Cemal Süreya Şiirinde Kadın İmgesi

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2/1, 28 - 45, 27.12.2017

Mustafa Karadeniz , Elif Duran Oto

Öz

Şiir dilini gündelik dilden ayıran başlıca
unsurlardan biri olan imge, Cemal
Süreya’nın altı kitaplık şiir serüveninin tamamında yürürlükte olmuştur. Ortak
bir kelime dağarı ve dolayısıyla imge ağı, onun şiirlerinin en dikkat çeken
özelliklerinden biridir. Bu ortak kelime dağarı ve imge ağının merkezinde
“kadın” yer alır. Şiirlerin imge örüntüsünü oluşturan diğer sözcüklerin de bu imge
etrafında işlev ve anlam kazandığı söylenebilir. Süreya’nın şiirlerindeki
“kadın” imgesi parçalı bir görünüm sergilemesiyle karakterize olur. Kadının
bilhassa sevgili/karşı cins olarak belirdiği şiirlerde, bu parçalı algılama
tarzı dikkat çeker. Bazı şiirlerde ise kadın imgesi, toplumsal, kültürel bir
problemin ya da şairin özel yaşamından kaynaklanan bir özlemin, eksikliğin
temel taşıyıcısı olarak kullanılır. Fakat kadın, poetik düzlemde bir özlem
olarak dile getirilmesine ve sahip olduğu tematik ağırlığa rağmen Süreya’nın
şiirlerinde bir özne olarak beliremez. Bu makale şiir türünün en temel
unsurlarından biri olan imgenin Süreya’nın şiir çizgisinin bütününde ağırlıklı
ve belirleyici bir yere sahip olduğunu, onun şiirlerinde merkezî bir kavram
olan “kadın” imgesi ve bu imgenin kullanım tarzı üzerinden serimlemeyi
amaçlamaktadır.  

Anahtar Kelimeler

Cemal Süreya, şiir, imge

Kaynakça

• Aksan, D. (1993), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, İstanbul: BE-TA Basım Yayım. Alexandrian, S. (1993), “Gerçeküstücü Erotizm”, Erotik Edebiyat Tarihi, (çev. Işık Ergüden), İstanbul: Mitos Yayınları, ss. 445-513. Altıyaprak, Y. (2008), İkinci Yeni ve Türk Şiirinde Modernizm, (1. Baskı), Ankara: Ebabil Yayınları. Batur, E. “Cemal Süreya’nın Şiiri İçin 10 Kıvılcım”, Milliyet Sanat Dergisi, Şubat-1990, S. 233, ss. 4-5. Birkiye, A. (2011),“Üvercinka Kadın!”, Cemal Süreya, ed. Doğan Hızlan, (1. Baskı), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, ss. 46-56. Birsel, Ş. (2011), “Cemal Süreya Şiirine Derkenar”, Cemal Süreya, ed. Doğan Hızlan, (1. Baskı), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, ss. 108-120. Cöntürk, H. (2006), Çağının Eleştirisi-Birinci Kitap, (1. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Ecevit, Y. (2002), Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, (2. Baskı), İstanbul: İletişim Yayınları. Eliot, T. S. (2007), Edebiyat Üzerine Düşünceler, (çev. Sevim Kantarcıoğlu), (1. Baskı), İstanbul: Paradigma Yayıncılık. Ergül, M. S. (2003), Cemal Süreya Şiirinde Bedenin Yazınsallaşması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Frye, N. (2015), Eleştirinin Anatomisi, (çev. Hande Koçak), (1. Baskı), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. İnce, Ö. (2011), Şiir ve Gerçeklik, (4. Baskı), İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları. Kanter, B. (2013), Şiirsel Kimlikten Mekânsal Sınırlara-İkinci Yeni Şairlerinin Mekân Algısı, (1. Baskı), İstanbul: Metamorfoz Yayıncılık. Kaplan, M. (2007), “Üvercinka”, Şiir Tahlilleri-II (Cumhuriyet Devri Türk Şiiri), (8. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları, ss. 235-245. Karaca, A. (2013), İkinci Yeni Poetikası, (3. Baskı), Ankara: Hece Yayınları. Korkmaz, R. (2002), İkaros’un Yeni Yüzü-Cahit Sıtkı Tarancı, Ankara: Akçağ Yayınları. Lüleci, M. “‘Özgürlüğün Geldiği Gün’: Cemal Süreya’nın Şiirlerinde İmge Kurulumu”, Varlık, Ağustos-2015, S. 1295, ss. 13-17. Özcan, T., “Şiir Sanatında İmajın Yeri-Önemi ve Bunun Cemal Süreya’nın Şiir Dünyasına Uygulaması”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.13, 2003, S. 1, ss. 115-136. Özmeral, Ö. (2007), Cemal Süreya Şiirinde Kadın ve Erotizm, (1. Baskı), İstanbul: Ozan Yayıncılık. Pamuk, O. (2011), Saf ve Düşünceli Romancı, (1. Baskı), İstanbul: İletişim Yayınları. Paz, O. (2002), Çifte Alev-Aşk ve Erotizm, (çev. Tomris Uyar), (1. Baskı), İstanbul: Okuyan Us Yayın, İstanbul. Perinçek, F. ve Duruel, N. (2008), Cemal Süreya-Şairin Hayatı Şiire Dâhil, (2. Baskı), İstanbul: Can Yayınları. Rycroft, C. (1989), Psikanaliz Sözlüğü, (çev. M. Sağman Kayatekin), İstanbul: Ara Yayıncılık, ss. 48. Süreya, C. (2013), “Güvercin Curnatası”,(Konuşmalar, Soruşturma Yanıtları), (haz. Nursel Duruel), (6. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Süreya, C. (2013a), “Günübirlik"ler,(2. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Süreya, C. (2007), Sevda Sözleri, (30. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Süreya, C. (2012), Şapkam Dolu Çiçekle, (4. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Todorov, T. (2001), Poetikaya Giriş, (çev. Kaya Şahin) (2. Baskı), İstanbul: Metis Yayınları. Türk Dil Kurumu, Bilim ve Sanat Terimleri Sözlüğü, <http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanat&view=bilimsanat&kategoriget=terim& kelimeget=imge&hngget=md>(Erişim Tarihi: 20.04.2017). Ünal, H. (2011), “Cemal Süreya’nın Altın Bağlantıları”, Cemal Süreya, ed.Doğan Hızlan, (1. Baskı), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, ss. 46-56.