Opinions of Secondary School Students and Teachers on the Transdisciplinary Environmental Education Program

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 177 - 192, 31.07.2023

Gizem Özdemir , Serkan Yılmaz

Öz

Environmental problems are increasing day by day, and their effects directly affect our lives. The only solution for the elimination of these problems is a conscious society. A conscious society is possible with a solution-oriented education that starts at an early age, includes all disciplines, addresses real-life problems, and focuses on solutions. In this convenience sampling research, 5th, 6th, and 7th grade students and teachers from different branches of a public secondary school in the 2021–2022 academic year were studied. The opinions of the students and their teachers, who participated in an environmental education program prepared with a transdisciplinary approach for a sustainable world and implemented for a total of 9 months on seven themes, were taken. In this qualitative study using a semi-structured interview technique, a total of 30 students (15 girls and 15 boys), 10 from each grade level, and 10 teachers were interviewed. According to the findings obtained through content analysis, the program had positive effects on both students’ and teachers’ environmental knowledge, attitudes, and behaviors. In line with the results, it is recommended to implement a long-term program that includes all branches instead of studies in which environmental education is associated with a single course.

Anahtar Kelimeler

Sustainable environmental education, transdisciplinary approach, student opinion, teacher opinion

Disiplinlerüstü Çevre Eğitimi Programına Yönelik Ortaokul Öğrenci ve Öğretmenlerinin Görüşleri

Öz

Çevre sorunları her geçen gün artmakta ve etkileri hayatımızı doğrudan etkilemektedir. Bu sorunların ortadan kalkması için tek çözüm bilinçli bir toplumdur. Bilinçli bir toplum ise erken yaşlardan itibaren başlayan, tüm disiplinleri içeren, gerçek yaşam sorunlarını ele alan ve çözüm odaklı bir eğitimle mümkündür. Bu araştırmada, 2021–2022 eğitim-öğretim yılında uygun örnekleme yöntemiyle seçilen bir kamu ortaokulundaki 5, 6 ve 7. sınıf öğrencileri ve farklı branşlardaki öğretmenleriyle çalışılmıştır. Sürdürülebilir bir dünya için disiplinlerüstü yaklaşımla hazırlanan ve yedi tema için toplam 9 ay boyunca uygulanan bir çevre eğitimi programına tabi tutulan öğrencilerin ve öğretmenlerinin görüşleri alınmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinin kullanıldığı bu nitel çalışmada, her sınıf düzeyinden onar öğrenci olmak üzere toplam 30 öğrenci (15 kız ve 15 erkek) ve 10 öğretmenle görüşülmüştür. İçerik analizi yoluyla elde edilen bulgulara göre, programın hem öğrencilerin hem de öğretmenlerin çevre konusundaki bilgi, tutum ve davranışları üzerinde olumlu etkileri olmuştur. Sonuçlar doğrultusunda, çevre eğitimin tek bir dersle ilişkilendirildiği çalışmalar yerine tüm branşları içeren uzun soluklu bir programın uygulanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir çevre eğitimi, disiplinlerüstü yaklaşım, öğrenci görüşü, öğretmen görüşü

