A Systematic Literature Review on Online Counseling in Turkey

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 117 - 131, 31.07.2024

İbrahim Tanrıkulu , Şebnem Aslan , Kübra Korkmaz

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de çevrimiçi psikolojik danışma süreci ve uygulamalarına yönelik yayınlanmış nicel ve nitel araştırmaların etkililik, tutumlar, yeterlik algıları ve etik konuları açısından sistematik alanyazın taraması yöntemiyle incelemektir. Tarama sonucunda bu araştırmaya, 15 çalışma dahil edilmiştir. Bu çalışmalarda, psikolojik danışmanlar, psikolojik danışman adayları ve danışanlar örneklem olarak yer almıştır. Katılımcılar, çevrimiçi psikolojik danışma sürecinin avantajlarının yanı sıra dezavantajlarının da bulunduğunu raporlamıştır. Çevrimiçi psikolojik danışma ile yüz yüze psikolojik danışma süreçlerinin, danışanlar için benzer etkililik düzeylerine sahip oldukları bulunmuştur. Psikolojik danışmanların ve psikolojik danışman adaylarının kendilerini çevrimiçi psikolojik danışma hizmeti sunmak için yeterli bulmadıkları ortaya çıkmıştır. Araştırmada, psikolojik danışmanlar ve psikolojik danışman adaylarının çevrimiçi psikolojik danışma sürecine yönelik etik kaygılar yaşadıkları raporlanmıştır. Bulgular, çevrimiçi psikolojik danışma sürecini geliştirmeye ve iyileştirmeye yol gösterecek şekilde kuram, uygulama ve araştırma odaklı tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Online counseling, effectiveness, attitude, perception of competence, ethics

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur. Makale en az iki hakem tarafından incelenmiş, Turnitin kullanılarak benzerlik raporu alınmış ve araştırma/yayın etiğine uygunluğunu teyit edilmiştir

Destekleyen Kurum

NA

Proje Numarası

NA

Teşekkür

NA

Türkiye’de Çevrimiçi Psikolojik Danışma: Sistematik Bir Alanyazın Taraması

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de çevrimiçi psikolojik danışma süreci ve uygulamalarına yönelik yayınlanmış nicel ve nitel araştırmaların etkililik, tutumlar, yeterlik algıları ve etik konuları açısından sistematik alanyazın taraması yöntemiyle incelemektir. Tarama sonucunda bu araştırmaya, 15 çalışma dahil edilmiştir. Bu çalışmalarda, psikolojik danışmanlar, psikolojik danışman adayları ve danışanlar örneklem olarak yer almıştır. Katılımcılar, çevrimiçi psikolojik danışma sürecinin avantajlarının yanı sıra dezavantajlarının da bulunduğunu raporlamıştır. Çevrimiçi psikolojik danışma ile yüz yüze psikolojik danışma süreçlerinin, danışanlar için benzer etkililik düzeylerine sahip oldukları bulunmuştur. Psikolojik danışmanların ve psikolojik danışman adaylarının kendilerini çevrimiçi psikolojik danışma hizmeti sunmak için yeterli bulmadıkları ortaya çıkmıştır. Araştırmada, psikolojik danışmanlar ve psikolojik danışman adaylarının çevrimiçi psikolojik danışma sürecine yönelik etik kaygılar yaşadıkları raporlanmıştır. Bulgular, çevrimiçi psikolojik danışma sürecini geliştirmeye ve iyileştirmeye yol gösterecek şekilde kuram, uygulama ve araştırma odaklı tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevrimiçi psikolojik danışma, etkililik, tutum, yeterlik algısı, etik

