Covid- 19 Salgın Döneminde Sağlıklı Yaşam Biçimi, Fiziksel Aktivite ve Egzersizin Rolü

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: COVID-19 ÖZEL SAYISI, 56 - 72, 30.12.2021

Ali Özkan

Öz

COVID-19 enfeksiyonundan dolayı hem bulaşma riskini en aza indirmek hem de ülke sağlık sistemine aşırı yüklenmeleri azaltmak için ülkemizde izolasyon uygulanarak evde zaman geçirme başlamıştır. Bu tür ortaya çıkan durumlar yaşam tarzını değiştirerek hareketsiz bir yaşama doğru insanları sürüklemektedir. Salgın nedeni ile yaşlıların, gençlerin ve çocukların yani kısaca tüm insanların televizyonla daha fazla vakit geçirmesi, telefonlarını ve bilgisayarlarını daha çok kullanmaları hareketsiz yaşam tarzını desteklemiştir. Giderek daha az fiziksel aktivite yapan, ev dışında yer alan fiziksel aktivitelere katılmayan ya da daha az katılan bireyler ortaya çıkmaya başlamıştır. Bilindiği gibi; hareketsiz yaşam tarzı Tip II diyabet, kas-iskelet hastalıkları, obezite, koroner kalp hastalığı, yüksek kan lipid düzeyi, hipertansiyon, kolon ve göğüs kanseri gibi bazı kanser türleri gibi kronik hastalıkların ortaya çıkmasında önemli unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Düzenli yapılan fiziksel aktivitenin bağışıklık sistemini destekleyeceği ve yukarıda ifade edilen kronik hastalıkları geciktirebileceği veya önleyebileceği tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de anlaşılmıştır. Düzenli olarak yapılan veya yapılandırılan fiziksel aktivite ve egzersiz hipokinetik hastalıkların yanı sıra stres, kaygı ve depresyonu gibi sağlık problemlerinin ortaya çıkma riskini azaltabilmektedir. COVID-19 salgın süresince evlerde aylarca kapalı kalan her yaştaki inaktif bireyler için planlanmış fiziksel aktivite programları bağışıklık sistemini destekleyerek fiziksel ve zihinsel sağlık üzerindeki olumsuz etkileri azaltacağı gerçeğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, sağlıklı yaşam biçimi, fiziksel aktivite, egzersiz