Kaynakça

• Akınoğlu, O., & Sarı, A. (2009). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30(30), 5–29.
• Aksan, Z. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma için atıkların geri dönüşümü konusunda eğitimi ve farkındalık oluşturulması (Yayımlanmamış doktora tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Atasoy, E. (2006). Çevre için eğitim çocuk doğa etkileşimi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Atasoy, E., & Ertürk, E. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105–122.
• Ateş, H. (2018). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sürdürülebilir tüketim davranışlarının ve bilgi düzeylerinin araştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2),507–531.
• Atmaca, A. C. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Aysu, B. (2019). Drama temelli çevre eğitiminin çocukların çevre farkındalık düzeylerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Aytar, A. (2016). Disiplinlerarası fen öğretiminin 7. sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınma konusundaki gelişimlerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Barrett, M. J. (2007). Homework and fieldwork: Investigations into the rhetoric-reality gap in environmental education research and pedagogy. Environmental Education Research, 13(2), 209–223.
• Batak, B. (2011). Yeşil bayraklı eko-okullarla normal eko-okulların çevreye yönelik bilinç düzeylerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Brennan, M., & Rondón-Sulbarán, J. (2019). Transdisciplinary research: Exploring impact, knowledge and quality in the early stages of a sustainable development project. World Development, 122, 481–491.
• Clark, B., & Button, C. (2011). Sustainability transdisciplinary education model: Interface of arts, science, and community (STEM). International Journal of Sustainability in Higher Education, 12(1), 41–54.
• Çağlar, Y. (2011). Çevreleme çevre üzerine sessiz tartışmalar. İstanbul: İmge Yayınevi.
• Çeper, N. E. (2019). Tematik öğretim yaklaşımıyla ilkokul birinci sınıf öğrencilerinde çevresel farkındalık geliştirme: Eylem araştırması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Çobanoğlu, O., & Türer, B. (2015). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 235–247.
• Demir, E. (2020). 5. sınıf fen bilimleri dersi insan ve çevre ünitesinde ters yüz sınıf uygulamalarının çevre bilincine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Demirci, F. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin disiplinlerüstü yaklaşım hakkındaki görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Demirdirek, M. (2019). Ders dışı etkinliklerle desteklenen öğrenci merkezli çevre eğitiminin 7. sınıf öğrencilerinin çevre okuryazarlıklarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
• Drake, S. M., & Burns, R. C. (2004). Meeting standards through integrated curriculum. Danvers: Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD).
• Elma, M. (2021). Eko okul programı uygulanan okullarda görevli öğretmenlerin eko okul programına ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan.
• Er, F. (2015). Eko-okullar ile klasik-okullardaki 8. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının karşılaştırılması ve öğrenci görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Erten, S. (2000). Empirische Untersuchungen zu Bedingungen der Umwelterziehung–ein interkulturellervergleich auf der Grundlage der Theorie des geplanten Verhaltens. Marburg: Tectum Verlag.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1–13.
• Erten, S. (2020). Fen ve teknoloji uygulamalarının çevreye etkileri. E. Güven-Yıldırım & A. N. Önder (Eds.), Senaryolarla desteklenmiş fen ve teknoloji uygulamaları (s. 449–490) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fegebank, B. (1990). Environmental education; a task for home economist. Journal of Consumer Studies and Home Economics, 14(2), 185–191.
• Freeland, K., & Hammons, K. (1998). Curriculum for integrated learning: A lesson-based approach. Belmont: Wadsworth Publishing.
• Geray, C. (2002). Çevre bilinci ve duyarlığı için halkın eğitimi. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Göktepe-Duran, B. (2019). Çevre eğitimi için uygun animasyon filmlerin belirlenmesi ve fen bilimleri dersi öğretim programı ile ilişkilendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Gömleksiz, M. N., & Kan, A. Ü. (2012). Eğitimde duyuşsal boyut ve duyuşsal öğrenme. Turkish Studies, 7(1), 1159–1177.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151), 30–43.
• Güven, E., & Hamalosmanoğlu, M. (2012). İlköğretim 7. sınıf çevre eğitiminin disiplinler arası yaklaşım açısından incelenmesi. Journal of European Education, 2(2), 24–30.
• Hallaç, S. (2019). Disiplinlerüstü bir STEAM yaklaşımı ile hazırlanmış öğretim programının öğrencilerin fizik kavramlarını öğrenmelerine, bilime karşı tutumlarına, STEAM tutumlarına ve kariyer seçimlerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Hummel, D., Adamo, S., de Sherbinin, A., Murphy, L., Aggarwal, R., Zulu, L., Liu, J., & Knight, K. (2013). Inter-and transdisciplinary approaches to population–environment research for sustainability aims: A review and appraisal. Population and Environment, 34(4), 481–509.
• İnci, S., & Kaya, V. H. (2022). Eğitimde multidisipliner, disiplinlerarası ve transdisipliner kavramları. Milli Eğitim Dergisi, 51(235), 2757–2772.
• Jahn, T., Bergmann, M., & Keil, F. (2012). Transdisciplinarity: Between mainstreaming and marginalization. Ecological Economics, 79, 1–10.
