The Perspectıve of Kosovo and Macedonia Turkish Intellectuals on The Language Revolution

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 3 - 16, 30.06.2024

Murat Yusuf Önem

Öz

Kosova ve Makedonya Türk Aydınlarının Dil Devrimine Bakışı

Öz

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde gerçekleştirilen toplumsal değişimler, yeni oluşturulan siyasi düzenin felsefesini belirlemek, bunu geniş kitlelere tanıtmak ve onların sahiplenilmesini sağlamak amacıyla yapılmıştır. Türkiye'de ulus oluşturma sürecini engelleyen unsurların izlerini silmek ve modern, seküler ve tek bir ulus yaratmak amacıyla dil üzerinde de çalışılmıştır. Dil reformunun Türk toplumunu ve dilini dönüştürme başarısı, Harf Devrimi sonrasında 1932’den Atatürk’ün ölümüne kadar sınırlı düzeydedir. Yüzyılın sonunda, Türkçenin kendi bütünlüğü içinde Dil Devrimi’yle amaçlanan sürecin tamamladığı söylenebilir. Bu devrimin etkileri sadece Türkiye ile sınırlı kalmamış, aynı zamanda Türk topluluklarının bulunduğu diğer bölgelerde de hissedilmiştir. Balkanlar'daki Türk toplulukları da bu değişimden etkilenmiştir. Özellikle Kosova ve Makedonya Türklerinin yazı dili olarak Türkiye Türkçesini benimsemiş olmaları bölgedeki aydınların bu yeni durum üzerine düşünmelerini gerektirmiştir. Dil Devrimi ile ilgili olarak Türkiye’deki yayınları da takip eden Kosova ve Makedon aydınlarının Tahsin Yücel, Doğan Aksan, Ömer A. Aksoy, Suat Yakup Baydır, Adnan Binyazar, Mustafa Canpolat, H. Rıdvan Çongur, Kemal Demiray, Emin Özdemir, Talayban Soytürk, Vecihi Timuroğlu, Hüseyin Tuncer, Hamza Zülfikar gibi Türkiye’den bazı yazarları okudukları gözlenir. Türkiye'deki Dil Devrimi’nin Kosova ve Makedonya Türk yazarları üzerindeki etkileri oldukça derin ve uzun vadeli bir etkileşim şeklinde ortaya çıkmıştır. Bu etkileşim, bölgedeki Türk edebiyatının gelişiminde belirgin izler bırakmıştır. Bu bağlamda, Dil Devrimi’nin Balkanlar’da Türkçenin standartlaştırılması ve ulusal kimliklerin oluşturulmasına nasıl katkı sağladığı daha geniş bir araştırma konusu olabilir. Bölgedeki bazı yazarların Dil Devrimi hakkında, genel olarak, Türkiye’deki resmî ideolojiyle paralel hareket ettiklerini ortaya koymayı amaçlayan bu nitel çalışmada içerik analizi bir yöntem olarak benimsenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Kosova, Makedonya, Dil Devrimi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatı.

Kaynakça

• Abdula Furkan (21.12.2018). Burada bir Türk kalmasa bile Türk kültürü yine yaşayacaktır. Anadolu Ajans. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/burada-bir-turk-kalmasa-bile-turk-kulturuyine-yasayacaktir/1343983# Abdullah, A. (1972). Dilimizin arılaşmasına uyum. Sesler, (70), 80-85. Ago, Arif (1970). Türkçede dilbilgisi terimlerinin uygunluk önermesi. Sesler, (49), 27-30. Ahmet, V. (1979). Sadeleşme. Sesler, (132-133), 15-21. Bugariç, R. M. (1981). Türkçenin özleşmesi ve bizdeki özellikle Üsküp ağzındaki etkisi, Sesler, (161), 46-52. Bugariç, R. M. (1997). Dil Devrimi’nin bizdeki etkisi. Sesler, (314-315), 45-51. Gökalp, Z. (1976). Türkçülüğün esasları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Gönel, H. (2012). Balkanlarda klâsik Türk edebiyatının hazırlayıcıları Osmanlı kurumları. Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 1(2), 100-106. İmer, K. (1976). Dilde değişme ve gelişme açısından Türk Dil Devrimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.