Öz
Öz
İslam düşüncesinin en önemli konularından biri
nübüvvettir. Bu nedenle kelamcılar, filozoflar ve mutasavvıflar, nübüvete dair
konuları derinlikli bir şekilde incelemişlerdir. Nübüvvetle yakından ilgisi
bulunan, İslam kültür mirasının önemli halkalardan birisi olan irfânın, teorik
ve pratik olmak üzere iki ana boyutu bulunmaktadır. Teorik irfân, nübüvvetin
mahiyetini, nübüvvet-velâyet ilişkisini ve velâyetin kısımlarını bütün
yönleriyle tartışmıştır. Bütün irfânî akımlarda velâyet, merkezî bir konuma
sahiptir. İrfânîlerde nübüvvet, Velâyet-i âmmenin bir kısmıdır. İslam ilim,
kültür ve felsefe birikimini yapısal bir okumaya tabi tutan Câbirî, söz konusu
mirası üç başlık altında değerlendirmektedir. Bunlar; “beyân”, “burhan” ve “irfân“dır.
Câbirî’ye göre mezkûr kavramlardan hem sünnî hem de şiî düşüncede önemli bir
yere sahip olan irfân düşüncesinin İslam’dan başka kaynakları da vardır.
Bunların başında Hermetizm ve kadîm kültürler gelmektedir. Câbirî’ye göre
epistemolojik olarak Sünnî irfânla Şiî irfânın nübüvvet anlayışları benzerdir. O,
bu iki anlayış arasındaki farkın ideolojik ve siyasi olduğunu düşünmektedir. Bu
çalışmada Câbirî’nin irfân kavramsallaştırması merkezinde Sünni ve Şii irfânları
karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır.
Kaynakça
- Câbirî, Muhammed Âbid. Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı. çev. Burhan Köroğlu, Hasan Hacak, Ekrem Demirli. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
- Câbirî, Muhammed Âbid. Bünyetü’l-akli’l-Arabî. Beyrut: Merkezü’s-sekafî’l-Arabî, 1991.
- Câbirî, Muhammed Âbid. et-Turâsû ve’l-hedâsetû. Beyrut: Merkezü’d-dirâsâti’l-vehdeti’l-arabiyye, 1991.
- Câbirî, Muhammed Âbid. Medhal ilâ’l-Kur’ani’l-Kerim. Beyrut: Merkezü’d-dirâsâti’l-vehdeti’l-arabiyye, 2006.
- Câbirî, Muhammed Âbid. Silsiletü hevâdisi’l-müstekbeli’l-Ârâbî, el-islâm ve’l-hedâse ve’l-ictimâu’s-siyâsî. Beyrut: Merkezü’d-dirâsâti’l-vehdeti’l-arabiyye, 2004.
- Câbirî, Muhammed Âbid. Tekvînü’l-akli’l-arabî. Beyrut: el-Merkezü’s-sekâfi’l-arabî, 1991.
- Cürcânî, Muhammed Şerîf. Kitabü’t-târîfât. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1985.
- Dücane Cündioğlu. Felsefenin Türkçesi. İstanbul: Kapı Yayınları, 2010.
- Fîrûzâbâdî, Mecdü’d-dîn Muhammed İbn Ya‘kûb. el-Kamûsü'l-muhît. edt. Muhammed en-Na‘îm el-‘arksâsî, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2005.
- Gazzali, Muhammed Ebû Hamid. el-Munkız mine’d-dalâl. thk. Cemîl Salîbâ ve Kâmil ‘İyâd. Beyrut: Dârü’l-Endulüs, 1967.
- Haydarî, Kemâl. el-‘irfânü’ş-Şi‘î. Der. Halil razak, Bağdat: Müessetü’l-imâm el-Cevâd, 1329/1911.
- Henry Corbin. Târihü’l-felsefeti’l-İslâmiyye, çev. Nesîr Mürüvve ve Hasan Kabîsî, ‘Uveydât, Beyrut: 1998.
- İbn Haldûn, Abdurrahman. Mukaddime ibn Haldûn. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l‘ilmiyye, 2003.
- İbn Manzûr. Lisânü’l-‘Arab. tsh. Emin Muhammed Abdulvehhab ve Muhammed es-Sâdık el-‘Abîdî, 9 cilt. Beyrut: Dârü İhyai’t-turasi’l-‘arabî, b.t.y.
- İsfehânî, Hâfız Ebû Na‘îm Ahmet İbn Abdullah. Hilyetü’l-evliyâ ve tabakatü’l-esfiyâ. 1. cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l‘ilmiyye, 1988.
- Mutaharî, Mürteda. et-Ta‘arrüfü ‘ala’l-‘ulûmi’l-İslâmiyye el-‘irfân. çev. Abbas Nureddîn, Beyrut: Dârü’l-mehacceti’l-beyda, 2002.
- Neşâr, Ali Sâmî. Neşetü’l-fikri’l-felsefî fi’l-İslâm.Kahire: Dârü’l-me‘ârif, 1988.
- Süt, Abdulnasır. “Mevlânâ’da Nübüvvet ve Velâyet”, Ekev Akademi Dergisi, 66, sy. 19 (2016): 1-20.
- Kılıç, Recep, Modern Batı Düşüncesinde Vahiy. Ankara: Ötüken Neşriyat, 2002.
- Tûsî, Ebü’n-Nasr es-Serrâc, el’Luma‘, thk. Dr. Abdulhalim ve Taha Abdulbaki, Mısır: Dârü’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1960.
- Yavuz, Salih Sabri. İslam Düşüncesinde Nübüvvet. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
- Zahîr, İhsân İlâhî. et-Tasavvuf el-menşe ve’l-mesâdir. Pakistan: İdâretü terecemâni’s-sünne, 1989.
