BEST – WORST METHOD İLE YEREL YÖNETİMLERDE LİDERLİK TARZININ BELİRLENMESİ: BİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 20 - 40, 15.01.2024

Savaş Bıçak , Sait Gül

https://doi.org/10.20854/bujse.1364197

Öz

Yerel yönetimlerde yöneticilerin sergilemiş olduğu liderlik tarzı başarılarını ve halka sundukları hizmetin kalitesini etkilemektedir. Yöneticiler başında bulunduğu birim ya da kurumlarda gösterdikleri liderlik becerisi ile kalıcı izler bırakabilmekte ve kendisinden sonra gelen yönetimlerce liderlik anlayışları örnek alınabilmektedir. Yerel yönetimlerde çalışan astların görüş ve düşünceleri dikkate alınmadan alt, orta ve üst düzey yöneticiler tepeden inme bir şekilde atandığında, sadece kendilerini tepe yönetime karşı sorumlu hissedebilmekte olup halka ve astlarına karşı duyarsız ve ilgisiz davranışlar sergilemeleri söz konusu olabilmektedir. Ayrıca sunulan hizmetin kalitesinin düşmesi, hizmete kolay erişilememesi gibi olumsuzluklar ortaya çıkarak halkın belediye yönetimine karşı memnuniyetsizliğine sebep olabilmektedir. Bu nedenle yerel yönetimlerde düzeyi ne olursa olsun öncelikle mevcut sergilenen liderlik tarzının belirlenmesi, sonrasında ise gerekiyorsa yöneticilere liderlik eğitimi verilmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada literatürdeki yerel yönetimlerde uygulanan liderlik tarzları belirlenmiş ve daha sonra örnek seçilen bir büyükşehir belediyesi için Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinden En İyi – En Kötü Yöntemi ile algılanan (mevcut) liderlik tarzı belirlenmeye çalışılmıştır. Sonuçlar değerlendirilerek çözüm önerileri getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

liderlik, yerel yönetimler, büyükşehir belediyesi, en iyi - en kötü yöntemi, çok kriterli karar verme