Kaynakça

• Aktuğ, Z. B., İri, R., ve Demir, N. A. (2020). COVID-19 immune system and exercise. Journal of Human Sciences, 17 (2), 513-520.
• American College Of Sports Medicine Position Stand (ACSM). (1998).There commended quantityand quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory and muscular fitness, and flexibility in healthy adults. Medicine and Science in Sports and Exercise, 30, 975-991.
• Arslan, E., ve Ercan, S. (2020). COVID-19 pandemisi ve sosyal izolasyon sürecinde egzersizin önemi. Spor Hekimliği Dergisi, 55 (2), 188-191.
• Bozkuş, T., Türkmen, T., Kul, M., Özkan, A., Öz, Ü., … Cengiz, C. (2013). Determine and relationship of physical activity level and healthy lifestyle behaviors in physical education students. International Journal of Science, Culture and Sport, 3, 42-56.
• Caner, Z. G., Ünal, M., Apaydın, Z., Dağ, A., Okur, Ş., … Bildik, C. (2020). COVID-19 hastalığı ve ev egzersizlerinin önemi. Journal of Medical Sciences, 1 (3), 25-33.
• Church, T. (2011). Exercise in obesity, metabolic syndrome and diabetes program. Progress in Cardiovascular Diseases, 53 (6), 412-418.
• Ciddi, P. K., ve Yazgan, E. (2020). COVID-19 Salgınında sosyal izolasyon sırasında fiziksel aktivite durumunun yaşam kalitesi üzerine etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (37), 262-279.
• Çimen, S. (2003). 15-18 yaş grubu gençlerde riskli sağlık davranışları ölçeğinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Delibaşı, T., Karaaslan, Y., Üstün, İ., Köroğlu, E., ve Hoşgör, S. (2007). National prevalence of underweight, overweight and obesity in Turkey: cross sectional study of a representative adult population. Central European Journal Of Medicine, 2 (3), 294-303.
• Dubnov G., Brzezinski, A., ve Berry E. M. (2003). Weight control and the management of obesity after menopause: the role of physical activity. Maturitas, 44 (2), 89-101.
• Dunn, A. L., Marcus, B. H., Kampert, J. B., Garcia, M. E., Kohl, H. W., … Brasel, J. A. (1999). Comparison of lifestyle and structured interventions to increase physical activity and cardirespiratory fitness. Jama 281, 327-334.
• Esin, M. N. Ö. (1997). Endüstriyel alanda çalışan işçilerin sağlık davranışlarının saptanması ve geliştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Güneş, A. G. M., Demirer, A. G. B., ve Şimşek, A. G. A. (2020). Bölüm 3 COVID-19 özelinde immün sistemi güçlendirici beslenme ve fiziksel aktivite stratejileri. COVID-19, 125.
• Hesketh, K., Waters, E., Salmon, L., Williams, J., ve Gren, J. (2005). Health eating, activity and obesity prevention: a qualitative study of parent and child perceptions in australia. Health Promotion International, 20, 19-26.
• Hüseyin, Ünlü, H., Öztürk, B., Aktaş, Ö., ve Büyüktaş, B. (2020). Bireylerin COVID-19 sürecinde fiziksel aktivite düzeylerindeki değişimin incelenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 4 (2), 79-87.
• Janssen, I., Fortier, A., Hudson, R., ve Ross, R. (2002). Effects of an energyrestrictive diet with or without exercise on abdominal fat, intermuscular fat, and metabolic risk factors in obese women. Diabetes Care, 25, 431-438.
• Kanık, Z. H. (2020). Covid-19 pandemisinde ev tabanlı fiziksel aktivite. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 46-51.
• Kartal, A., Ergin, E., ve Kanmış, H. D. (2020). COVID-19 pandemik salgın döneminde yaşam kalitesini arttırmaya yönelik sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite önerileri. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 149-155.
• Kayıhan, G., ve Ersöz, G. (2009). 15-18 yaş grubu adolesanlarda obezite tanısında ve vücut yağ yüzdesinin belirlenmesinde kullanılan farklı yöntemlerin karşılaştırılması. Türkiye Klinikleri Journal of Sports Sciences, 1 (2),107-116.
• Koç, M., ve Bayar, K. (2020). COVID-19 pandemisinde fiziksel aktivite ve egzersizin önemi. Karya Journal of Health Science, 1 (2), 19-21.
• Menekli, T. (2020). Salgın döneminde beslenme. R. Aylaz ve E. Yıldız (Der.) Yeni koronavirüs hastalığının toplum üzerine etkileri ve hemşirelik yaklaşımları içinde (89-95). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Monteye, H.J. (2000). Evaluation of some measurements of physical activity and energy expediture. Medicine and Science in Sports and Exercise, 31, 137-140.
• Murphy, M., Nevill, A., Biddle, S., Neville, C., ve Hardman, A. (2002). “Accumulation brisk walking for fitness, cardiovascular risk, and psychological health. Medicine and Science in Sports and Exercise, 34 (9), 1468-1474.
• Nanchahal, K., Morris, J.N., Sullivan, L.M., ve Wilson, P.W.F. (2005). Coronary heart disease risk in men and the epidemic of overweight and obesity. International Journal Of Obesity, 29, 317-323.
• Özdirenç, M., Özcan, A., Akın, F., ve Gelecek, N. (2005). Physical fitness in rural children compared with urban children in Turkey. Pediatrics International, 47 (1), 26-31.
• Özkan, A. (2015). The relationship between physical activity levels and healthy lifestyle behaviors of distance education students. Educational Research and Reviews, 10 (4), 416-422.
• Özkan, A., Bozkuş, T., Kul, M., Türkmen, M., Öz, Ü., … Cengiz, C. (2013). Halk oyuncularının fiziksel aktivite düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi ve ilişkilendirilmesi. International Journal of Science Culture and Sport, 1 (3), 24-38.
• Öztürk, O., ve Bayraktar, D. (2020). Pandemilerin şafağında: covıd-19 ve fiziksel inaktivite. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5 (2), 143-146.
• Papandreou, C., Mourad, T.A., Jildeh, C., Abdeen, Z., Philalithis, A.,… Tzanakis, N. (2008). Obesity in mediterranean region (1997–2007): a systematic review. Obesity Reviews, 9 (5),389-399.
• Sallı, J. F., Patrick, K., ve Long, B. J. (1994). Overview of the international consensus conference on physical activity guidelines for adolescents. Pediatric Exercise Science, 6 (4), 299-301.
• Salmi, A.J. (2003). Body composition assement with segmental multifrequency bioimpedance method. Journal of Sports Science and Medicine, 2 (3), 1-29.
• Speck, B.J. (2002). From exercise to physical activity. Holistictic Nursing Practice, 16 (5), 24-31.
• Şenışık, S. Ç. (2015). Egzersiz ve bağışıklık sistemi. Spor Hekimliği Dergisi, 50 (1), 11-20.
• Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2010). Türkiye obezite (şişmanlık) ile mücadele ve kontrol programı. 26 Nisan 2021 tarihinde http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/halksag/belge/mevzuat/turkiye_obezite_mucadele_kontrol_pr g.pdf adresinden erişildi
• Thibault, H., Contrand, B., Saubusse, E., Baine, M., ve Maurice-Tison, S. (2010). Risk factors for overweight and obesity in french adolescents: physical activity, sedentary behavior and parental characteristics. Nutrition, 26, 192-200.
• Turkmen, M., Ozkan, A., Murat, K. U. L., ve Bozkus, T. (2015). Investigation of the relationship between physical activity level and healthy life-style behaviors of academic staff. Educational Research and Reviews, 10 (5), 577-581.
• Türkmen, M., Kul, M., Ocalan, M., Ozkan, A., ve Bozkus, T. (2013). Determination of the relationship between physical activity levels and healthy lifestyle behaviors of university students. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 8 (10), 507-512.
• Ünalan D., Şenol V., Öztürk A., ve Erkorkmaz, Ü. (2007). Meslek yüksekokullarının sağlık ve sosyal programlarında öğrenim gören öğrencilerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve öz-bakım gücü düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Dergisi, 14 (2), 101-109.
• Walker, S. N., Sechrist K. R., ve Pender, N. J. (1987). The health promoting lifestyle profile: development and psychometric characteristics. Nursing Research, 36 (2),76-81.
• Welk, G. J., ve Meredith, M. D. (2008). Fitnessgram/Activity Gram Reference Guide (3rd Ed). Dallas, Tx, The Cooper Institute.
• Yalçınkaya, M., Özer, F. G., ve Kahramanoğlu, A. Y. (2007). Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bilgisi, 6 (6), 409-420