Yedinci Haçlı Seferi: el-Melikü’l-Muazzam Tûrânşâh, Saint Louis ve Mansûra Savaşı

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 10, 167 - 201, 15.12.2017

Bedrettin Basuğuy

Öz

Öz

Franklar’ın 642/1244’te Kudüs’te ve Hiribyâ’da
uğradığı ağır yenilgiler sonucunda Bilâdüşşâm’daki varlıklarının yok olmasından
korkan Avrupalılar, yeni bir haçlı seferi hazırlığına başladılar. Fransa kralı Saint
Louis öncülüğünde düzenlenen ve Yedinci Haçlı Seferi olarak adlandırılan bu Haçlı
seferi, Eyyûbî ordusuna sağlanan her türlü lojistik ve askerî yardımın merkezi
olan Mısır’ı işgal ederek Kudüs’ü ele geçirmeyi amaçlamıştır. 646/1248 yılında
başlayan seferin başlarında önemli başarılar elde eden Haçlılar, Mansûra
Savaşı’ndan sonra toparlanan Eyyûbî ordusu karşısında tutunamamış ve yenilgiye
uğramışlardır. Başarısızlıkla sonuçlanan Yedinci Haçlı Seferi’nden sonra
Avrupa’da Haçlı seferlerinin başarısına dâir inanç yerini ümitsizliğe terk
ederken Doğu’daki Haçlı Krallıkları güç kaybı yaşamaya devam etmişlerdir. Yedinci
Haçlı Seferi’ni Avrupa’daki hazırlık aşamalarıyla birlikte ele alan bu makale, Haçlılar açısından bir kırılma noktası teşkil eden Mansûra Savaşı başta
olmak üzere Eyyûbî ordusuyla Haçlı ordusu arasında yapılan savaşları ve Eyyûbî
sultanı el-Melikü’l-Muazzam Tûrânşâh ile Fransa kralı Saint Louis’in bu
savaşlardaki rolünü irdelemeyi amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Yedinci Haçlı Seferi, Haçlılar, Eyyûbîler, el-Melikü’l-Muazzam Tûrânşâh, Saint Louis

The Seventh Crusade: al-Malik al-Muazzam Tûranshah, Saint Louis and Battle of al-Mansûrah

Öz

Abstract

As
a result of the heavy losses of Franks in 642/1244, in Jerusalem and Hiribya
(La Forbie) the Europeans began preparations for a new crusade, fearing that
their existence in Bilâd al-Sham would disappear. This crusade, led by the King
of France Saint Louis and christened as the seventh crusade by historians,
aimed to conquer Jerusalem by invading Egypt, the center for all logistical and
military provisions for the Ayyûbid army. The crusade started in 1248 and the
crusaders who were successful in the initial stages of the war were not able to
hold against the Ayyubid army that was built up after the battle of al-Mansûrah
and suffered a severe defeat. After the failure of the seventh crusade, the
belief in the achievements of the crusades was destroyed in Europe and the
Crusader Kingdoms in the east continued to lose their power. The present
article, which tackles the Seventh Crusade including the preparatory stages in
Europe, aimed to scrutinize the wars between the crusaders and Ayyubid army,
primarily the Battle of al-Mansûrah, which was breaking point for the
crusaders, and the roles of Ayyubid Sultan al-Malik al-Muazzam Turanshah and
French king Saint Louis in these roles.

Anahtar Kelimeler

The Seventh Crusade, Crusaders, Ayyubids, al-Malik al-Muazzam Turanshah, Saint Louis