Kaynakça

• Ağın, K. (2023). Yirmi birinci yüzyılda örgütlerde psikolojik iyi oluş ve bağlılık sağlamada lider ve liderliğin rolü. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(1), 826-847. https://doi.org/10.19145/e-gifder.1201826.
• Akar, V. (2023). Örgütlerde yetenek yönetimin çalışanların iş performansına etkisi: örgütsel vatandaşlık davranışının aracı ve işsizlik kaygısının düzenleyici rolü. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24 (1), 477-497. https://doi.org/10.31671/doujournal.1080788.
• Akbudak, N. (2022). Uluslararası Türk Otel Zincirinde Liderlik Tarzları, Liderlik Etkililiği, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık İlişkisinin İncelenmesi (Yayın No:773661) [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Akyürek, M. İ. (2020) İnovasyon ve Liderlik. Uluslarararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(1), 15-24.
• Anıt, S. (2006). The effects of leadership style and team process on performance and innovation in functionally heterogeneous teams. Journal of Management, 32(1), 132 – 157. https://doi.org/10.1177/0149206305277799.
• Aleyashi, W. S. J. ve IRAZ, R. (2023). Örgütsel Değişimin Gerçekleştirilmesinde Transformasyonel Liderliğin Rolü: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23(1), 12-24. https://doi.org/10.30976/susead.1190043.
• Alga, E. (2016). Örgütlerde Yöneticilerin Liderlik Tarzlarının Algılanması ve Tükenmişlik Sendromu İlişkisi (Yayın No: 428259). [Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Alga, E. (2017). Örgütlerde Algılanan Liderlik Tarzlarının Çalışanların Tükenmişliğine Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 97-124.
• Anggoro, Y. A. R., Saputra, E. K., Nafisa L., Naiggolan, H., Ristawati (2023). The Role of Transactional Leadership, Compensation and Working Environment on Employee Job Satisfaction in Fertilizer Industry. Jurnal Economi, Manajemen, dan Akuntansi. 9(2), 251 – 259.
• Arman, K. ve Organ, A. (2023). Determination of the most suitable leadership type in the hotel industry using Best – Worst Method. In A. Baytok, Ö. Zorlu, A. Avan ve E. Bayraktaroğlu (Eds.), Leadership Approaches in Global Hospitality and Tourism (pp. 73-90). IGI Global. https://doi.org/10.4018/978-1-6684-6713-8.ch005
• Atıgan, F. ve Özkan, P. (2023). Okul müdürlerinin vizyoner liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama. 6(1), 23-45. https://doi.org/10.52848/ijls.1220833.
• Avcı, N. (2023). Çalışanların Örgütsel Kibirlilik ve Kayırmacılık Algı Düzeylerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerindeki Etkileri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 95-114. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1097427.
• Ayparçası, M. (2023). Siyasal Pazarlama Süreçlerinde Lider Unsurunun Sosyolojik Rolü Üzerine Bir Değerlendirme. Habitus Toplumbilim Dergisi. 4(4), 93-114.
• Bıçak, S. (2022). IoT Tabanlı Katı Atık Yönetim Sistemi Tasarımı (Yayın No: 752919). [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü].
• Bıçak, S. ve Gül, S. (2023). Dematel ile Yönetici Değişim Nedenlerinin Analizi: Bir Büyükşehir Belediyesi Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(2), 513-537. https://doi.org/10.31671/doujournal.1259802.
• Çakır, E. ve Can, M. (2019). Best-Worst Yöntemine Dayalı Aras Yöntemi ile Dış Kaynak Kullanım Tercihinin Belirlenmesi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 23(3), 1273-1300.
• Cheng, P., Lıu Z., ve Zhou L. (2023) Transformational leadership and emotional layor; the mediation effects of psychological empowerment. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(2), 1030. https://doi.org/10.3390/ijerph20021030.
• Digirolamo, J. (2010). Leaders and Leadership Process. Erişim tarihi: 15.08.2023 http://turbochargedleadership.com/docs/Leaders_and_the_Leadership_Process_DiGirolamo_2010.pdf
• Doğaner, M., Aydın, M.S. ve İncioğlu, C. (2021). Kurumsal Organizasyonlardaki Liderlik Tipleri Verimliliklerinin Swara Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1) , 66-81. https://doi.org/10.47097/piar.865613
• Dorfman, P. W., Hanges, P. ve Brodbeck, F. C. (2004). Leadership and cultural variation: The identification of culturally endorsed leadership profiles. In R. J. House, P. J. Hanges, M. Javidan, P. W. Dorfman, V. Gupta (Eds), Culture, Leadership, and Organizations: The GLOBE Study Of 62 Societies, (pp. 669-720). Sage Publication Inc., USA.
• Döğer, S. ve Kasımoğlu, M. (2023). Değerlerle Liderlik Algısının Adalet Üzerindeki Etkisi; Kamu Kurumlarında Bir Araştırma. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(57), 16-37. https://doi.org/10.17498/kdeniz.1250509.
• Esen, Ü. B. (2022). Liderliğin Dönüşümü: Post Modern Liderlik Teorileri. Nobel Bilimsel Yayınları. ISBN: 978-625-433-667-6.
