Üniversite Öğrencilerinin Covid-19 Aşısına Yönelik Tutumunu Etkileyen Unsurların İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 1, 53 - 65, 29.06.2022

Şeyda Çavmak Emine Atalay Büşra Gök

Öz

Tüm dünyayı maddi manevi etkisi altına alan Covid-19 pandemisi şüphesiz ki küresel bir felakettir. Bu hastalıkla başa çıkmak ve can kayıplarının önüne geçilmesi için toplum bağışıklığının sağlanması gerekmektedir. Salgın hastalıkları önleme noktasında tıbbi bir tedbir olan aşılar, ilaçlardan farklı olarak hem birey hem de toplum düzeyinde etki göstermektedir. Bu doğrultuda dünyayı etkisi altına alan Covıd-19 salgınının ancak doğru bir aşılama programı ile kontrol altına alınabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, Covid-19 aşısına yönelik üniversite öğrencilerinin geliştirdiği tutum ve tutumu etkileyeceği düşünülen koronavirüs korkusu ile sağlık hizmetleri sistemine çok boyutlu güven konuları irdelemektir. Çünkü aşılama programlarının başarılı olabilmesi, bireylerin aşıya yönelik geliştirdiği düşünce ve tutumlara bağlıdır. Çalışma Türkiye’deki devlet üniversitelerinde eğitimi devam eden öğrencilerin katılımı ile gerçekleşmiştir. Çalışma kapsamında 360 öğrenciye ulaşılmış toplanan veriler SPSS 25 ve SPSS Amos paket programıyla analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda üniversite öğrencilerinin koronavirüs korku/kaygı düzeylerinin düşük olduğu görülmüştür. Öğrencilerin sağlık hizmetlerine orta düzeyde bir güven duydukları saptanmıştır. Çalışmada Covid-19 aşısına yönelik tutumlara bakıldığında; katılımcıların, aşıya karşı olumlu bir tutum geliştirdiği ve aşı konusunda bir farkındalığa sahip olduğu gözlenmiştir. Covid-19 aşısına yönelik tutumlar ölçeği genel puanlarının, cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği fakat Covid-19 geçirme durumu, eğitim düzeyi ve medya takip durumuna göre anlamlı farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Koronavirüs korkusu, Sağlık hizmetleri sistemine çok boyutlu güven, Aşı tutumu.

