2001). Sivas Merkez İlçe ve Köyleri Ağızları (Giriş-İnceleme-Metinler), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Üniversitesi, Van.
• Durmuş, O. (2004). Alıntı Kelimeler Bakımından Türkçe Sözlük, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 26, 1-21.
• Eren, H. (1953). Türk Dilinde Metathese Olayı, TDAY-Belleten, Ankara, TDK Yayınları, 161-180.
• Güven, Ö. (2014). Sivas İli Zara İlçesi Ağzı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Güven, Ö. (basım aşamasında), Sivas Ağzındaki Arapça Alıntı Kelimelerde Görülen Ses Olayları, 9. Milletlerarası Türkoloji Kongresi, 13 – 17 Eylül 2021.
• İçer, E. (2010). Sivas İli Yıldızeli Ağzı (İnceleme - Metinler - Sözlük). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Karaca, V. İ. (2012). Türkiye Türkçesindeki Alıntı Sözcüklerde Görülen Ses Olayları Üzerine Bir İnceleme, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 7/4, 2059-2090.
• Korkmaz, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: 3. bs., TDK Yayınları.
• Ökruca, L. (2011). Sivas İli Kangal İlçe Merkezi Sözlüğü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Özçelik, S. (2002). Türkçedeki Farsça Kelimelerde Görülen Ses Olayları. Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, 610, 1033-1041.
• Öztürk, Z. (2014). Sivas İli Gürün İlçesi Merkez Köyleri Ağzı Sözlüğü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Tanyıldız, E. (2014). Hafik İlçe Merkezinin Kelime Hazinesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Taş, P. (2006). Şarkışla ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Taşkıran, H. İ. (2021). Sivas Akıncılar Ağzı Karşılaştırmalı ve Tanıklı Sözlüğü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Tekin, T. (1994). Türk Dillerinde Önseste y- Türemesi, Türk Dilleri Araştırmaları, 4, 51-66.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-II-III-IV-V-VI, 3. bs. (Birleştirilmiş tıpkıbasım), TDK Yay., Ankara, 2009.
• Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi, TDK Yay., İstanbul, 1939-1949.
• Yılmaz, K. (2011). Yıldızeli’nin Söz Varlığı, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.