Kaynakça

• Âşûr, Said Abdülfettâh. el-Eyyûbiyyûn ve’l-Memâlik fî Mısır ve’ş-Şâm. Kahire: Dârü’n-Nehdati’l-Arabiyye, 1996.
• Ayaz, Fatih Yahya. Memlükler Döneminde Vezirlik 1250-1517. İstanbul: İsam Yay., 2009.
• el-Aynî, Bedreddîn (ö. 855/1451). ‘İkdü’l-cümân fî târîhi ehli’z-zaman: el-‘asru’l-Eyyûbî. thk. Mahmûd Rızk Mahmûd, Kahire: Dârü’l-Kütüb ve’l-Vesâiki’l-Kavmiyye, 2010.
• Azzam, Abdurrahman. Selahaddin Eyyûbi. çev. Pınar Arpaçay, İstanbul: Alfa Yayınları, 2015.
• Cahen, Claude. Haçlılar Zamanında Doğu ve Batı. çev. Mustafa Daş, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2010.
• Cassidy-Welch, Megan. “O Damietta: War Memory and Crusade in Thirteenth-Century Egypt”, Journal of Mediaval History 40, sy. 3, (2014): 346-360.
• Demir, Ahmet. Urfa ve Çevresi Eyyûbîler Tarihi. İstanbul: Kent Yayınları, 2008.
• Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1997.
• Demirkent, Işın. “Haçlılar”. DİA, XIV:525-546, İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Demirkent, Işın. “Kıbrıs”. DİA, XXV:371-374, İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Demirkent, Işın. “Kudüs”, DİA, XXVI:329-332, İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Ebû Şâme, el-Makdisî (ö. 665/1267). ez-Zeyl ‘ale’r-ravzateyn (terâcimü ricâli’l-karneyni’s-sâdis ve’s-sâbi‘ ). thk. İbrahim Şemseddîn, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Ebü’l-Fidâ, İmâdeddîn İsmail (ö. 732/1331). el-Muhtasar fî ahbâri’l-beşer. thk. Muhammed Z. Azb, Kahire: Dârü’l-Ma‘ârif, 1119.
• Francesco Gabrieli. Arab Historians of the Crusades. trans: E. J. Costello, California: University of California Press, 1978.
• Ganîm, İsmet. ed-Devletü’l-Eyyûbiyye ve’s-salîbiyyûn. İskenderiye: Dârü’l-Ma‘rifeti’l-Câmi‘iyye, 1990.
• Hallâk-Sabbâğ-Hassan-Abbas. el-Mu‘cemü’l-câmi‘ fi’l-müstalahâti’l-Eyyûbiyye ve’l-Memlükiyye ve’l-Osmaniyye. Beyrut: Dârü’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1999.
• Hamdânî, Fatma Zebar. el-Melikü’s-Sâlih Necmeddîn Eyyûb ve incâzâtühü’s-siyâsiyye ve’l-askeriyye. Ürdün: Dârü’z-Ziya, 2007.
• Hitti, Philip K.. Syria: A Short History. New York: The Macmillan Company, 1959.
• Hüseyin, Hamdî Abdülmünim Muhammed. Dirâsât fi târîhi’l-Eyyûbiyyîn ve’l-Memâlik. İskenderiyye: Dârü’l-Marifeti’l-Câmiiyye, 1996.
• İbn Aybek ed-Devâdârî (ö. 736/1336’dan sonra). Kenzü’d-dürer ve câmi‘ül-ğürer. thk. Said Abdülfettah Âşûr, Kahire: Merkezü Vudûd li’l-Mahtûtât, 1972.
• İbn Haldûn, Veliyyüddîn Abdurrahmân (ö. 808/1406). Târîh-i İbni Haldûn. thk. Halil Şahade, Beyrut: Dârü’l-Fikr, 2000.
• İbn Vâsıl, Ebû Abdüllâh Cemâleddîn (ö. 697/1298). Müferricü’l-kürûb fî ahbâri benî Eyyûb. (III. Cilt), thk. Cemâleddîn eş-Şeyyâl, Kahire 1960; (IV. ve V. ciltler) thk. Haseneyn Muhammed Rebi‘, Kahire: Dârü’l-Kutüb ve’l-Vesâiki’l-Kavmiyye, 1972, 1977; a.e., thk. Ömer Abdüsselâm Tedmürî, Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 2004.
• İbnü’l-‘Amîd, el-Mekîn Cercis (ö. 672/1273-74). Ahbârü’l-Eyyûbiyyîn. Port Said: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, ts.
• İbnü’l-Cevzî, Sıbt, Ebü’l-Muzaffer (ö. 654/1256). Mir’âtü’z-zamân fî tevârihi’l-a‘yân. thk. İbrahim ez-Zeybek, Dımaşk: Dârü-Risâleti’l-‘Âlemiyye, 2013.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzeddîn (ö. 630/1233). el-Kâmil fi’t-târîh. thk. M. Yusuf ed-Dekâke, Beyrut: Dârü’l-Kütübil-İlmiyye, 2003.
• İbnü’l-Furât, Nâsırüddîn Muhammed (ö. 807/1405). Târîhü’d-düvel ve’l-mülûk. çev. U. ve M. C. Lyons, Cambridge: W. Heffer and Sons Ltd. 1971.
• İbnü’l-Füvatî, Kemâleddîn Ebü’l-Fazl (ö. 723/1323). el-Havâdisü’l-câmi‘a ve’t-tecâribü’n-nâfi‘a fi’l-mieti’s-sâbi‘a. thk. Mehdî en-Necm, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
• İbn Tağrîberdî, Ebü’l-Mehâsin Cemâleddîn (ö. 874/1470). en-Nücûmu’z-zâhire fî mulûki Mısır ve’l-Kâhire, thk. Huseyin Şemseddîn, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