Proje Numarası

NA

Kaynakça

• American Psychological Association (2020). Telepsychology best practice 101 series (Webinar). Erişim adresi: https://apa.content.online/catalog/product.xhtml?eid=15132\
• Aygün-Cengiz, S. Y. (2008). Sanal terapi: İnternette terapi hizmetlerinin betimleyici bir çözümlemesi (Tez No. 225436)[Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Baker, K. D., ve Ray, M. (2011). Online counseling: The good, the bad, and the possibilities. Counselling Psychology Quarterly, 24(4), 341-346. https://doi.org/10.1080/09515070.2011.632875
• Barak, A. ve Grohol, J. M. (2011). Current and future trends in internet-supported mental health interventions. Journal of Technology in Human Services, 29(3), 155-196.
• Barak, A., Hen, L., Boniel-Nissim, M. ve Shapira, N. (2008). “A comprehensive review and a meta-analysis of the effectiveness of internet-based psychotherapeutic interventions”. Journal of Technology in Human Services, 26(2), 109-159.
• Bastemur, S. ve Bastemur, E. (2015). Technology based counseling: Perspectives of Turkish counselors. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 176, 431-438. https://www.researchgate.net/
• Bell, C. A., Crabtree, S. A., Hall, E. L., ve Sandage, S. J. (2020). Research in counselling and psychotherapy post‐covid‐19. Counselling and Psychotherapy Research, 00, 1-5. https://doi.org/10.1002/capr.12334
• Bozkurt, İ. (2013). Psikolojik yardım uygulamalarında yeni trend: Online terapiler. International Journal of Human Sciences, 10(2), 130-147. https://doi.org/10.35365/ctjpp.20.03.24
• British Association for Counselling and Psychotherapy (2019). Working online in the counselling professions. 25 Mayıs 2021 tarihinde https://www.bacp.co.uk/media
• Buyruk-Genç, A., Amanvermez, Y., Zeren, S. G., ve Erus, S. M. (2019). Early separations: Dropout from online and face-to-face counseling. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 9(4), 1001-1030. https://doi.org/10.14527/pegegog.2019.032
• Cipolletta, S. ve Damiano, M. (2018). Online counseling: An exploratory survey of Italian psychologists’ attitudes towards new ways of interaction. Psychotherapy Research, 28(6). 909-924. https://doi.org/10.1080/10503307.2016.1259533
• Cook. E. ve Doyle, C. (2002). Working alliance in online therapy as compared to face-to-face therapy: Preliminary results. CyberPsychology and Behavior, 5(2), 95-105. https://doi.org/10.1089/109493102753770480
• Cui, L., Liu, Y., Lei, L. ve Tan, S. (2010, August, 16-17). Relationship variables in online versus face-to-face counseling. IEEE 2nd Symposium on Web Society, Beijing, China. doi:10.1109/sws.2010.5607476
• Damar, E. (2019). Çevrimiçi psikolojik danışmaya yönelik danışmanların görüşleri (Tez No. 585723) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Donat-Bacıoğlu, S., ve Onat-Kocabıyık, O. (2019). Counseling trainees’ views towards usage of online counseling in psychological services. European Journal of Education Studies, 5(12), 46-60. https://doi.org/10.5281/zenodo.2597546
• Erdem, A. (2021). Çevrimiçi (online) psikolojik danışma özellikleri kurallar sınırları. https://pdr.org.tr/2020/03/26/online-psikolojik-danisma
• Erdem, A., Bardakçı, S., ve Erdem, Ş. (2018). Receiving online psychological counseling and its causes: A structural equation model. Current Psychology, 1-11. https://doi.org/10.1007/s12144-016-9542-z
• Erdem, A., ve Özdemir, M. (2020). Çevrimiçi ve yüz yüze psikolojik danışmaya ilişkin algıları keşfetmek: Nitel bir çalışma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12, 1. https://doi.org/10.18863/pgy.793232
• Erus, S. M. ve Zeren, Ş. G. (2020). Danışan ve psikolojik danışmanın penceresinden terapötik işbirliği: Çevrimiçi, yüz yüze ve plasebo gruplarının karşılaştırılması. The Journal of Academic Social Science Studies, 13(81), 139-152. http://dx.doi.org/10.29228/JASSS.40292
