Yetişkinlerde Sosyal Medya Kullanımının Yeme Bozukluğu ve Beden Algısı ile İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 86 - 100, 30.04.2024

Emel Aydan Oral , Sinem Öztaşkın

Öz

Amaç: Bu araştırma, yetişkin bireylerin sosyal medya kullanımı ile yeme bozukluğu ve beden algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla planlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmaya, 18-64 yaş aralığında olan, son 5 ay içinde en az 1 aktif sosyal medya hesabına sahip olan, araştırmaya katılmaya gönüllü yetişkin bireyler dahil edilmiştir. Çalışmaya, 65 yaş ve üstü ve 18 yaş altı bireyler dahil edilmemiştir. Bireylere üç bölümden oluşan anket formu yüz yüze ve online platformlar ile uygulanmıştır. Anketin ilk bölümünde araştırmaya katılan gönüllülerin sosyodemografik özellikleri ve sosyal medya kullanımı sorgulanmış, vücut ağırlığı ve boy uzunluğu ölçümleri alınarak Beden Kütle İndeks (BKİ) değerleri hesaplanmıştır. Anketin ikinci bölümünde yeme bozuklukları ile ilgili soruları içeren Yeme Tutum Testi (YTT-26) yer alırken, üçüncü bölümde Beden Memnuniyeti Ölçeği yer almıştır.
Bulgular: Araştırmaya, 209’u erkek ve 365’i kadın olmak üzere toplam 574 birey katılmıştır. Bireylerin %34,7’i evli, %90,9’u üniversite mezunu, %52,6’sı 18-24 yaş aralığındadır. Bireylerin sosyal medya platform türü olarak sırasıyla Instagram (%90,4), Youtube (%82,1), Twitter (%47,7), Snapchat (%40,2) ve Facebook (%39,7) kullandıkları saptanmıştır. Facebook, Snapchat, Youtube sosyal medya platformu kullanan kadınların YTT puan ortalaması erkeklere göre daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). Facebook ve Youtube kullanan kadınların beden memnuniyet puan ortalaması erkeklerden daha düşük bulunmuştur (p<0,05).
Sonuç: Gençlerde sosyal medyanın yaygın kullanımı, olumsuz yeme davranışlarının ve yeme bozukluğunun gelişmesine neden olabilmekte, aynı zamanda gerçekçi olmayan incelikteki modeller idealleştirilerek kişilerde olumsuz beden imajı algısının oluşmasına neden olabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya, yeme bozukluğu, beden algısı, instagram, facebook

Kaynakça

• Ata, R. N., Ludden, A. B., ve Lally, M. M. (2007). The effects of gender and family, friend, and media influences on eating behaviors and body image during adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 36, 1024-1037.
• Avalos, L., Tylka, T. L., ve Wood-Barcalow, N. (2005). The body appreciation scale: Development and psychometric evaluation. Body image, 2(3), 285-297.
• Bakalim, O., ve Taşdelen-Karçkay, A. (2016). Body Appreciation Scale: Evaluation of the factor structure and psychometric properties among male and female Turkish university students. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1).
• Carr, C. T., ve Hayes, R. A. (2015). Social media: Defining, developing, and divining. Atlantic journal of communication, 23(1), 46-65.
• Cheng, X., Lin, S.-Y., Wang, K., Hong, Y. A., Zhao, X., Gress, D., . . . Xue, H. (2021). Healthfulness assessment of recipes shared on Pinterest: natural language processing and content analysis. Journal of Medical Internet Research, 23(4), e25757.
• Digital (31 Ocak 2024). Digital 2024: 5 Billion Social Media Users. https://wearesocial.com/uk/blog/2024/01/digital-2024-5-billion-social-media-users/
• Ergüney-Okumuş, F. E., ve Sertel-Berk, H. Ö. (2019). Yeme Tutum Testi kısa formunun (YTT-26) Üniversite örnekleminde Türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi. Psikoloji Çalışmaları, 40(1), 57-78.
• Fredrickson, B. L., ve Roberts, T.-A. (1997). Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks. Psychology of women quarterly, 21(2), 173-206.
• Garner, D. M., ve Garfinkel, P. E. (1979). The Eating Attitudes Test: An index of the symptoms of anorexia nervosa. Psychological medicine, 9(2), 273-279.
• Gül, A., ve Akyüz, E. Y. (2019). Sosyal Medya Kullanımı: Yeme Bozukluğu Nedeni Olabilir Mi? Sağlık Profesyonelleri Araştırma Dergisi, 1(1), 28-32.
• Hazar, M. (2011). Sosyal Medya Bagımlılıgı-Bir Alan Çalışması. Journal of Communication Theory & Research/Iletisim Kuram ve Arastirma Dergisi, 2011(32).
• Keery, H., Van den Berg, P., ve Thompson, J. K. (2004). An evaluation of the Tripartite Influence Model of body dissatisfaction and eating disturbance with adolescent girls. Body image, 1(3), 237-251.
• Kiliç, D., ve İspir, B. (2020). Sosyal Medyada Haber İçeriklerine Güven Ve Kullanici Motivasyonlari. Kurgu, 28(1), 269-288.
• Klassen, K. M., Douglass, C. H., Brennan, L., Truby, H., ve Lim, M. S. (2018). Social media use for nutrition outcomes in young adults: a mixed-methods systematic review. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 15, 1-18.
• Nah, S., Namkoong, K., Record, R., ve Van Stee, S. K. (2017). Citizen journalism practice increases civic participation. Newspaper Research Journal, 38(1), 62-78.
• Okan, A. (2017). Yeni toplumsal hareketler bağlamında sosyal medya kullanımı analizi: Kadın dernekleri. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(3), 146-159.
• Pollard, C. M., Pulker, C. E., Meng, X., Kerr, D. A., ve Scott, J. A. (2015). Who uses the internet as a source of nutrition and dietary information? An Australian population perspective. Journal of medical Internet research, 17(8), e209.
• Rounsefell, K., Gibson, S., McLean, S., Blair, M., Molenaar, A., Brennan, L., . . ., McCaffey, T. (2020). Social media, body image and food choices in healthy young adults: A mixed methods systematic review. Nutrition & Dietetics, 77(1), 19-40.
• Savaşır, I. (1989). Erol N. Yeme tutumu testi: Anoreksiya nevroza belirtileri indeksi. Psikoloji Dergisi, 7(23), 19-25.
• Tepe, S. Ö. (2019). Sosyal medya üzerinden diyet yapan bireylerin ortoreksiya nervoza ve yeme tutumlarının saptanması: İnstagram örneği (Tez No: 586269 [Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi]. Yök Tez Merkezi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Thompson, J. K., Van Den Berg, P., Roehrig, M., Guarda, A. S., ve Heinberg, L. J. (2004). The sociocultural attitudes towards appearance scale‐3 (SATAQ‐3): Development and validation. International journal of eating disorders, 35(3), 293-304.
• Tiggemann, M. (2011). Sociocultural perspectives on human appearance and body image. In T. F. Cash ve L. Smolak (Eds.), Body image: A handbook of science, practice, and prevention (2. Baskı, s12–19). The Guilford Press.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) (29 Ağustos 2023). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-BilisimTeknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407
• Vandenbosch, L., Fardouly, J., ve Tiggemann, M. (2022). Social media and body image: Recent trends and future directions. Current opinion in psychology, 45, 101289.