Fıqh Measures And Rules For Determınıng The Prıces Of Goods And Servıces Accordıng To The Natural Condıtıons Of The Market

Yıl 2021, Sayı: 18, 219 - 232, 25.12.2021

Ahmet Özdemir

https://doi.org/10.34085/buifd.981693

Cited By: 3

Öz

The protection of mutual interests of people in their commercial relations and ensuring that they continue their activities without suffering harm and injustice are among the main objectives of fiqh in the field of trade. For this purpose, rules have been put forward to ensure that the prices of goods and services are formed in their normal course without external interventions. Since an exorbitant figure would emerge when the price determination of goods was left to the monopoly of black marketers, measures were taken to prevent black market and stockpiling. The official base price-setting mandate of the public authority has been adopted in a very limited area. Official base price determination has not been accepted as a general and widespread price policy. The "consent principle" has been accepted as the basic principle in the contracts. In cases where the contracting parties do not have their consent, it is not possible to determine the prices normally. One of the important consequences of complying with the prohibitions of committing acts contrary to the will and consent of the parties in contracts is that it allows the prices of goods and services to emerge according to the normal conditions of the market. In addition to all these measures, it is aimed to create the prices of goods and services in the normal process of the market by prohibiting waste in production and consumption and encouraging production based on correct planning.

Anahtar Kelimeler

Fiqh, economy, market, price, trade

Mal ve Hizmet Fiyatlarının Piyasanın Tabii Şartlarına Göre Belirlenmesi İçin Alınan Fıkhi Tedbir ve Kurallar

Öz

İnsanların ticarî münasebetlerinde karşılıklı olarak menfaatlerinin korunması, zarara ve haksızlığa uğramadan faaliyetlerine devam etmelerinin sağlanması fıkhın ticaret alanındaki temel hedeflerindendir. Bu amaçla mal ve hizmet fiyatlarının dış müdahaleler olmadan kendi tabiî seyri içinde oluşması için kurallar ortaya konulmuştur. Malların fiyatlarını belirleme karaborsacıların tekeline bırakıldığında fahiş ölçüde bir rakam ortaya çıkacağı için karaborsa ve stokçuluğun engellenmesi için tedbirler alınmıştır. Kamu otoritesinin resmî tavan fiyat belirleme yetkisi çok sınırlı bir alanda kabul edilerek narhın genel ve yaygın bir fiyat politikası olması kabul edilmemiştir. Akitlerde “rıza prensibi” temel ilke olarak kabul edilmiştir. Akit yapanların rızalarının olmadığı durumlarda fiyatların tabiî olarak belirlenmesi mümkün değildir. Akitlerde tarafların irade ve rızasına aykırı fiil yapma yasaklarına riayet edilmesinin ortaya çıkaracağı önemli neticelerden birisi mal ve hizmet fiyatlarının piyasanın normal şartlarına göre ortaya çıkmasına imkân sunmasıdır. Bütün bu tedbirlerin yanında üretim ve tüketimde israf yasaklanarak ve doğru planlamaya dayalı üretim teşvik edilerek piyasanın tabiî sürecinde mal ve hizmet fiyatlarının meydana gelmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, ekonomi, piyasa, fiyat, ticaret

Kaynakça

• Acar, Halil İbrahim. “İslâm Borçlar Hukukunda İradeyi Sakatlayan Sebepler II: İkrah”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 (2002), 19-38.
• Bardakoğlu, Ali. "Gabn", TDV İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 29 Nisan 2021) https://İslâmansiklopedisi.org.tr/gabn.
• Bayar, Mesut. İslâm Hukukunda İkrâh ve Hukûkî Sonuçları. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara 2012.
• Beroje, Sahip. “Hz. Peygamber’in Ticarî Hayata İlişkin Bazı Hukukî Düzenlemeleri”. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu. ed. Mahfuz Söylemez. 579-600. Çorum: İslâmi İlimler Dergisi Yayınları, 2007.
• Bilgili, İsmail. “Ehliyet Arızalarından İkrah Şartları ve Kısımları”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi] 1/1 (2010), 237-270.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş'as b. İshak el-Ezdî. Sünen. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• el-Mevsûatü’l-fıkhiyye el-Kuveytiyye. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1427 h.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 1998.
• Fayda, Mustafa. "Bedevî", TDV İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02 Nisan 2021) https://İslâmansiklopedisi.org.tr/bedevî.
• Güleç, Hasan. “İslâm Hukukuna Göre İkrah (Cebir)”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (1987) [Prof. Dr. Ömer Yiğitbaşı’na Armağan], 129-142.
• Hammâd, Nezih. İktisadî Fıkıh Terimleri. çev. Recep Ulusoy. İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
• Hırâkî, Ebü’l-Kâsım Ömer. Metnü’l-Hırâkî. Tanta: Dâru’s-Sahâbeti li’t-Turâs, 1993.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed. el-Muğnî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî. Sünen. Dımaşk: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Rüşd, Ebü'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed. Bidâyetü’l-müctehid. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1997.
• Kallek, Cengiz. "İhtikâr", TDV İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 22 Nisan 2021) https://İslâmansiklopedisi.org.tr/ihtikar.
• Kallek, Cengiz. "Narh", TDV İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 27 Nisan 2021) https://İslâmansiklopedisi.org.tr/narh#1. Kallek, Cengiz. “Narh Konusuna Yeniden Bakış”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 7 (Konya: 2006), 257-276.
• Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslâm Hukuku. İstanbul: Nesil Yayınları, 1991.
• Kâsânî, Ebû Bekr Alaeddin Ebû Bekr b. Mes'ud b. Ahmed. Bedâiü's-sanâi‘ fî tertibi'ş-şerâi‘. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1982. Köksal, İsmail. “İslâm Hukuku Açısından İsraf Ekonomisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 3/1 (2003), 201-210.
• Kumaş, Ali. İslâm Borçlar Hukukunda Gabin. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya 2011.
• Mâverdî, Ebü'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib. el-Hâvi’l-kebîr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1982.
• Mevsılî, Ebü'l-Fazl Mecdüddin Abdullah b. Mahmûd. el-İhtiyâr. İstanbul: Pamuk Yayınları, ts.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî el-Haccac. Sahih. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb. Sünen. Haleb: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1986.
• San'anî, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmam Abdürrezzâk. el-Musannef. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1403 h.
• Şeyhzade, Damad Efendi. Mecmau’l-enhûr. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Şîrâzî, Ebû İshak Cemaleddin İbrâhim b. Ali b. Yusuf. el-Mühezzeb. Beyrut: y.y., ts.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre. Sünen. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
• Uyanık, M. Zeki. “İslâm Hukukunda İhtikâr”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 16 (Konya: 2010), 433-476.
• Yeniçeri, Celal. İslâm İktisadının Esasları. İstanbul: Şamil Yayınevi, 1980.
• Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkhu’l-İslâmiyyü ve edilletühü. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, ts.