• Karataş, F. (2019). Teknolojik uygulamalarla destekli çevre eğitiminin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutum, davranış ve başarılarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kavaz, D., & Öztoprak, H. (2019). A case study on sustainable development awareness and environmental responsibility. Folklore/Literature, 25(97–1), 147–166.
• Kim, C., & Fortner, R. W. (2006). Issue-specific barriers to addressing environmental issues in the classroom: An exploratory study. The Journal of Environmental Education, 37(3), 15–22.
• Koçulu, A. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıkları ile çevre sorunlarına yönelik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Korkmaz, A. (2014). Eko-okul programını uygulayan okul öncesi eğitim kurumlarının sürdürülebilir gelişme için eğitim açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Lovan, M. (2015). The environmental education dimensions for sustainable development. Journal of Legal Studies, 16(30), 18–30.
• McGregor, S. L. T. (2011). Transdisciplinary axiology: To be or not to be. Integral Leadership Review, 11(3), 1–21. Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. California: SAGE Publications.
• Müezzinoğlu, F. Ş., & Pehlivan, M. (2014). Ortaokul 5. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevrenin bugünü ve 50 yıl sonrasına yönelik algıları: Fenomenografik bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Nas, E. R., & Çoruhlu, T. Ş. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının perspektifinden sürdürülebilir kalkınma kavramı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 562–580.
• Nicolescu, B. (1996). Manifesto of transdisciplinarity. Albany: State University of New York Press.
• Norden, B. (2018). Transdisciplinary teaching for sustainable development in a whole school project. Environmental Education Research, 24(5), 663–677.
• Önder, A., & Özkan, B. (2013). Sürdürülebilir çocuk gelişimi okul öncesinde etkinliklerle çevre eğitimi. Anı Yayıncılık.
• Öner, Z. (2018). Çevre eğitimine yönelik hazırlanan formal ve informal uygulamaların akademik başarı, tutum ve öğrenci kazanımları açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Özcan, H., & Demirel, R. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik bilişsel yapılarının çizimleri aracılığıyla incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 6(1), 68–83.
• Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi “sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim”. Eğitim ve Bilim Dergisi, 32(145), 23–39.
• Özer, Ö. (2010). Disiplinlerüstü yaklaşım temelli bütünleşik eğitim programı üzerine bir durum analizi: Okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Özkan, M. C. (2022). Fen bilgisi öğretmenlerinin çevre bilgi düzeyleri ile çevreye yönelik tutumları ve ortaokul çevre eğitimine yönelik görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Palmer, J. (2003). Environmental education in the 21st century: Theory, practice, progress and promise. New York: Taylor & Francis e-Library.
• Pivovarova, M., Powers, J. M., & Chachkhiani, K. (2021). Is youth pessimism good for the environment? Insights from PİSA 2015. Education Policy Analysis Archives, 29(126), 1–29.
• Riley, K., & White, P. (2019). ‘Attuning-with’, affect, and assemblages of relations in a transdisciplinary environmental education. Australian Journal of Environmental Education, 35(3), 262–272.
• Sağdıç, A., & Şahin, E. (2016). An assessment of Turkish elementary teachers in the context of education for sustainable development. International Electronic Journal of Environmental Education, 6(2), 141–155.
• Sağır, Ş. U., Aslan, O., & Cansaran, A. (2008). The examination of elementary school students’ environmental knowledge and environmental attitudes with respect to the different variables. Elementary Education Online, 7(2), 496–511.
• Savaşçı, B. (2020). Şanlıurfa ili ortaokul öğrencilerinin çevre bilinci üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Steiner, G., & Posch, A. (2006). Higher education for sustainability by means of transdisciplinary case studies: An innovative approach for solving complex, real-world problems. Journal of Cleaner Production, 14(9–11), 877–890.
• Stevenson, R. B. (2007). Schooling and environmental/sustainability education: From discourses of policy and practice to discourses of professional learning. Environmental Education Research, 13(2), 265–285.
• Şengül, M. (2001). Bir çevre yönetimi aracı olarak “çevre için eğitim”. Amme İdaresi Dergisi, 34(4), 137–155. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization [UNESCO] (2014). Roadmap for implementing the global action programme on education for sustainable development. UNESCO.
• Ünal, S., Mançuhan, E., & Soyar, A. (2001). Çevre bilinci, bilgisi ve eğitimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Ürey, M., & Aydın, M. (2014). İlköğretim fen ve teknoloji dersi programında yer alan çevre konularına yönelik bir program analizi. e–Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 37–50.
• Wals, A. E. J., & Alblas, A. H. (1997). School-based research and development of environmental education: A case study. Environmental Education Research, 3(3), 253–267.
• World Commission on Environment and Development [WCED] (1987). Our Common Future. Oxford: Oxford University Press.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz-Yendi, B. (2019). Deneyimli fen bilimleri öğretmenlerinin sürdürülebilir kalkınma eğitimi kapsamında madde döngüleri konusuyla ilgili konu alan ve pedagojik alan bilgileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Yüksel, Y. (2009). Klasik okullar ile eko-okullar ve yeşil bayraklı eko-okulların çevre eğitimi açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.