Arkhelaos Kabartması ve Hellenistik Estetik

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 3 - 19, 31.12.2021

Fatma Bağdatlı Çam

Öz

17. yüzyılda Roma'da Via Appia'da bulunmuş ve günümüzde British Museum'da korunmakta olan eser, bir adak kabartmasıdır. Adak kabartmaları, tanrıya şükretmek ya da dilekte bulunmak adına sunulan ve, adakta bulunulan konuyu simgesel yolla aktarıldığı eserlerdir. Prieneli Arkhelaos isminde bir heykeltraş tarafından yapıldığı yazıtı sayesinde kanıtlanabilmektedir. Adak steli üzerinde şiir yarışmasında galibiyet kazanan bir şair tarafından adak olarak sunulmuştur. Stel üzerinde toplam dört sıradan oluşan frizlerde Sanatsal esinin simgesi olarak kabul edilen, Apollon ve Mousalar, en altta Homeros'un apotheosisi betimlenmiştir. Homeros şairlerin esin kaynağı olarak burada yüceltilmekte ve tanrısal onurlar verilmektedir. Stelin en üst bölümünde sanatsal esinin simgelyen tanrıların anne ve babası olarak Zeus ve Mnemosyne hepsinin üzerinde hakim konumda betimlenmiştir. Adakta bulunan şairin kendisi de tüm bu sahnelerin dışında yanda bir heykel gibi betimlenmiştir. Bu adak stelinin temsil ettiği konuların simgesel anlatımları yoluyla yarışmada galibiyet kazanan şairin esin kaynakları ve kendisini onlarla ilişkili olarak anlatması dönemin sanat dilini yansıtır. Ayrıca heykeltraşlık açısından da dönemin form ve stil özelliklerinin özenle uygulanması eserin anlamına katkıda bulunmaktadır. Arkhelaos kabartması tüm bu sanatsal ve ikonografik özellikleriyle, Hellenistik Sanat ve Estetik anlayışının bir yansıması olarak kabul edilmektedir

Anahtar Kelimeler

Arkhelaos, Hellenistik Heykel, Hellenistik Estetik

Kaynakça

• KAYNAKÇA Tatarkiewicz, W. (1970), History Of Aesthetics Vol. I: Ancient Aesthetics, Warszawa.
• Tunalı, İ. (2018), Grek Estetik’i, İstanbul.
• Başaran C.- Kasapoğlu H. (2018), “Kanon: Grek Klasik Heykeltıraşlığında Estetik Arayışı”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Aralık 2018 22(Özel Sayı): 2835-2853.
• Richter, G. M. A. (1950). The Sculpture and Sculptors of the Greeks. Neew Haven and London: Yale University Press.
• Richter, G. M. A. (1959). A Handbook of Greek Art. Oxford: Phaidon Prees Ltd.
• Boardman, J. (1985). Greek Sculpture: The Classical Period a Handbook. London: Thames and Hudson Ltd.
• Fuchs, W. (1969). Die Skuptur Der Griechen. Müchen: Hirmer Verlag.
• Vitruvius, Mimarlık Üstüne On Kitap (Çev.Ç.Dürüşken), Alfa Yayınları, İstanbul.
• Hauser A. (2021), Sanatın Toplumsal Tarihi, (Çev.D. Şahin), Kırmızı Yayınları, İstanbul.
• Pollitt J.J. (1987), Art in the Hellenistic Age, Cambridge Univeristy Press.
• Winckelmann J.J. (2012), Antikçağ Sanat Tarihi, (Çev.O. Özügül), Say Yayınları, İstanbul.
• Özgan, R. (2013), Roma Portre Sanatı I, Ege Yayınları, İstanbul.
• Smith R.R.R. (2002), Hellenistik Heykel (Çev.A. Yoltar Yıldırım), Homer Kitabevi, İstanbul.
• Özgan (2020), R. Hellenistik Devir Heykeltraşlığı IV, Aydın Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Aydın.
• Barringer J.M. (2008), Art,Myth and Ritual in Classical Greece, CambridgeUniversity Press.
• Hesiodos, Hesiodos Eseri ve Kaynakları, (Çev.S.Eyuboğlu-A.Erhat), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1991.
• Erhat A. (1993), Mitoloji Sözlüğü, Remzi Yayınevi, İstanbul.
• Pucci G. (2018), Görsel Sanatlar.Giriş, ed.Umberto Eco, Antik Yunan,(Çev.L.Tonguç Basmacı), Alfa Yayınları, İstanbul, 700-708.
• Bağdatlı Çam F. (2019) “Hellenistik Dönem Yönetici Kültünün (Ruler Cult) Ortaya Çıkışı ve Simgeleri /The Emergence of Ruler Cult and Symbols of the Hellenistic Period”, Doğudan Batıya 70. Yaşında Serap Yaylalı’ya Sunulan Yazılar (ed. A. Erön, E. Erdan), Ankara, 219-230.
• Braccini T. (2018), Hellenistik İmparatorluk Dönemi. Gelenekten Yenilikçiliğe Şiir, ed.Umberto Eco, Antik Yunan,(Çev.L.Tonguç Basmacı), Alfa Yayınları, İstanbul, 969-977.
• Zanker P. (1996), The Mask of Socrates. The Image of the Intellectual in Antiquity, University of California Press.
• Guerrini C. (2018), “Ciddi” Sanat, ed.Umberto Eco, Antik Yunan,(Çev.L.Tonguç Basmacı), Alfa Yayınları, İstanbul, 768-776.
• Stewart A. (1978), The Canon of Polykleitos: A Question of Evidence, The Journal of Hellenic Studies, Vol. 98 (1978), pp. 122-131.
• Stewart A. (2014), Art in the Hellenistic World. An Introduction, Cambridge University PRess.
• Zanker G. (2015), The Context and Experience of Poetry and Art in the Hellenistic World, eds.P.Destrée-P.Murray, A Companion to Ancient Aesthetics, Wiley Blackwell Press., 47-67.
• Ridgway B.S (2002), Hellenistic Sculpture III. The Styles of ca.100-31 B.C., The University of Wisconsin Press.
• Pfeiffer R. (1968), History of Classical Scholarship: From the Beginnings to the End of the Hellenistic Age. Oxford: Clarendon Press.
• Pinkwart D. (1965), «Das Relief des Archelaos von Priene», Antike Plastik IV, 55-65.