1927 ve 1935 Nüfus Sayımları Sonuçlarına Göre Bulanık’ın Demografik Özellikleri

Yıl 2024, Sayı: Bulanık Sempozyumu Özel Sayısı, 7 - 19, 30.11.2024

Ümran Erkoyuncu

Öz

Uzun süren savaşlar sonunda azalan nüfusun ve Lozan Antlaşması ile uygulamaya alınan mübadele sonrasında, ülke nüfusunun yeniden tespit edilmesi amacıyla Türkiye’de ilk genel nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır. 1927 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre nüfusun 6.563.879’u erkek ve 7.084.391’i kadın olmak üzere ülke nüfusu 13.648.270 olarak tespit edilmiştir. Ülkede yaşayan kişi sayısının tespitinin yanı sıra nüfus özelliklerinden yaş grupları, okur yazar durumları, dil, din, meslek ve sakatlık durumlarının da öğrenilmesi bir diğer açıdan kamu politikalarını belirleme ve uygulama için gerekliydi. Bu çalışmada, Bulanık ilçesinin nüfus verileri, ilki 1927 yılında yapılan ve ikincisi 1935 yılında gerçekleşen nüfus sayımlarının verileri ışığında ele alınmıştır. Çalışmada, Bulanık ilçesinin sosyal ve ekonomik durumunu da gösteren dil, din, okur-yazarlık, meslek, yaş, medeni hal ve maluliyet verilerinin erken cumhuriyet yıllarının ilk başlarında nasıl olduğu hakkında önemli bilgiler verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Nüfus Sayımı, Bulanık, Demografik özellikler, Toplum, Değişim.

Demographic Features Of Bulanık According To 1927 And 1935 Population Census

Öz

The first general population census in Turkey was conducted in 1927 in order to re-determine the country's population after the decreasing population as a result of long wars and the population exchange implemented with the Treaty of Lausanne. According to the results of the 1927 general census, the country's population was determined as 13.648.270, of which 6.563.879 were men and 7.084.391 were women. In addition to determining the number of people living in the country, learning about population characteristics such as age groups, literacy levels, language, religion, profession and disability status was also necessary for determining and implementing public policies. In this study, the population data of Bulanık district was discussed in the light of the data of the first census held in 1927 and the second in 1935. In this study, important information will be given about the language, religion, literacy, occupation, age, marital status and disability data, which also show the social and economic situation of the Bulanık district, in the early republican years.

Anahtar Kelimeler

Census, Bulanik, Demographics, Society, Change

Kaynakça

• Akkayan, T. (1979). Türkiye’de Okur-Yazarlık. İstanbul Üniversitesi Sosyal Antropoloji ve Etnoloji Dergisi, 1 (3), 31-72.
• Arvas, T. Z. (2018, Mayıs 10-12). 19. Yüzyılda Muş Köylerinde Sosyal ve Ekonomik Yapı. Tarih ve Kültür Bağlamında Muş Uluslararası Sempozyumu, Muş, Türkiye. https://atam.gov.tr/wp-content/uploads/2023/06/mus-sempozyumu.pdf.
• Bulanık Belediyesi 1929. Tarihçe, 08.04.2024 tarihinde http://bulanik.bel.tr/tarihce adresinden erişildi. Dinç, G. (2012). Cumhuriyet'in İlk Nüfus Sayımına Göre Antalya'nın Demografik Yapısı. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 0 (12), 65-87.
• Erdal, İ. (2011). Ülkü Mecmuasına Göre Erken Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikası (1923-1938), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 12 (48), 779-790.
• Erginyürek, M. (2020). Bulanık İlçesinin Fiziki Coğrafyası. İ. S.Yuca (Edt.) Bulanık/Kop içinde (ss.15-30). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Kaya, A. (2018, Mayıs 10-12). Vilayet Salnameleri ’ne Göre: Muş’un Sosyal, Kültürel ve Dini Yapısı, Tarih ve Kültür Bağlamında Muş Uluslararası Sempozyumu, Muş, Türkiye. https://atam.gov.tr/wp-content/uploads/2023/06/mus-sempozyumu.pdf.
• Köse, M. (2010). 1927 Nüfus Sayımı ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• McCarthy, J. (1998). Müslümanlar ve Azınlıklar B. Umar. (Çev). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi (1922, Mart 1). T.B.M.M. I. Dönem 3. Yasama Yılı Açılış Konuşmaları. 23.04.2024 tarihinde, https://www5.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/1d3yy.htm adresinden erişildi.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi (1923, Mart 1 ). T.B.M.M. I. Dönem 4. Yasama Yılı Açılış Konuşmaları. 23.04.2024 tarihinde, https://www5.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/1d4yy.htm adresinden erişildi.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi (1926, Kasım 1). T.B.M.M. II. Dönem 4. Yasama Yılı Açılış Konuşmaları. 13.04.2024 tarihinde, https://www5.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/2d4yy.htm adresinden erişildi.
• Fırat Onat, G. (2020). 1927 Nüfus Sayımına Göre Erzincan Vilayetinin Demografik Özellikleri, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9 (3), 2350-2368.
• Öztürk, A. ve Toprak, S. (2018). Kafkasya’dan Muş Yöresine Göçler ve Göçmenlerin İskanı (1856-1905), Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (43), 437-458.
• Şahin, C. (2016). Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği. M. Hayır Kanat (Edt). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Türk Tarih Kurumu (1943). İnkılâp Tarihi. C. 4. İstanbul Devlet Matbaası.
• T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü. (1935, Ekim 25), Resmi Bildiri, Ulusa Teşekkür, Ulus, s.1. 24.04.2024 tarihinde, https://www.gastearsivi.com/gazete/ulus/1935-10-25/1 adresinden erişildi.
• T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü (1929). 28 Teşrinievvel 1927 Umumi Nüfus Tahriri, 1. Fasikül, 06.04.2024 tarihinde, https://kutuphane.ttk.gov.tr/resource?itemId=265164&dkymId=59995 adresinden erişildi.
• T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü (1929). 28 Teşrinievvel 1927 Umumi Nüfus Tahriri, 3. Fasikül, 06.04.2024 tarihinde, https://kutuphane.ttk.gov.tr/resource?itemId=265450&dkymId=1564 adresinden erişildi.
• T.C. Başvekalet İstatistik Genel Direktörlüğü (1935), 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı, Türkiye Nüfusu, Vilayet, Kaza, Şehir ve Köyler İtibarile Muvakkat Rakamlar, Ankara: Ulus Basımevi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. Eski Başkanlar, Camille Jacquart. 23.04.2024 tarihinde, https://www.tuik.gov.tr/Kurumsal/Eski_Baskanlar adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu Raporları. (2023). 31 Aralık 2023 Tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 01.05.2024 tarihinde, https://data.tuik.gov.tr adresinden erişildi.
• Ulutaş, E. (2020). Bulanık’ta Aşiret Toplumsallaşması: Etno-Morfolojik Bir Okuma, İ. S.Yuca (Edt.) Bulanık/Kop içinde (ss.15-30). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Yuca, S. (2011). Cumhuriyet Döneminin İlk Nüfus Sayımına (1927) Göre Muş İlinin Nüfus Özellikleri, Akademik Bakış Dergisi, 24, 1-30.