Öğretmen Performansı Değerlendirme ve Türk Eğitim Sistemindeki Mevcut Görünümü

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 13 - 26, 01.07.2024

Sakine Sincer

Öz

Eğitim sistemlerinde öğretmen performansı, öğrenci başarısı ve eğitimin kalitesi için kritik bir faktördür. Bu nedenle, öğretmen performansını iyileştirmek eğitimin çıktılarının iyileştirilmesi adına önemli bir araçtır. Öğretmen performansını iyileştirme adına gerek bireysel gerekse kolektif düzeyde atılması gereken pek çok adım bulunmaktadır. Öğretmen performansının arttırılması için en önemli unsurlardan biri de öğretmen performansının değerlendirilmesidir. Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı, öğretmen performansının değerlendirilmesini ayrıntılı bir şekilde inceleyerek bu sürecin Türk eğitim sistemindeki görünümünü ortaya koymaktır. Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden geleneksel alanyazın taraması benimsenmiş, konuya ilişkin mevcut araştırmalar ve politika belgeleri incelenerek analiz edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, öğretmen performansı değerlendirilmesinde öz değerlendirme, öğrenci değerlendirmesi, akran değerlendirmesi ve yönetici değerlendirmesi yöntemleri tercih edilmektedir. Türk eğitim sisteminde ise, performans değerlendirme çoklu veri kaynaklarına dayandırılmaktadır. Son olarak, değerlendirme araçlarının ve yöntemlerinin sürekli olarak gözden geçirilmesi ve iyileştirilmesi, öğretmenlere daha fazla geri bildirim ve destek sağlanması, öğretmen performansının değerlendirilmesine katılımın teşvik edilmesi için gerekli adımlar atılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