• Erus, S. M., Zeren, Ş. G., Amanvermez, Y. ve Buyruk-Genç, A. (2020). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumları, pozitif ve negatif duyguları: İstanbul’da bir devlet üniversitesinde profil çalışması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 10(2), 563-595. http://doi.org/10.23863/kalem.2020.167
• Fitzpatrick, K. K., Darcy, A., ve Vierhile, M. (2017). Delivering cognitive behavior therapy to young adults with symptoms of depression and anxiety using a fully automated conversational agent (Woebot): A randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 4(2), Makale e19. http://doi.org/10.2196/mental.7785
• Glasheen, K. J., Shochet, I., ve Campbell, M. A. (2015). Online counselling in secondary schools: would students seek help by this medium?. British Journal of Guidance & Counselling, 44(1), 108-122. https://doi.org/10.1080/03069885.2015.1017805
• Haberstroh, S., Duffey, T., Evans, M., Gee, R., ve Trepal, H. (2007). The experience of online counseling. Journal of Mental Health Counseling, 29(3), 269-282. https://doi.org/10.17744/mehc.29.3.j344651261w357v2
• Haberstroh, S., Parr, G., Bradley, L., Morgan‐Fleming, B., ve Gee, R. (2008). Facilitating online counseling: Perspectives from counselors in training. Journal of Counseling & Development, 86(4), 460-470. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2008.tb00534.x
• Ifdil, I., Fadli, R. P., Suranata, K., Zola, N., ve Ardi, Z. (2020). Online mental health services in Indonesia during the COVID-19 outbreak. Asian Journal of Psychiatry, 51. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102153
• Khan, K., Kunz, R., Kleijnen, J. ve Antes, G. (2003). Five steps to conducting a systematic review. Journal of the Royal Society of Medicine, 96, 118-121.
• Koçyiğit-Özyiğit, M., ve Erkan Atik, Z. (2021). Covid-19 sürecinde psikolojik danışma ve süpervizyon: #evdekal deneyimi. Başkent University Journal of Education, 8(1), 253-274. http://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/385
• Korkmaz, B., ve Şen, G. (2018). Psikoterapistlerin çevrimiçi yürütülen psikoterapilere yönelik algılarına ilişkin bir tematik analiz çalışması. Klinik Psikoloji Dergisi, 2(3), 140-152. https://doi.org/10.31828/kpd2602443829092018m000004
• Leibert, T., Archer J., Munson, J. ve York, G. (2006). An exploratory study of client perceptions of internet counseling and the therapeutic alliance. Journal of Mental Health Counseling, 28(1), 69-83. https://doi.org/10.17744/mehc.28.1.f0h37djrw89nv6vb
• Mallen, M. J., Vogel, D. L., Rochlen, A. B., ve Day, S. X. (2005). Online counseling: Reviewing the literature from a counseling psychology framework. The Counseling Psychologist, 33(6), 819-871. https://doi.org/10.1177/0011000005278624
• Needleman, I.G. (2002). A guide to systematic reviews. Journal of Clinical Periodontology, 29(3), 6–9.
• Özer, Ö., Yıkılmaz, M., Altınok, A., ve Bayoğlu, F. (2016). Psikolojik danışmanların çevrimiçi (online) psikolojik danışmaya yönelik tutumlarının danışan perspektifinden incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 58, 549-559.
• Paterson, S. M., Laajala, T., ve Lehtelä, P. L. (2019). Counsellor students’ conceptions of online counselling in Scotland and Finland. British Journal of Guidance & Counselling, 47(3), 292-303. https://doi.org/10.1080/03069885.2017.1383357
• Poyrazlı, S., ve Can, A. (2020). Çevrimiçi psikolojik danışma: Etik kuralları, Covid-19 süreci ve öneriler. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 3(1), 59-83.
• Pulat, M., ve Barutçu-Yıldırım, , F. (2021). Online counseling and ethics: A systematic review of empirical research. Klinik ve Ruh Sağlığı Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 1(2), 1-12.