• Jackson, Peter. The Seventh Crusade, 1244-1254: Sources and Documents. Surrey: Ashgate Publishing, 1999.
• Jackson, Peter. “The Crusades Of 1239-41 And Their Aftermath”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies 50, sy. 1 (1987): 32-60.
• Jackson, Peter. The Mongols and the West.New York: Routledge, 2014.
• Joinville, Sire de (ö. 1317). Saint Louis: King of France. trans. James Hutton, London 1870.
• Joinville-Maqrîzî. Chronicles of the Crusades: Being Contemporary Narratives of the Crusade of Richard Coeur de Lion. London: HG Bohn, 1848.
• Jones, Sydney. The Crusades: Biographies. USA: Thomsan Gale, 2005.
• Köprülü, M. Fuad. “Hârizmşahlar”. İA, V/I:265-296, İstanbul: MEB Yayınları, 1977.
• Lewis, Bernard. Haşhaşîler: İslâm’da Radikal Bir Tarikat. çev. Kemal Sarısözen, İstanbul: Kapı Yayınları, 2014.
• Lock, Peter. The Routledge Companion to the Crusades, New York: Taylor&Francis Group, 2006.
• Lotan, Shlomo. “The Battle of La Forbie (1244) and its Aftermath – Re-examination of the Military Orders’ Involvement in the Latin Kingdom of Jerusalem in the mid-Thirteenth Century”. Ordines Militares, Colloquia Torunensia Historica, sy. 27 (2012): 53-67.
• Madden, Thomas F.. The Concise History of the Crusades. Plymouth: Rowman&Littlefield, 2013.
• el-Makrîzî, Takıyyüddîn Ahmed (ö. 845/1442). es-Sülûk li-ma‘rifeti düveli’l-mülûk. thk. M. Abdülkadir ‘Atâ, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• el-Matvî, Muhammed el-Arûsî. el-Hurûbus’s-salîbiyye fi’l-maşrik ve’l-mağrib. Beyrut: Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1982.
• Molin, Bengt Kristian. “The Role of Castles in the Political and Military History of the Crusader States and the Levant”. Doktora Tezi, The University of Leeds School of History, 1995.
• Nomiku, H. A.. Haçlı Seferleri. çev. Kriton Dinçmen, İstanbul: İletişim Yayınları, 1997.
• en-Nüveyrî, Ahmed b. Abdülvehhâb (ö. 733/1333). Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. thk. N. Mustafa Fevvâz-Hikmet Fevvâz, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• O’neal, Michael J.. The Crusades Almanac. USA: Thomson Gale Publishing, 2005.
• Perry, Frederick. Saint Louis (Louis IX of France): The Most Chrisitian King. New York: G. P. Puntam’s Sons, 1900.
• Runciman, Steven. A History of the Crusades: The Kingdom of Acre and The Later Crusades. New York: Cambridge University Press, 1995.
• Saydem, Ferîd Vahîd. “Cihâdü’s-Sultan Sâlih Necmeddîn Eyyûb ve cuhûduhu fî tevhîd-i Mısır ve’ş-Şâm”. Yüksek Lisans Tezi, el-Câmiatü’l-İslâmiyye, 2010.
• Stevenson, W. B.. The Crusaders in the East. Cambridge: Cambridge Univ. Press, 1907.
• Strayer, J. R.. “The Crusades of Louis IX”, Wolff, R. L.-Hazard, H. W. (Ed.), A History of the Crusades. II:487-518. Wisconsin: The University of Visconsin Press, 1969.
• Şeşen, Ramazan. Salâhaddîn’den Baybars’a Eyyubiler-Memlükler (1193-1260). İstanbul: İsar, 2007.
• Şeşen, Ramazan. Salâhaddîn Eyyûbî ve Devri, İstanbul: İsar Vakfı Yayınları, 2000.
• Takkûş, Süheyl. Târîhü’l-Eyyûbiyyîn fî Mısır ve Bilâdişşâm ve İklîmi’l-Cezîre. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 1999.
• Wesserman, James. The Templars and the Assasins: The Militia of Heaven. Vermont: Inner Traditions, 2001.
• el-Yâfi‘i, Abdullāh b. Es‘ad (ö. 768/1367). Mir’atü’l-cenân ve ‘ibratü’l-yakzân fî ma‘rifeti havâdisi’z-zamân. thk. Halîl el-Mansûr, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• ez-Zehebî, Şemseddîn Muhammed (ö. 748/1348). Târîhü’l-İslâm. thk. Abdüsselam Tedmurî, Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1998.
• ez-Zehebî. Siyerü a‘lâmi’n-nübelâ. thk. B. Avvaâd Maruf- M. Hilal es-Serhân, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1985.