Diyabetik Hastaların Beslenme Alışkanlıkları ve Bilgi Düzeylerinin Metabolik Kontrolle İlişkisinin Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 17, 30.12.2016

Merve Özdemir , Emine Aksoydan , Rahime Evra Karakaya , Yasemin Coşkun Rabia Nur Kocamış

Öz

Amaç: Diyabet hastalarının beslenme alışkanlıkları ve diyetleriyle ilgili bilgi düzeyleri, hastaların metabolik
kontrollerini etkilemektedir. Bu çalışma Tip 2 diyabetli hastaların beslenme alışkanlıklarının ve diyetleriyle
ilgili bilgi düzeylerinin metabolik kontrolle ilişkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma Ankara Atatürk Hastanesi ENDOTEM Kliniğine gelen toplam 205 Tip 2
diyabetli hasta ile yürütülmüştür. Hastaların sosyo-demografik özellikleri, beslenme alışkanlıkları, beslenme
bilgi düzeyleri ve antropometrik ölçüm bilgileri anket formu aracılığı ile toplanmış, hastane kayıtlarından da
glikozillenmiş hemoglobin A1c değerleri kaydedilmiştir.
Bulgular: Çalışmaya katılanların %68.8'i (141 kişi) kadın, %31.2'si (64 kişi) erkektir. Yaş ortalaması
54.1±11.0’dır. Kadınların beden kütle indeksi ortalaması (BKİ) (32.18±6.19 kg/m2) erkeklerden (28.75±4.31
kg/m2) yüksek bulunmuştur. Beden kütle indeksi en yüksek olan grubun metabolik kontrol göstergelerinden
biri olan hemoglobin A1c düzeyleri en yüksek bulunmuştur. Cinsiyet, yaş ve meslek grupları ile beden kütle
indeksi ortalamaları arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Normal ağırlıkta olan hastaların beslenme bilgi
düzeyleri diğer gruplara göre en yüksek düzeydedir.
Sonuç: Diyabet hastalarında tedaviye uyum, beslenme durumu ve tıbbi beslenme tedavisi hakkındaki bilgi
düzeyi metabolik kontrolü etkileyerek yaşam kaliteleri üzerinde olumlu bir katkı sağlamaktadır. Özellikle
yüksek İnsülinin diyabet hastalarında kötü metabolik kontrolle ilişkili olduğunun saptandığı bu çalışmanın sonucunda; hastaların beslenme bilgi düzeylerini arttıracak girişimlerle daha iyi yaşam kalitesi
hedeflenmesi gerektiği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Diyabet, beslenme, metabolik kontrol