The Understanding of Being of a Messenger of Allah in the Muslim Gnostic Movements to Muhammed Abed Al Jabri
Öz
Abstract
One
of the most important topics in Islamic thought is being a messenger of Allah.
Thus, the theologians, philosophers and the Sûfîs have thoroughly examined the
issues of being a messenger of Allah. The irfaan, which is one of the important
links of the Islamic cultural heritage and closely related to the being a
messenger of Allah, is have two aspects as theoretical and practical. Theoretical
irfaan discussed all aspects of the nature of being a messenger of Allah, the
relation between being a messenger of Allah and walayah and the sections of the
being a messenger of Allah. However, in all gnostic movements, the valayet
occupies a central position. Being a messenger of Allah is a part of the public
valayet according to the Gnostics. Al-Jabri, who applied a new reading and
classification to the Islamic scientific, cultural and philosophical
experience, evaluated the said heritage in three main titles. These were
profession, evidence and irfaan. Al-Jabri considered that irfaan as a whole was
not originated in Islam. According to him, the source of irfaan was pre-Islamic
cultures, especially Hermeticism. According to Al-Jabri, epistemologically the
Sunni irfaan and Shi'i irfaan on being a messenger of Allah were the same. He
thinks that the distinction between these two concepts was ideological and
political. The present study aimed to scrutinize Al_jabri’s approach to irfaan,
its origins and his similarities and differences with the Gnostics and the
approaches of Sunni and Shi’i irfaan to being a messenger of Allah.
Anahtar Kelimeler
İrfaan Hermeticism Being a messenger of Allah Walayah Sunni Shiite
Kaynakça
- Câbirî, Muhammed Âbid. Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı. çev. Burhan Köroğlu, Hasan Hacak, Ekrem Demirli. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
- Câbirî, Muhammed Âbid. Bünyetü’l-akli’l-Arabî. Beyrut: Merkezü’s-sekafî’l-Arabî, 1991.
- Câbirî, Muhammed Âbid. et-Turâsû ve’l-hedâsetû. Beyrut: Merkezü’d-dirâsâti’l-vehdeti’l-arabiyye, 1991.
- Câbirî, Muhammed Âbid. Medhal ilâ’l-Kur’ani’l-Kerim. Beyrut: Merkezü’d-dirâsâti’l-vehdeti’l-arabiyye, 2006.
- Câbirî, Muhammed Âbid. Silsiletü hevâdisi’l-müstekbeli’l-Ârâbî, el-islâm ve’l-hedâse ve’l-ictimâu’s-siyâsî. Beyrut: Merkezü’d-dirâsâti’l-vehdeti’l-arabiyye, 2004.
- Câbirî, Muhammed Âbid. Tekvînü’l-akli’l-arabî. Beyrut: el-Merkezü’s-sekâfi’l-arabî, 1991.
- Cürcânî, Muhammed Şerîf. Kitabü’t-târîfât. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1985.
- Dücane Cündioğlu. Felsefenin Türkçesi. İstanbul: Kapı Yayınları, 2010.
- Fîrûzâbâdî, Mecdü’d-dîn Muhammed İbn Ya‘kûb. el-Kamûsü'l-muhît. edt. Muhammed en-Na‘îm el-‘arksâsî, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2005.
- Gazzali, Muhammed Ebû Hamid. el-Munkız mine’d-dalâl. thk. Cemîl Salîbâ ve Kâmil ‘İyâd. Beyrut: Dârü’l-Endulüs, 1967.
- Haydarî, Kemâl. el-‘irfânü’ş-Şi‘î. Der. Halil razak, Bağdat: Müessetü’l-imâm el-Cevâd, 1329/1911.
- Henry Corbin. Târihü’l-felsefeti’l-İslâmiyye, çev. Nesîr Mürüvve ve Hasan Kabîsî, ‘Uveydât, Beyrut: 1998.
- İbn Haldûn, Abdurrahman. Mukaddime ibn Haldûn. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l‘ilmiyye, 2003.
- İbn Manzûr. Lisânü’l-‘Arab. tsh. Emin Muhammed Abdulvehhab ve Muhammed es-Sâdık el-‘Abîdî, 9 cilt. Beyrut: Dârü İhyai’t-turasi’l-‘arabî, b.t.y.
- İsfehânî, Hâfız Ebû Na‘îm Ahmet İbn Abdullah. Hilyetü’l-evliyâ ve tabakatü’l-esfiyâ. 1. cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l‘ilmiyye, 1988.
- Mutaharî, Mürteda. et-Ta‘arrüfü ‘ala’l-‘ulûmi’l-İslâmiyye el-‘irfân. çev. Abbas Nureddîn, Beyrut: Dârü’l-mehacceti’l-beyda, 2002.
- Neşâr, Ali Sâmî. Neşetü’l-fikri’l-felsefî fi’l-İslâm.Kahire: Dârü’l-me‘ârif, 1988.
- Süt, Abdulnasır. “Mevlânâ’da Nübüvvet ve Velâyet”, Ekev Akademi Dergisi, 66, sy. 19 (2016): 1-20.
- Kılıç, Recep, Modern Batı Düşüncesinde Vahiy. Ankara: Ötüken Neşriyat, 2002.
- Tûsî, Ebü’n-Nasr es-Serrâc, el’Luma‘, thk. Dr. Abdulhalim ve Taha Abdulbaki, Mısır: Dârü’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1960.
- Yavuz, Salih Sabri. İslam Düşüncesinde Nübüvvet. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
- Zahîr, İhsân İlâhî. et-Tasavvuf el-menşe ve’l-mesâdir. Pakistan: İdâretü terecemâni’s-sünne, 1989.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Aralık 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Ekim 2017 |
| Kabul Tarihi | 30 Kasım 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 5 Sayı: 10 |