Kaynakça

• Ahorsu, D. K., Lin, C. Y., Imani, V., Saffari, M., Griffiths, M. D., Pakpour, A. H. (2020). The Fear Of COVID- 19 Scale: Development And İnitial Validation. International Journal of Mental Health and Addiction, 1. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00270-8 .
• Andersen K. G. (2020). The Proximal Origin Of Sars-Cov-2. Nature Medicine, sf: 450-452. doi: 10.1038/s41591-020-0820-9
• Bakioğlu, F., Korkmaz, O., Ercan, H. (2020). Fear Of COVID-19 And Positivity: Mediating Role Of İntolerance Of Uncertainty, Depression, Anxiety, And Stress. International Journal of Mental Health and Addiction. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00331-y s.9, Erişim Tarihi: 15.08.2021
• Bao, Y., Sun, Y., Meng, S., Shi, J., Lu, L. (2020). 2019-Ncov Epidemic: Address Mental Health Care To Empower Society. Lancet, 395 (10224), e37–e38. doi: 10.1016/S0140-6736(20)30309-3.
• BBC News Türkçe ‘Koronavirüs: Türkiye'de hangi ilde, ne tür tedbirler uygulanıyor?’ (2020) Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-52663160, Erişim Tarihi: 09.07.2021
• Biçer İ., Çakmak, C., Demir, H. Kurt, M. E. (2020). Koronavirüs Anksiyete Ölçeği Kısa Formu: Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi 25(Özel Sayı 1), 216-225
• Boytchev H. (2021). Why Did A German Newspaper İnsist The Oxford Astrazeneca Vaccine Was İnefficacious For Older People—Without evidence? BMJ. 372, s.414.
• Burgos R.M.; Badowski, M.E.; Drwiega, E.; Ghassemi, S.; Griffith, N.; Herald, F.; Johnson, M.; Smith, R.O.; Michienzi, S.M. (2021). The Race To A Covıd-19 Vaccine: Opportunities And Challenges İn Development And Distribution. Drugs Context, ,s.3
• Cao W., Fang, Z., Hou, G., Han, M., Xu, X., Dong, J., Zheng, J. (2020). The Psychological İmpact Of The COVID-19 Epidemic On College Students İn China. Psychiatry research, 287, 112934. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112934 s.201, Erişim Tarihi: 15.08.2021
• Chen Q., Liang, M., Li, Y., Guo, J., Fei, D., Wang, L., He, L., Sheng, C., Cai, Y., Li, X., Wang, J., Zhang, Z. (2020). Mental Health Care For Medical Staff İn China During The COVID-19 Outbreak. The lancet. Psychiatry, 7(4), e15–e16. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30078-X, Erişim Tarihi: 15.09.2021
• Cheung Y. T., Chau, P. H. Yip, P. S. (2020). A Revisit On Older Adults Suicides And Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) Epidemic İn Hong Kong. Int J Geriatr Psychiatry, 23(12), 1231– 1238
• Coustasse A.; Kimble, C.; Maxik, K. (2021). COVID-19 and Vaccine Hesitancy: A Challenge the United States Must Overcome. J. Ambul. Care Manag. 44, 71–75 .
• Doğan, M. M., Düzel, B. (2020). Covid-19 Özelinde Korku-Kaygı Düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 15(4).
• Dolgin E. (2021). How COVID Unlocked The Power Of RNA Vaccines. Nature, 589, 189–191.
• Duan L., Zhu, G. (2020). Psychological İnterventions For People Affected By The COVID-19 Epidemic. The Lancet. Psychiatry, 7(4):300-2. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30073-0, Erişim Tarihi: 15.07.2021
• Dubé E.; Laberge, C.; Guay, M.; Bramadat, P.; Roy, R.; Bettinger, J. (2013). Vaccine Hesitancy: An Overview. Hum. Vaccines Immunother. 9, 1763–1773.
• Duman N . (2020). Üniversite Öğrencilerinde Covıd-19 Korkusu Ve Belirsizliğe Tahammülsüzlük . The Journal of Social Science, 4 (8), 426-437. DOI: 10.30520/tjsosci.748404 .
• Fadda M., Albanese, E. Suggs, L. S. (2020). When A COVID-19 Vaccine İs Ready, Will We All Be Ready For İt? Int. J. Public Health 65, 711–712.
• Gashi, F. (2020). Koronavirüse Yakalanmış Kişilerde Tedavi Döneminde Dini Başa Çıkmanın Etkisi. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi-Pamukkale University Journal of Divinity Faculty.
• Harper C. A., Satchell, L. P., Fido, D. Latzman, R. D. (2020). Functional Fear Predicts Public Health Compliance in the COVID19 Pandemic. International Journal of Mental Health Addiction, 1- 14.
• Harrington, D. (2008). Confirmator factor analysis. London: Oxford University.
