Şeyh Sadûk’un İlelu’ş-Şerâi‘ Adlı Eserinde Kur’ân Ayetlerinin İlletlerinin Tespitinde Takip Ettiği Yönteme Dair Bir İnceleme

Yıl 2022, Sayı: 20, 275 - 298, 25.12.2022

Sakin Taş Soner Aksoy Ahmed Ali Hussein Al Ezzı

https://doi.org/10.34085/buifd.1071471

Öz

İslam ilim geleneğinde dini hükümlerin illetlerinin tespit edilmesine yönelik pek çok çalışma yapılmıştır. Konuya dair erken dönemde yapılan çalışmalardan birisi İmamiyye Şiasından olan Şeyh Sadûk’un (ö. 381/991) İlelü’ş-şerâiʿ isimli eseridir. Bu minvalde eserde çok sayıda Kur’ân ayetine yer verilerek bunların illetleri ve manaları üzerinde durulmuştur. Dolayısıyla bu araştırmada Şeyh Sadûk’un Kur’ân ayetlerinin manalarını ve illetlerini tespit ederken nasıl bir yöntem izlediği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda araştırmaya genel bir çerçeve ve zemin oluşturması itibariyle ilk olarak Şeyh Sadûk’un hayatı, İlelü’ş-şerâʾiʿ isimli eseri, illet ve ta‘lîl kavramları hakkında teknik bilgi verildi. Daha sonra esere ne tür rivayetlerin kaynaklık ettiği, bu rivayetlerin hangi kanallarla nakledildiği ve ne oranda olduğu belirlendi. Ardından Şeyh Sadûk’un eserinde daha çok hangi tür ayetlerin illetlerini tespit etmeye çalıştığı ve bu tespit faaliyetinde nasıl bir yol izlediği örnekler eşliğinde incelendi.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Şeyh Sadûk, İlelu’l-Şerâi‘, Kur’ân, İllet.

Kaynakça

• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. Mi‘yâru’l-‘ilm fî fenni’l-mantık. Thk. Sü-leymân Dünyâ. Mısır: Dâru’l-Me‘ârif, 1961.
• Hallâf, Abdulvahhâb. ʿİlmü uṣûli’l-fıḳh. Mısır: Mektebetu’d-Da‘ve, 8. Basım, 2009.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî el-Kurtubî. el-Muḥallâ bi’l-asâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr.