Frankfurt Okulu’nun “Kültür Endüstrisi” Eleştirisi Bağlamında Popüler Kültür ve Reklamlarda Tüketen Çocuk İmajı

Yıl 2023, Sayı: 19, 5 - 23, 30.06.2023

Melek Coşgun Solak

https://doi.org/10.59536/buiifd.1281825

Öz

Frankfurt Okulu’nun düşünürleri ve kuramsal bakış açısı günümüze uzanan döneme kadar özellikle kültürel çalışmalarda büyük bir etki uyandırmıştır. Günümüzde felsefe, sosyoloji, antropoloji, güzel sanatlar ve birçok alanda Frankfurt Okulu’nun teorik yönelimi ve düşünürlerinden yoğun bir şekilde yararlanılmaktadır. Özellikle kültür ile ilgili çalışmalarda Frankfurt Okulu’nun eleştirel teorileri güçlü bir motivasyon sağlamaktadır. Frankfurt Okulu düşünürleri tarafından geliştirilen kültür endüstrisi kavramı, günümüzün kapitalist piyasa koşullarında, popüler kültür argümanları aracılığı ile varlığını sürdürmektedir. Bu çalışmada, popüler kültürün tüketime teşvik araçlarından en vazgeçilmezi olan reklamlarda çocuk karakterlere yer verilmesi ve giderek yaygınlaşması üzerinde durulmuş; mevcut sistemin yeniden üretimine katkısı değerlendirilmiştir. Erken çocukluk döneminden itibaren popüler kültürün sunduğu süslü, gösterişli hayatın birer kültürel unsur olarak sunulması ve sürekli tüketime vurgu yapması, çocukların hayatı anlamlandırma aşamasında belirleyici olmaktadır. Çalışmanın amacı, tüketen çocuk imajıyla erken çocukluk döneminden itibaren insanların nasıl tüketimin nesnesi haline getirildiğine ve tüketirken çılgınlık derecesinde nasıl araçsallaştırıldığına dikkat çekmektir.

Anahtar Kelimeler

Kültür Endüstrisi, Popüler Kültür, Tüketim, Reklam, Çocuk

Kaynakça

• Adorno, Theodor W. - Horkheimer, Max. Aydınlanmanın Diyalektiği -Felsefi Fragmanlar I. çev. Oğuz Özügül. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1995.
• Adorno, Theodor W. Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi. çev. N. Ülner vd. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
• Aktaş, Hasret. “Çocukların Marka Tercihleri ve Medya Tüketim Alışkanlıkları”. 6. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi Bildirisi Tam Metin Kitabı. Konya, 2009.
• Artun, Erman. “Popüler Türk Kültürünün Dünya Kültürlerine Etkisi ve Katkısı”. Erişim 20.03.2023. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/50.php.
• Baudrillard, Jean, Tüketim Toplumu. çev. Nilgün Tutal - Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2017.
• Behrens, Roger. Adorno Sözlüğü. çev. Mustafa Tüzel. İstanbul: Versus Kitap, 2011.
• Coşgun, Melek. “Popüler Kültür ve Tüketim Toplumu”. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi. 1/1 (Ocak 2012), 837-850.
• Crook, Stephan. “Introduction: Adorno and Authoritarian Irrastionalism”. Theodor W. Adorno, The Stars Down to Earth: and Other Essays on the İrrational in Culture. 1-45. edt. Stephan Crook, London, New York: Routledge, 2002.
• Debord, Guy. Gösteri Toplumu ve Yorumlar. çev. Ayşen Ekmekçi - Okşan Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996.
• Erdoğan, İrfan. “Popüler Kültür, Kültür Alanında Egemenlik ve Mücadele”. Popüler Kültür ve İktidar. der. Nazife Güngör. Ankara: Vadi Yayınları, 1999.
• Eşitgin, Dinçer. “Popüler Kültür Aralığından Edebiyata Bakmak”. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi 5/57 (http://yayim.meb.gov.tr).
• Gans, Herbert J. Popüler Kültür ve Yüksek Kültür. çev. Emine Onaran İncirlioğlu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
• Horkheimer, Max. Akıl Tutulması. çev. Orhan Koçak. İstanbul: Metis Yayınları, 1998.
• Kükrer Aydın, Özlem. “Çocuk Kanallarındaki Reklamların İçeriğine Yönelik Bir Araştırma: TRT Çocuk Kanalı Örneği”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 3/2 (Ağustos 2015). https://doi.org/10.19145/guifd.84398
• Lee, Fang. “Children and popular culture”. Global Studies of Childhood 8/3 (Setember 2018), https://doi.org/10.1177/2043610618802499
• Lapierre, Matthew A. et. al. “The Effect of Advertising on Children and Adolescents”. Pediatrics (Official Journal of the American Academy of Pediatrics) 140 (November 2017), 152-156. https://doi.org/10.1542/peds.2016-1758V
• Löwenthal, Leo. Edebiyat, Popüler Kültür ve Toplum. çev. Beybin Kejanlıoğlu. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
• Marcuse, Herbert. Tek Boyutlu İnsan. çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınları, 1990.
• Mills, C. Wright. The Power Elite. Oxford: Oxford University Press, 1956.
• Oktay, Ahmet. Türkiye'de Popüler Kültür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınlan, 1995.
• Rowe, David. Popüler Kültürler, Rock ve Sporda Haz Politikası. Çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları: 1995.
• Schuetz, Arnold. “The Frankfurt School and Popular Culture”. Studies in Popular Culture 12/1 (1989), 1-14. https://www.jstor.org/stable/23414449
• Storey, John. Popüler Kültür Çalışmaları Kuram ve Metotlar. çev. Koray Karaşahin. İstanbul: Babil Yayınları, 2000.
• Taylor, Jim. “Pop Culture and Your Kids”. WebMD Live Events. Erişim 11.05.2023. https://www.medicinenet.com/script/main/art.asp?articlekey=53837
• Ticaret Bakanlığı, RTÜK Katılımı ile 18 Eylül 2019 Tarihli Toplantıda Kara Alınan Akar Bant Mesajları. Erişim 06.06.2023.
• https://tuketici.ticaret.gov.tr/data/5d775f4713b876bdfcd7c4dc/Akar%20bant%20mesaj%C4%B1.pdf.
• Türkkahraman, Mimar - Ateşoğlu, İrfan. “Çocukların Tüketici Olarak Sosyalleşmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14/3 (Eylül 2009), 215-228.
• Yavuz, Şahinde. “Reklam ve Popüler Kültür”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 27 (2006), 149-161.
• Yıldırım, Tamer. Adorno ve Estetik. İstanbul: Değişim Yayınları, 2018.
• Why advertising is bad for children. Preparation: Projeto Criança e Consumo, Cooperation: Waldemar Setzer. (3rd Edition – 2009). Erişim 06.06.2023. https://alana.org.br/wpcontent/uploads/2014/08/why-advertising-is-bad-for-children.pdf.
• Eti-Reklam Videosu. Erişim 07.06.2023. https://www.youtube.com/watch?v=3zccHLy8FWg,
• Oral-B-Reklam Videosu. Erişim 07.06.2023. https://www.youtube.com/watch?v=MTa9sgYldtI.
• Sleepy-Reklam Videosu. Erişim 07.06.2023. https://www.youtube.com/watch?v=XRZ5JkHo21A