• Hornsey M. J. (2018). The Psychological Roots Of Anti-Vaccination Attitudes: A 24-Nation Investigation.. American Psychological Association (APA), sf: 307-315. doi: 10.1037/hea0000586)
• Lazarus- J.V., Ratzan, S.C., Palayew, A. A Global Survey Of Potential Acceptance Of A COVID-19 Vaccine. Nat Med 27, 225–228(2021). https://doi.org/10.1038/s41591-020-1124-9, Erişim Tarihi: 05.08.2021
• Male V. (2021). Are COVID-19 vaccines safe in pregnancy? Nat. Rev. Immunol s.200.
• Nowakowska J.; Sobocińska, J.; Lewicki, M.; Lemańska, Ż.; Rzymski, P.(2020). When Science Goes Viral: The Research Response During Three Months Of The COVID-19 Outbreak. Biomed. Pharmacother. 129, 110451 s.129.
• Nzaji M.K.; Ngombe, L.K.; Mwamba, G.N.; Ndala, D.B.B.; Miema, J.M.; Lungoyo, C.L.; Mwimba, B.L.; Bene, A.C.M.; Musenga, E.M. (2020). Acceptability of Vaccination Against COVID-19 among Healthcare Workers in the Democratic Republic of the Congo. Pragmat Obs. Res.
• Oğulcan, M. (2020). Türkiye’de İnsanların COVID-19 Aşısına Bakışı. Dicle Tıp Dergisi, 48(3), 583-594.
• Özbalıkçı, E., Aydın, E. S., İpek, İ., Özen, N., Yüceler, M., Ateş, O.,Topbaş, M. (2021). Türkiye’de Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Aşı, Bağışıklama, Aşı Kararsızlığı ve COVID-19 Aşısı Hakkındaki Bilgi ve Düşünceleri. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 78(3), 313-328.
• Özceylan G.(2020). Vaccine Rejection And Hesitation In Turkey. Human Vaccines and Immunotherapeutics, sf: 1034-1039. doi: 10.1080/21645515.2020.1717182.
• Özdin S., Bayrak Özdin Ş. (2020). Türk Toplumunda COVID-19 Pandemisi Sırasında Kaygı, Depresyon Ve Sağlık Kaygısı Düzeyleri Ve Yordayıcıları: Cinsiyetin Önemi . Uluslararası Sosyal Psikiyatri Dergisi. Gelişmiş çevrimiçi yayın. 10.1177/0020764020927051 s. 504-511, Erişim Tarihi: 20.06.2021
• Öztürk Çopur, E. Karasu, F. (2021). Bireylerin Covid-19 Aşısı Hakkında Düşünce ve Tutumları. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. DOI: 10.5336/healthsci.2021-84513
• Pearson S. D. Raeke, . L. . H., (2000). Patients’ Trust in Physicians: Many Theories, Few Measures, and Little Data. J GEN INTERN MED, Cilt 15, pp. 509-513.
• Quinn S.C.; Jamison, A.M.; Freimuth, V. (2021). Communicating Effectively About Emergency Use Authorization and Vaccines in the COVID-19 Pandemic. Am. J. Public Health 2021, 111, 355–358.
• Salali G. D. et al. (2020). Covid-19 Vaccine Hesitancy Is Associated With Beliefs On The Origin Of The Novel Coronavirus In The Uk And Turkey. Psychological Medicine, sf: 1-3. doi: 10.1017/S0033291720004067
• Schiavo R. (2020). Vaccine Communication İn The Age Of COVID-19: Getting Ready For An İnformation War. J. Commun. Healthc. 2020, 13, 73–75.
• Schoorman F. D., Mayer, R. C. Davies, J. H., (2007). An Integratıve Model Of Organızatıonal Trust: Past, Present, And Future. Academy of Management Review, 32(2), pp. 344-354.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2021). COVID-19 Aşısı Bilgilendirme Platformu. https://covid19asi.saglik.gov.tr, Erişim Tarihi: 20.06.2021
• Taylor S. (2019). The Psychology Of Pandemics: Preparing For The Next Global Outbreak Of İnfectious Disease, Cambridge Scholars Publishing.
• Türkiye Raporu. Koronavirüs Aşısı Olmayı Düşünüyor Musunuz? 30 Nisan 2021. Erişim: https://www.turkiyeraporu.com/arastirma/koronavirus-asisi-olmayidusunuyor-musunuz-2-4230/, Erişim Tarihi: 20.06.2021
• Ward JK, Alleaume C, Peretti-Watel P; Coconel Group. (2020). The French Public's Attitudes To A Future COVID-19 Vaccine: The Politicization Of A Public Health İssue. Soc Sci Med.;265:113414. PMID: 33038683; PMCID: PMC7537647
• World Health Organization (2020) Novel coronavirus (2019-nCoV): 20 May 2021. https://www.who.int/docs/defaultsource/coronaviruse/situation-reports/20200211-sitrep-22- ncov.pdf?sfvrsn=fb6d49b1_2, Erişim Tarihi: 20.07.2021
• World Health Organization(2021). Health Topics. Vaccines and Immunization. https://www.who.int/immunization/documents/Elsevier_Vaccine_immunology.pdf?ua=1, Erişim Tarihi: 20.06.2021
• Yaqub O, Castle-Clarke S, Sevdalis N, Chataway J. (2014). Attitudes to vaccination: a critical review. Soc. Sci. Med. 112, 1-11.