Tarih Öğretmenlerinin Lise Tarih Ders Kitaplarına İlişkin Görüşleri (Karabük Örneği)

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 20, 23.06.2023

Ahmet Sait Candan

Öz

Ders kitapları öğrenciler için temel çalışma ve bilgiye pratik yoldan erişim kaynağı, öğretmen için de dersin işlenişinde kullanılan temel araçtır. Tarih ders kitapları da lise öğrencilerinin tarih öğrenmek ve tarih dersi bağlamındaki bilgi, beceri, değer ve amaçları edinmek için başvurdukları birincil kaynak olarak görülmektedir. Bu bağlamda, diğer ders araç-gereçlerinin yoksunluğu ve eksikliğine rağmen, özellikle ders kitaplarının nitelikli fiziksel, eğitsel, görsel ve dil-anlatım özelliklerine sahip olmaları gerekmektedir. Beceri ve değer kazandırma amaçlı, yapılandırmacı ve aktif öğrenme ilkelerine göre bir eğitimi öngören tarih dersi müfredatının hedef çeşitliliği ve kapsam genişliği düşünüldüğünde, ders kitaplarının önemi daha da artmaktadır. Bu araştırmanın amacı Lise 9, 10, 11 ve 12. Sınıflarda okutulan Tarih ders kitaplarını öğretmen görüşleri doğrultusunda fiziksel, eğitsel, görsel ve dil-anlatım özellikleri açısından değerlendirmektir. Araştırma, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Karabük il merkezinde ve Safranbolu ilçe merkezinde görev yapan 30 tarih öğretmeni ile yapılmıştır. Bu kapsamda araştırma betimsel nitelikli tarama modelinde yapılmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden alan taraması “survey” yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak, Lise Tarih ders kitaplarının bazı yönlerden yeterli olduğu; fakat öğrencilerin özellikle bilişsel gelişim düzeylerine uygunluk, tasarım ve içerik açısından önemli eksikliklerinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Tarih eğitimi, Tarih ders kitapları

Teşekkür

Teşekkürler

Kaynakça

• Akbaba, B. (2013). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyükalan, F. (2003). Ders Kitabı ve Öğretim Programı İlişkisi. C. Şahin (ed.). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler içinde. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Candan, A. S. (2010). Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Çelik, H. (2020). Tarih Ders Kitabı Araştırmalarına Kısa Bir Bakış. Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi. 5(2). 565- 586.
• Çotuksöken, B. (2003). Ders Kitaplarında Eğitim Felsefesi ve Eleştirel Düşünme. B. Çotuksöken, A. Erzan ve O. Silier (ed.). Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Tarama Sonuçları (s. 122-135) içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Demircioğlu, İ.H. (2009). Tarih Ders Kitaplarının Demokrasi Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi: Tarih Öğretmenlerinin Görüşleri, I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu. Uşak Üniversitesi.
• Duman, T. ve Çakmak, M. (2003). Ders Kitabının Nitelikleri. L. Küçükahmet (ed.). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ercan, Y. (2019). Tarih Araştırmalarında Yöntem ve Teknik. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Hali, S. (2014). Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2014(3), 158-166.
• Karabağ, G. (2012). Tarih Eğitimi ve Ders Kitabı Kullanımı. İ. H. Demircioğlu ve İbrahim Turan (ed.). Tarih Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2003). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Roberts, S. L. (2014). Effectively Using Social Studies Textbooks in Historical Inquiry. Social Studies Research and Practice, 9(1), s.119-128.
• Sönmez, V. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tarman, B. & Kuran, B. (2015). Examination of the Cognitive Level of Questions in Social Studies Textbooks and the Views of Teachers Based on Bloom Taxonomy, Educational Sciences: Theory&Practices, 15(1), s. 213-222.
• Tekin, H. (1996). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları.
• Tekeli, İ. (2002). Yaratıcı ve Çağdaş Bir Tarih Eğitimi İçin. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Yanpar, T. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.