Akademisyenlerin Yeni Besin Korkularının ve Etkileyen Faktörlerin Saptanması

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 96 - 116, 30.08.2020

Cansu Kol Mehtap Akçil Ok

Öz

Amaç: Daha önce tadılmamış, bilinmeyen besinlerden farklı derecelerde kaçınma durumu yeni besin korkusu olarak tanımlanmaktadır. Çalışma, akademisyenlerin yeni besin korkularının saptanması ve etkileyen faktörlerin incelenmesi amacıyla planlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Çalışma, Eylül 2019 – Ocak 2020 tarihleri arasında Başkent Üniversitesi Bağlıca Kampüsü’nde farklı fakülte ve bölümlerin akademik personelinden gönüllü 173 kadın (%73.3) ve 63 erkek (%26.7) olmak üzere toplamda 236 yetişkin akademisyen dahil edilmiştir. Bireylerin kişisel özelliklerine, beslenme alışkanlıklarına ilişkin bilgileri saptamak amacıyla anket formu, yeni besin korkularını belirleyebilmek amacıyla yeni besin korkusu ölçeği (FNS) uygulanmıştır. Ölçekten alınan yüksek puanlar yeni besin korkusunu, düşük puanlar yeni besinlerden hoşlanmayı göstermektedir.
Bulgular: Bu çalışmadaki; bireylerin yaş ortalaması kadınlarda 37.9±11.03 yıl, erkeklerde 40.8±4.76 yıl olarak saptanmıştır. Bireylerin yeni besin korkusu (YBK) ortalama puanı 32,7±12,26 olarak saptanmıştır ve kadınlarda ve erkeklerde birbirine yakın değerlerde olduğu bulunmuştur (p>0.05). Yurt dışına çıkan bireylerin yeni besin korkuları çıkmayanlara göre daha düşük bulunmuştur (p<0.05). Yurt dışında besin seçimi yapan bireylerin yeni besin korkuları yapmayan bireylere göre daha yüksek bulunmuştur (p<0.001).
Sonuç: Bireylerin yeni besin korkusunu çeşitli faktörler etkileyebilmektedir. Bireylerin yeni besin korkularının nedeni detaylı incelenmeli, yaklaşımlar ve çözümler de uygun şekilde yapılmalıdır. Yeni besin korkusu arttıkça diyet kalitesinde düşme görülebileceğinden korku düzeyi yüksek olan bireyler beslenme danışmanlığı almak üzere diyetisyene yönlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Yeni besin korkusu, akademisyen, beslenme

Kaynakça

• Alexy, U., Wicher, M., & Kersting, M. (2010). Breakfast trends in children and adolescents: Frequency and quality. Public Health Nutr. 13(11):1795-802.
• Bargiota, A., Delizona, M., Tsitouras, A., & Kou-Koulis, G.N. (2013). Eating habits and factors affecting food choice of adolescents living in rural areas. Hormones Journal. 12(2): 246-253
• Ceylan, V., & Akar Şahingöz, S. (2019). Yetişkin Bireylerde Gıda Neofobi Düzeyinin Belirlenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 7/2: 772-784.
• Choe, J. Y., & Cho, M. S. (2011). Food neophobia and willingness to try non-traditional foods for Koreans. Food Qual Prefer. 22(7):671-7.
• Cooke, L., Carnell, S., & Wardle, J. (2006). Food neophobia and mealtime food consumption in 4–5 year old children. Int J Behav Nutr Phys Act. 3(1):14.
• Demattè, M.L., Endrizzi, I., Biasioli, F., Corollaro, M.L., Pojer, N., Zampini, M., ve ark. (2013). Food neophobia and its relation with olfactory ability in common odour identification. Appetite. 68: 112-7.
• Edwards, J. S. A., Hartwell, H. L., & Brown, L. (2010). Changes in food neophobia and dietary habits of international students, Journal of Human Nutrition and Dietetics. 23: 301-311
• Fernández-Ruiz, V., Claret, A., & Chaya, C. (2013). Testing a Spanish-version of the Food Neophobia Scale. Food Qual Prefer. 28(1):222-5.
• Flight, I., Leppard, P., & Cox, D. N. (2003). Food neophobia and associations with cultural diversity and socio-economic status amongst rural and urban Australian adolescents. Appetite. 41:51–59.
• Hursti, U. K. K., & Sjöden, P. O. (1997). Food and General Neophobia and Their Relationship With Self Reported Food Choice: Familial Resemblance in Swedish Families With Children of Ages 7 – 17 Years. Appetite. 29: 89-103.
• Knaapila, A. J., Sandell, M. A., Vaarno, J., Hoppu, U., Puolimatka, T., Kaljonen, A. ve ark. (2015). Food neophobia associates with lower dietary quality and higher BMI in Finnish adults. Public Health Nutr. 18(12):2161-71.
• Knaapila, A. A., Silventoinen, K.K., Broms, U., Rose, R.J., Perola, M., Kaprio, J., & Tuorila, H.M. (2011). Food Neophobia in Young Adults: Genetic Architecture and Relation to Personality, Pleasantness and Use Frequency of Foods, and Body Mass Index—A Twin Study: Behav Genet. 41:512–521
• Laureati, M., Bergamaschi, V., & Pagliarini, E. (2015). Assessing Childhood Food Neophobia: Validation of a Scale in Italian Primary School Children. Food Qyality and Preference. 40: 8-15.
• Laureati, M., Bertoli, S., Bergamaschi, V., Leone, A., Lewandowski, L., Giussani, B. ve ark. (2015). Food neophobia and liking for fruits and vegetables are not related to Italian children’s overweight. Food Qual Prefer. 125-31.
• Maiz, E, & Balluerka, N. (2016). Nutritional status and Mediterranean diet quality among Spanish children and adolescents with food neophobia. Food Qual Prefer. 52:133-42.
• Martins, Y., Pelchat, M. L., & Pliner, P. (1997). Try It: It’s Good and It’s Good For You: Effects of Taste and Nutrition Information on Willingness to Try Novel Foods. Appetite. 28: 89-102.
• Muhammad, R., Abdullah, K.M., Zahari, M.S.M., & Sharif, M.S.M. (2015). Revealing the scenario of food neophobia among higher learning institution students from Klang Valley, Malaysia. Procedia Soc Behav Sci. 170:292-9.
• Nordin, S., Broman, D.A., Garvill, J, & Nyroos, M. (2004). Gender differences in factors affecting rejection of food in healthy young Swedish adults. Appetite. 43(3):295-301.
• Olabi, A., Najm, N.E.O., Baghdadi, O.K, & Morton, J.M. (2009). Food neophobia levels of Lebanese and American college students. Food Qual Prefer. 20(5):353- 62.
• Organization WHO. (2014). Basic documents: World Health Organization.
• Pliner, P. (1994). Development of Measures of Food Neophobia in Children. Appetite. 23(2):147-63.
• Pliner, P., & Hobden, K. (1992). Development of a scale to measure the trait of food neophobia in humans. Appetite. 19(2):105-20.
• Proserpio, C., Laureati, M., Bertoli, S., Battezzati, A, Pagliarini, E. (2016). Determinants of obesity in Italian adults: The role of taste sensitivity, food liking, and food neophobia. Chem Senses. 41(2):169-76.
• Proserpio, C., Laureati, M., Invitti, C., & Pagliarini, E. (2018). Reduced taste responsiveness and increased food neophobia characterize obese adults. Food Qual Prefer. 63:73-9.
• Rozin, P., & Vollmecke, T. (1986). Food likes and dislikes. Annual Reviews of Nutrition, 6, 433–456.
• Siegrist M., Hartmann C., Keller C. Antecedents of food neophobia and its association with eating behavior and food choices. Food Quality and Preference.2013; 30: 293–298
• Tuorila, H., La¨hteenma¨ki, L., Pohjalainen, L., & Lotti, L. (2001). Food neophobia among the Finns and related responses to familiar and unfamiliar foods. Food Quality and Preference. 12: 29–37.
• Uçar, E. M. (2018). Yetişkin Bireylerde Yeni Besin Korkusu Ve Diyet Kalitesinin Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Toplu Beslenme Sistemleri Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.