Hasankeyf Zeynel Bey Türbesi’ndeki Çini Bezemelerinin P-EDXRF ile Arkeometrik İncelemesi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 200 - 208, 31.12.2022

Emine Turan , Abdulkadir Levent

https://doi.org/10.55024/buyasambid.1175766

Öz

Çini toprağın pişirildikten sonra şekil verilerek vazo, sürahi, kap-kacak gibi eşyaların üretilmesine dayalı el sanatı olarak bilinmektedir. Fayans, seramik, porselen tabak gibi eşyaların süslenmesinde kullanılan renkli dekor ve motiflerle işlenmiş kaplama malzemesi ve bu malzeme yardımı ile işlenmiş eşyalarda çinicilik olarak tanımlanmaktadır.
Bu çalışmada, Zeynel Bey Türbesine ait 7 Adet Açık Mavi Sır, 7 Adet Lacivert Sır ve 8 Adet Sırsız Kiremit olmak üzere toplamda 22 Adet Çini’nin P-EDXRF ile Türbenin taşındığı Hasankeyf Kültürel Parkta yerinde analiz yapılmıştır.
Sonuç olarak; yerinde incelediğimiz 22 Adet numunenin kimyasal içerikleri belirlenip daha önce yapılmış olan çalışmalar ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçların uyumlu olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çini, P-EDXRF, Hasankeyf, Zeynel Bey Türbesi

Archaeometric Review of The Tile Decorations in Hasankeyf Zeynel Bey Tomb with P-EDXRF

Öz

Tile is known as a handicraft based on the production of items such as vases, jugs and pots by shaping the soil after cooking. It is defined as the covering material processed with colorful décor and motifs used in the decoration of items such as tiles, ceramics, porcelain plates and china making in the goods processed with the help of this material.
In this study, 7 Light Blue Glaze, 7 Navy Blue Glaze and 8 Unglazed Tile belonging to Zeynel Bey Tomb, a total of 22 tiles were analyzed in Hasankeyf Cultural Park where the tomb was moved with P-EDXRF.
As a result; The chemical contents of the 22 samples we examined on site were determined and compared with the previous studies. It was determined that the results obtained were compatible.

Anahtar Kelimeler

Tile, P-EDXRF, Hasankeyf, Zeynel Bey Tomb

Kaynakça

• Arcasoy, A. (1983). Seramik Teknolojisi, Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Seramik Ana sanat Dalı Yayınları, İstanbul No: 2.
• Atalay, M. (1983). Kütahya Çinicilik Sanayisinin İncelenmesi, Anadolu Üni. Yay. Eskişehir, No:10.
• Avan, G. (2020). Batman Müzesinde bulunan Artuklu dönemine ait bir grup sikkenin arkeometrik karakterizasyonu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Batman Üniversitesi, Batman.
• Aydın, M. (2017). Çalınan Orijinal Altın Kanatlı Denizatı (Hıppocampus)’nın Taşınabilir X-Işını Floresans Spektrometresi Yöntemiyle Türkiye’ye İade Edilmesinin Sağlanması, Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi (TÜBA-AR), 20, 147-157.
• Eskici, B., Akyol, A.A., Kadıoğlu, Y.K., (2008). Hasankeyf Zeynel Bey Türbesi Malzeme Analizleri ve Koruma Sorunları, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi No:8. Ankara. 15-30.
• Henderson, J. (2000). Techniques of Scientific Analysis, The Science and Archaelogy of Materials, Taylor&Francis Group, Glasgow, Great Britain. 8-21.
• Işık, H. (2019). Antakya Müzesinde bulunan Soteria mozaiğinin arkeometrik karakterisazyonunun belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Batman Üniversitesi, Batman.
• Öztoprak, H. (2019). Siirt Başuur Höyük Kazisinda ele Geçen Bazı Metal Eserlerin Arkeometrik Araştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Batman Üniversitesi, Batman.
• Taylor, R.E. and Aitken, M.J. (1997). Chronometric dating in Archaeology. Advances in Archaeological and Museum Science, 2. Oxford University.
• Yurttaş, H. (1996) Hasankeyf Zeynel Bey Türbesi, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. 121-128.
• Web-1. https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2019/06/11/sanatcilardan-hasankeyf-cagrisi (Erişim: 15.06.2019).
• Web-2. https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2019/06/11/hasankeyfte-su-tutulmasi-ertelendi (Erişim: 15.06.2019).
• Web-3. https://www.ensonhaber.com/galeri/zeynel-bey-turbesi-yeni-yerine-tasiniyor (Erişim: 17.06.2019).
• Web-4. https://www.restorasyonforum.com/index.php?topic=11806.0 (Erişim: 17.06.2019).
• Web-5. https://live.staticflickr.com/8607/157751 62348_3a801bcd12_z.jpg (Erişim: 17.06.2019).
• Web-6. https:// www.ntv.com.tr/galeri/sanat/tarihi-zeynel-bey-turbesi-tasindi, b0b56QPw9U-2A4yZIXArwQ / 7Ppu4o M6uk mwfNqOkqkhag (Erişim: 18.06.2019)