• Fleenor, J. W. (2011). Trait approach to leadership. Encyclopedia of Industrial and Organizational Psychology. SAGE Publication.
• Güler, F. (2023). Büyükşehir Belediye Meclisi Üyeliği Seçim Sisteminin Sebep Olduğu Sorunlar. Akademik İzdüşüm Dergisi, 8(1), 155-184.
• House R. J. ve Javidan M. (2004). Overview of GLOBE. In R. J. House, P. J. Hanges, M. Javidan, P. W. Dorfman, V. Gupta (Eds), Culture, Leadership, and Organizations: The GLOBE Study Of 62 Societies, (pp. 9-28). Sage Publication Inc., USA.
• İşbilen, U. (2023). Hizmetkâr Liderlik ve Dönüşümsel Liderlik Tarzlarının Çalışanların Motivasyonları Ve Örgütlerin Çeviklikleri Üzerine Etkisi. (Yayın No: 792008) [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Fakültesi].
• Karahan, B., ve Mutlutürk, N. (2023). Takım ve Bireysel Branşlardaki Antrenörlerin Liderlik Özelliklerinin Karşılaştırılması: İBB Spor İstanbul Örneği. Research in Sports Science, 13(1), 23-28. https://doi.org/10.5152/rss.2023.23001.
• Karaka, M. (2023). Gençlik Kulüpleri Çalışanlarının Liderlik Yönelimlerinin Özgüvenleri Üzerine Etkisi. (Yayın No:789347). [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü].
• Konan, N., Demir, H., ve Karakuş, M. (2015). A study of Turkish adaptation of executive servant leadership scale into Turkish. Electronik International Journal of Education, Arts, and Science. 1(1), 135 – 155.
• Kesimli, İ. (2013). Liderlik Davranış Türleri. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-10. https://doi.org/26985/284279.
• Önal, E. (2016) Belediyelerde Yöneticilerin Liderlik Tarzlarına İlişkin Çalışan Düşüncelerinde Çalışanların Demografik Özelliklerinin Farklılaştırıcı Etkileri: İstanbul Belediyeleri Üzerine Bir Uygulama. (Yayın No:438401) [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Örnek, A. Ş., Pazarcık, Y., Eroğlu, U. ve Şamdan, A. İ. (2023). The mediating role of culture in the relationship between servant leadership and organizational citizenship behavior. TroyAcademy, 8(1), 70-100. https://doi.org/10.31454/troyacademy.1204396.
• Küçüközkan, Y. (2015). Liderlik ve Motivasyon Teorileri: Kuramsal Bir Çerçeve. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 85-116.
• Podsakoff, P.M., Mackenzıe, S.B., Paine, J.B. ve Bachrach, D.G. (2000). Organizational citizenship behaviors: a critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563. https://doi.org/10.1177/014920630002600307
• Rezaei, J. (2015). Best-worst multi-criteria decision-making method. Omega, 53, 49-57. https://doi.org/10.1016/j.omega.2014.11.009. Saaty, T. L., 1977. A scaling method for priorities in hierarchical structures. Journal of Mathematical Psychology. 15(3): 234 – 281. https://doi.org/10.1016/0022-2496(77)90033-5.
• Susanto, P. C., Agusinta, L., Setyawati, A. ve Panjaitan A. R. P. (2023). Determinant organization commitment and development organization; analysis servant leadership, transformational leadership, transactional leadership. Formosa Journal of Multidisciplinary Research, 2(3), 541-558.
• Qiang, Z., Wang, J., He, K. ve Xu, L. (2022). Potential of passive employees: how servant leadership can stimulate ınnovation among control – oriented employees. Sustainability, 15(1), 144. https://doi.org/10.3390/su15010144.
• Tuğ Kızıltoprak, A. A. (2023) Max Weber'in Karizmatik Liderlik Teorisi Bağlamında Bir İslam Halifesi: Abdülmelik B. Mervan. İslam Medeniyeti Dergisi, 8(50), 171-200. https://doi.org/55918/islammedeniyetidergisi.1228100.
• Türk, O. (2023). Turizm İşletmelerinde Güncel Liderlik Yaklaşımları. Paradigma Akademi Yayınları.
• Ulu, M., Türkan, Y. S. ve Mengüç, K. (2022). Trafik Kazalarını Etkileyen Faktörlerin Ağırlıklarının BWM ve SWARA Yöntemleri ile Belirlenmesi. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi, 5(2), 227-238. https://doi.org/10.51513/jitsa.1084833.
• Yıldız, O. (2021). Örgütlerde Rekabet Stratejilerinin Örgütsel Performansa Etkisinin Liderlik Tarzları ve Liderlik Görevleri Bağlamında İncelenmesi. (Yayın No: 680344) [Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü].
• Yılmaz, M. (2010). Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ve Bir Uygulama: Lider Bir Kütüphane Müdürü Seçimi. Türk Kütüphaneciliği, 24(2), 206-234.
• Yedigöz, A. ve Doğrul, B. Ş. (2023). Lider-Üye Etkileşiminin İş Performansına Etkisinde Yenilikçi İş Davranışının Aracılık Rolü: Bir Liman İşletmesinde Saha Araştırması. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(25), 170-195. https://doi.org/10.53092/duiibfd.1212865.
• Yücel Batmaz, N. ve Gürer, A. (2016). Dönüştürücü Liderliğin Çalışanların İçsel Motivasyonu Üzerindeki Etkisi: Yerel Yönetimlerde Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Süleyman