öğretmen performansı, değerlendirme ve denetleme, Türk eğitim sistemi

Kaynakça

• Altay, P., & Kış, A. (2021). Okul Müdürleri ve Öğretmenlerin Öğretmen Performans Değerlendirme Sistemine İlişkin Görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(15), 1-18.
• Arabacı, İ. B. (1996). İlköğretim müfettişlerinin denetim ilkeleri konusundaki yeterlikleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Atay, K. (1995). İlköğretim müfettişlerinin yeterlikleri. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye.
• Balıkçı, A., Yılmaz, E., & Yıldırım, R. (2019). Öğretmen performansının değerlendı̇ rı̇ lmesı̇ : Okul müdürü ve öğretmenlerı̇ n bakış açısına dayalı bı̇ r durum çalışması. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 10(19), 153-176.
• Ballou, D., & Springer, M. G. (2015). Using student test scores to measure teacher performance: Some problems in the design and implementation of evaluation systems. Educational Researcher, 44(2), 77- 86. https://doi.org/10.3102/0013189X15574904
• Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1997). Writing narrative literature reviews. Review of General Psychology, 1(3), 311-320. https://doi.org/10.1037/1089-2680.1.3.311
• Berliner, D. C. (2013). Problems with value-added evaluations of teachers? Let me count the ways!. The Teacher Educator, 48(4), 235-243. https://doi.org/10.1080/08878730.2013.827496
• Biçer, B., & Tahtalıoğlu, H. (2023). Niğde ilinde kamu sektöründe görev yapan öğretmenlerin performans değerlendirme ölçütlerine ilişkin algıları. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 141-158.
• Bozan, S., & Ekinci, A. (2019). Okul müdürlerinin öğretmen performans değerlendirme yeterliliklerinin okul müdürleri ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69), 142-161.
• Chester, M., & Beaudin, B. (1996). Efficacy beliefs of newly hired teachers in urban schools. American Educational Research Journal, 33(1), 233–257. https://doi.org/10.3102/00028312033001233
• Cohen, J., & Goldhaber, D. (2016). Observations on evaluating teacher performance. In J. A. Grissom & P. Youngs (Eds.), Improving teacher evaluation systems: Making the most of multiple measures. (pp. 8-21). Teachers College Press.
• Darling-Hammond, L., Wise, A. E., & Pease, S. R. (1983). Teacher evaluation in the organizational context: A review of the literature. Review of Educational Research, 53(3), 285-328.
• DPT (2000). Sekizinci beş yıllık kalkınma planı. https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/11/Sekizinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nmaPlan%C4%B1-2001-2005.pdf
• EARGED. (1995). Öğretmen değerlendirme. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• EARGED. (2001). Öğretmenlerin performans değerlendirme modeli ve sicil raporları. Ankara: Milli Eğitim Basımevi
• Eberts, R., Hollenbeck, K., & Stone, J. (2002). Teacher performance incentives and student outcomes. Journal of Human Resources, 37(4), 913-927. https://www.jstor.org/stable/3069621
• Goddard, R. D., Hoy, W. K., & Hoy, W. A. (2004). Collective efficacy beliefs: Theoretical developments, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3), 3–13. https://doi.org/10.3102/0013189X033003003
• Isoré, M. (2009). Teacher evaluation: Current practices in OECD countries and a literature review. OECD Education Working Papers, No. 23, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/223283631428. Karagözoglu, G. (1977). İlköğretimde teftiş uygulamaları. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Kapusuzoğlu, Ş. (1988). Son on yılda ilköğretim müfettişlerinin rolünde ve teftiş uygulamalarında değişmeler. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Kennedy, M. M. (2010). Attribution error and the quest for teacher quality. Educational Researcher, 39(8), 591-598. https://doi.org/10.3102/0013189X10390804
• Konan, N., & Yılmaz, S. (2018). Öğretmen performans değerlendirmeye ilişkin öğretmen görüşleri: Bir karma yöntem araştırması. Milli Eğitim Dergisi, 47(219), 137-160.
• Levi, P.E., & Williams, J.R. (2004). The social context of performance appraisal: A review and framework for the future. Journal of Management, 30(6) 881-905. https://doi.org/10.1016/j.jm.2004.06.005
• Mascall, B. (2003). Leaders helping teachers helping students: The role of transformational leaders in building teacher efficacy to improve student achievement. Doctoral Dissertation, University of Toronto, Toronto, Canada.
• MEB (2015a). Milli Eğitim Bakanlığı öğretmen atama ve yer değiştirme yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20694&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• MEB (2015b). Milli Eğitim Bakanlığı 2015-2019 stratejik planı. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/10052958_10.09.2015sp17.15imzasz.pdf
• MEB (2018). Öğretmen performans sistemi bu yıl uygulanmayacak. https://www.meb.gov.tr/ogretmenperformans-sistemi-bu-yil-uygulanmayacak/haber/16334/tr
• McArdle, F. (2010). Preparing quality teachers: Making learning visible. Australian Journal of Teacher Education, 35(8), 59-78. https://doi.org/10.14221/ajte.2010v35n8.5
• Memişoğlu, S. P. (2001). Çağdaş eğitim denetimi ilkeleri açısından ilköğretim okullarında öğretmen denetimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Abant İzzet baysal Üniversitesi, Bolu, Türkiye.
• Milanowski, A. (2011). Strategic measures of teacher performance. Phi Delta Kappan, 92(7), 19-25. https://doi.org/10.1177/003172171109200705
• Montgomery, J. L., & Baker, W. (2007). Teacher-written feedback: Student perceptions, teacher selfassessment, and actual teacher performance. Journal of Second Language Writing, 16(2), 82-99. https://doi.org/10.1016/j.jslw.2007.04.002
• Özgenel, M. & Mert, P. (2019). The role of teacher performance in school effectiveness. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 4(10), 417–434. https://doi.org/10.35826/ijetsar.42
• Ross, J. A. (1992). Teacher efficacy and the effect of coaching on student achievement. Canadian Journal of Education, 17(1), 51–65. https://doi.org/10.2307/1495395
• Ross, J. A., & Cousins, J. B. (1993). Enhancing secondary school students’ acquisition of correlational reasoning skills. Research in Science & Technological Education, 11(3), 191–206. https://doi.org/10.1080/0263514930110208
• Soydan, T. (2012). Eğitim alanında performans değerlendirme sisteminin geçerliği üzerine yönetici ve öğretmen görüşlerine dayalı bir araştırma. Ege Eğitim Dergisi, 13(1), 1-25.
• Sağır, M. (2005). İlköğretim kurumlarında görevli öğretmenlerin işbaşında yetişmelerinde müfettişlerin denetim rolüne ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algıları. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu, Türkiye.
• Stiggins, R. J., & Bridgeford, N. J. (1985). Performance assessment for teacher development. Educational Evaluation and Policy Analysis, 7(1), 85-97. https://doi.org/10.3102/01623737007001085
• Şahin, Ş., Ökmen, B., & Kılıç, A. (2019). Öğretmen performans değerlendirmesine ilişkin sendika söylemleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1602-1619.
• Taylor, E. S., & Tyler, J. H. (2012). The effect of evaluation on teacher performance. American Economic Review, 102(7), 3628-3651. DOI: 10.1257/aer.102.7.3628
• Topuz, M., & Yılmaz, K. (2019). Okul müdürleri ve öğretmenlerin performans değerlendirme süreci hakkındaki görüşleri: Nitel bir araştırma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(2), 82-113.
• Tucker, P. D., & Stronge, J. H. (2006). Student achievement and teacher evaluation. In J. H. Stronge (Ed.), Evaluating teaching: A guide to current thinking and best practice, (pp. 152-167). Corwin Press.
• Yavuz, Y. (1995). Öğretmenlerin denetim etkinliklerini klinik denetim ilkeleri açısından değerlendirmeleri. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.