Kaynakça

• Al-Kaabi, J., Al-Maskari, F., Saadi, H., Afandi, B, Parkar, H, & Nagelkerke, N. (2008). Assessment of dietary practice among diabetic patients in the United Arab Emirates. Rev Diabet Stud, 5(2), 110-5. doi:10.1900/RDS.2008.5.110.
• American Diabetes Association (2009). Standards of medical care in diabetes. Diabetes Care, 32(1), S13- 61. doi: 10.2337/dc09-S013.
• American Diabetes Association (2014). Standards of medical care in diabetes. Diabetes Care, 37(1), S14- 80. doi: 10.2337/dc14-S014.
• Close, E. J., Wiles, P. G., Lockton, J. A., Walmsley, D., Oldham, J., & Wales, J. K. (1993). The degree of day-to-day variation in food intake in diabetic patients. Diabet Med, 10(6), 514-20.
• Fitzgerald, N., Damio, G., Segura-Pérez, S., & Pérez-Escamilla, R. (2008). Nutrition knowledge, food label use, and food intake patterns among Latinas with and without type 2 diabetes. J Am Diet Assoc, 108(6), 960-7. doi: 10.1016/j.jada.2008.03.016.
• Galobardes, B., Morabia, A., & Bernstein, M. S. (2000). The differential effect of education and occupation on body mass and overweight in a sample of working people of the general population. Ann Epidemiol, 10(8), 532-7.
• Gönen, S., Güngör, K., Çilli, A. S., et al. (2007). Comprehensive analysis of health related quality of life in patients with diabetes: A study from Konya Turkey. Turkish Journal of Endocrinology and Metabolism, 11, 81-8.
• Herman, W. H., & Fajans, S. S. (2010) Hemoglobin A1c for the diagnosis of diabetes: Practical considerations. Pol Arch Med Wewn, 120(1-2), 37-40.
• Hernández-Ronquillo, L., Téllez-Zenteno, J. F., Garduño-Espinosa, J., & González-Acevez, E. (2003). Factors associated with therapy noncompliance in type-2 diabetes patients. Salud Publica Mex, 45(3), 191-7.
• Howteerakul, N., Suwannapong, N., Rittichu, C., & Rawdaree, P. (2007). Adherence to regimens and glycemic control of patients with type 2 diabetes attending a tertiary hospital clinic. Asia Pac J Public Health, 19(1), 43-9.
• IBM Corp. Released 2012. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 21.0. Armonk, NY: IBM Corp.
• Karatoprak, K., Uysal, S., Akkılık, Z. S., Ercan, M., Yılmaz, F. M. (2012). Diyabette glisemik kontrolün serum biyokimyasal parametreleri ile ilişkisi. Abant Med J, 1(2), 51-54. doi:10.5505/abantmedj.2012.36854
• Koenig, R. J., Peterson, C. M., Kilo, C., Cerami, A., & Williamson, J. R. (1976). Hemoglobin AIc as an indicator of the degree of glucose intolerance in diabetes. Diabetes, 25(3), 230-2.
• Kong, A. P., Chan, R. S., Nelson, E. A., & Chan, J. C. (2011). Role of low-glycemic index diet in management of childhood obesity. Obes Rev. 12(7), 492-8. doi: 10.1111/j.1467-789X.2010.00768.x.
• Kushi, L. H., Folsom, A. R., Jacobs, D. R. J., Luepker, R. V., Elmer, P. J., & Blackburn, H. (1988). Educational attainment and nutrient consumption patterns: The Minnesota Heart Survey. J Am Diet Assoc, 88(10), 1230-6.
• Larsson, D., Lager, I., & Nilsson, P. M. (1999). Socio-economic characteristics and quality of life in diabetes mellitus--relation to metabolic control. Scand J Public Health. 27(2), 101-5.
• Nelson, K. M., Reiber, G., Boyko, E. J. (2002). Diet and exercise among adults with type 2 diabetes: findings from the third national health and nutrition examination survey (NHANES III). Diabetes Care, 25(10), 1722-8.
• Nural, N., Hindistan, S., Gürsoy, A. A., & Bayrak, N. (2009). Bir sağlık ocağına başvuran tip 2 diabetes mellitus tanılı hastaların epidemiyolojik özellikleri ve prognozu. TAF Prev. Med. Bull, 8(4), 297-306.
• Özdamar, K. (2013). SPSS ile biyoistatistik. 9. Baskı. Ankara. Nisan Kitabevi p.317-71.
• Reutrakul, S., Hood, M. M., Crowley, S. J., Morgan, M. K., Teodori, M., & Knutson, K. L. (2014). The relationship between breakfast skipping, chronotype, and glycemic control in type 2 diabetes. Chronobiol Int, 31(1), 64-71. doi:10.3109/07420528.2013.821614.
• Rodbard, H. W., Blonde, L., Braithwaite, S. S., et al. (2007). American Association of Clinical Endocrinologists medical guidelines for clinical practice for the management of diabetes mellitus. Endocr Pract, 13(1), 1-68.
• Saaddine, J. B., Cadwell, B., Gregg, E. W., et al. (2006). Improvements in diabetes processes of care and intermediate outcomes: United States, 1988-2002. Ann Intern Med, 144(7), 465-74.
• Satman, İ. (2001). Diabetes mellitusun epidemiyolojisi, In: Yenigün M, Altuntaş M, editor. Her yönüyle diabetes mellitus. İstanbul. CN: Nobel Tıp Kitabevi; 20. p. 69-84.
• Satman, I., Omer, B., Tutuncu, Y., et al. (2013). Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol. 28(2), 169-80. doi:10.1007/s10654-013- 9771-5.
• Satman, İ., TURDEP-II Çalışma Grubu. Turdep II Sonuçları. Erişim: URL:http://www.turkendokrin.org/ files/file/TURDEP_II_2011.pdf, Erişim Tarihi: Mart 27, 2015.
• Skyler, J. S. (2004). Effects of glycemic control on diabetes complications and on the prevention of diabetes. Clinical Diabetes. 22(4), 162-66.
• Stratton, I. M., Adler, A. I., Neil, H. A., et al. (2000). Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): Prospective observational study. BMJ, 321(7258), 405-12.
• Tol, A., Shojaeezadeh, D., Sharifirad, G., Eslami, A., Alhani, F., Mohajeritehrani, M. (2012). Predictors of self-management behaviors among type 2 diabetes patients. J Basic Appl Sci Rex. 2(3), 2270-74.
• True, M. W. (2009). Circulating biomarkers of glycemia in diabetes management and implications for personalized medicine. J Diabetes Sci Technol. 3(4), 743-7.
• Turner, R. C., Cull, C. A., Frighi, V., & Holman, R. R. (1999). Glycemic control with diet, sulfonylurea, metformin, or insülin in patients with type 2 diabetes mellitus: Progressive requirement for multiple therapies (UKPDS 49). UK Prospective Diabetes Study (UKPDS) Group. JAMA. 281(21), 2005-12.
• Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği, Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu 2014 Erişim: URL:http://www.turkendokrin.org/icerik.php?id=19&m=menu17 Erişim tarihi: Mart 25, 2015.
• Wild, S., Roglic, G., Green, A., Sicree, R., & King, H. (2004). Global prevalence of diabetes: estimates for the year 2000 and projections for 2030. Diabetes Care. 27(5), 1047-53.
• Woo, Y. J., Lee, H. S., Kim, W. Y. (2006). Individual diabetes nutrition education can help management for type II diabetes. Korean J Nutr. 39(7), 641-8.
• World Health Organization. BMI classification. Erişim: URL: http://apps.who.int/bmi/index.jsp?introPage= intro_3.html. Erişim tarihi: Nisan 25, 2014.
• World Health Organization and the International Diabetes Federation. Diabetes Action Now Booklet. 2004. Erişim: URL:http://www.who.int/diabetes/actionnow/booklet/en/ Erişim tarihi: Mart 25, 2015.
• Yılmaz, S., Çömlekçi, A., & Ünal, B. (2013). Bir endokrinoloji polikliniğinde izlenen tip 2 diyabet hastalarında tıbbi ve davranışsal tedavi yaklaşımlarının etkileri. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi. 22(6), 220- 25.