• Richards, D., ve Viganò, N. (2012). Online counseling. Encyclopedia of Cyber Behavior, 3(1), 699-713.
• Rochlen, A. B., Zack, J. S., ve Speyer, C. (2004). Online therapy: Review of relevant definitions, debates, and current empirical support. Journal of Clinical Psychology, 60(3), 269–283. http://doi.org/10.1002/jclp.10263
• Shaw, H. E., ve Shaw, S. F. (2006). Critical ethical issues in online counseling: Assessing current practices with an ethical intent checklist. Journal of Counseling & Development, 84(1), 41-53. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2006.tb00378.x
• Skerritt, C., ve Wolstein, D. (2023). Use of artificial intelligence to enhance case management and job development practices in rehabilitation counseling. Rehabilitation Professional, 31(2).
• Stefan, S., ve David, D. (2013). Face-to-face counseling versus high definition holographic projection system. Efficacy and therapeutic alliance. A brief research report. Journal of Cognitive & Behavioral Psychotherapies, 13(2).
• Tanrıkulu, İ. (2009). Counselors-in-training students’ attitudes towards online counseling. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 785-788. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2009.01.140
• Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği (2011). Psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışanlar için etik kurallar. Türk PDR Derneği Yayınları.
• Ulusoy, S., ve Çelik, Z. (2020). Covid-19 sürecinde internet tabanlı müdahaleler bir seçenek olabilir mi? Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy and Research, 9(2), 166-169. https://doi.org/10.5455/JCBPR.106343
• Wong, K. P., Bonn, G., Tam, C. L., ve Wong, C. P. (2018). Preferences for online and/or face-to-face counseling among university students in Malaysia. Frontiers in Psychology, 9, 64. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.00064
• World Health Organisation (WHO). Report of the WHO-China Joint Mission on Covid-19 Disease 2019 (COVID-19). WHO, 2020. 1 Ocak 2020 tarihinde https://www.who.int/docs/default-source/Covid-19’a/who-china-joint-mission-on-Covid-19-finalreport.pdf adresinden erişildi.
• Young, K. S. (2005). An empirical examination of client attitudes towards online counseling. CyberPsychology & Behavior, 8(2), 172-177. https://doi.org/10.1089/cpb.2005.8.172
• Yüksel-Şahin, F. (2021). Psikolojik danışmanların Covid-19’a, yüz yüze ve çevrimiçi psikolojik danışma yapmaya, yüz yüze ve çevrimiçi eğitim almaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (9), 496-522. https://doi.org/10.21733/ibad.799721
• Zamani, Z. A., Nasir, R., ve Yousooff, F. (2010). Perceptions towards online counseling among counselors in Malaysia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 585-589. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.146
• Zeren, Ş. G. (2014). Information and communication technology in education of psychological counselors in training. International Online Journal of Educational Sciences, 6(2), 494-509. http://dx.doi.org/10.15345/iojes.2014.02.019
• Zeren, Ş. G. (2015). Yüz yüze ve çevrimiçi psikolojik danışma: Danışanların sorunları ve memnuniyetleri. Eğitim ve Bilim, 40(182), 127-141. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4696
• Zeren, Ş. G. (2017). Therapeutic alliance in face-to-face and online counseling: Opinions of counselor candidates. Yüz yüze ve çevrimiçi psikolojik danışmada terapötik işbirliği: Psikolojik danışman adaylarının görüşleri. Journal of Human Sciences, 14(3), 2278-2307. http://doi.org/ 10.14687/jhs.v14i3.4203
• Zeren, Ş. G. (2020). Psikolojik danışmada yeni açılımlar ve çevrimiçi psikolojik danışmaya giriş. Ş. G. Zeren (Ed.), Psikolojik danışmada yeni açılımlar ve çevrimiçi psikolojik danışma uygulayıcılar için el kitabı içinde (s. 2-29). Ankara: Pegem Akademi.